Sarajevska ljepotica prkosna i danas: Ovo je priča o Aškenaškoj sinagogi

Sinagoga Jevreja – Aškenaza, koji su u Sarajevo u većem broju stigli nakon Austro-ugarske okupacije Bosne i Hercegovine, izgrađena je 1902. godine.

Već više od stotinu godina stoji na lijevoj obali Miljacke, između mostova Drvenija i Ćumurija i predstavlja jedan od identiteta glavnog grada naše zemlje. Onog multikulturalnog Sarajeva o kojem su pisane knjige i pjevane pjesme.

Projektovao ju je Karlo Paržik, čuveni arhitekta koji je ostavio neizbrisiv pečat na Sarajevo.

Bio je to prvi vjerski objekt koji je u Sarajevu izgrađen u pseudomaurskom stilu.

Smatra se da je sarajevsku sinagogu (tada treću po veličini u Evropi) Paržik projektovao po uzoru na templ u Budimpešti.

Dio Sarajeva

Sama gradnja povjerena je Ludwigu Jungwirthu, a unutrašnja obrada i oslikavanje majstoru Ludwigu Oisneru.

Iako građena u pseudomaurskom stilu, sa karakteristične četiri ugaone kupole i ornamentalnim reljefima na fasadi zgrade, sinagoga se odlično uklopila u sredinu, pretežno građenu u orijentalnom stilu.

Dvorana u kojoj se odvija bogosluženje, sagrađena je a galerijom, koja je služila za žene. Galerija se oslanjala na deset reljefnih stubova, izlivenih od mjedi.

Na istočnoj strani, okrenut prema Jerusalemu, smješten je Aron Hakodeš (ormar u kome stoji Tora), koji je odvojen poprečnim zidom u kojem je izveden visoki potkovičasti luk iz kojeg se efektno isticalo "svetište".

Godine 1927, u povodu proslave 25. godišnjice sinagoge, ista je temeljito rekonstruisana, a 1933. godine sa njene zapadne strane sagrađena je zgrada za smještaj administracije aškenaske jevrejske opštine, biblioteke, stana za rabina i ostale prateće službe.

Fašističko razaranje

U Drugom svjetskom ratu Njemačke trupe su pretvorile Aškenasku sinagogu u štalu za konje.

Prizemlje se koristi za svečanosti Jevrejske opštine, a sprat kao hram. Davidova zvijezda je najčešće prisutna na vitražima postavljenim na ulazna vrata Aškenaske sinagoge, ali se sreće i na enterijerskoj opremi Velikog hrama. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine proglasila je 2003. godine istorijsku građevinu Aškenasku sinagogu (hram) nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Povodom obilježavanja 400-te godišnjice dolaska Jevreja u Bosnu i Hercegovinu, 1964-1965. godine, sinagoga je pregrađena po visini, tako da je gornji sprat osposobljen za religijski život, a prizemlje za društveni život zajednice.

Nakon Drugog svjetskog rata i velikog stradanja sarajevskih Jevreja Aškenaška sinagoga je ostala jedini aktivni jevrejski hram u Sarajevu.

Nakon svih nedaća koje su Sarajevo i njegove građane Jevreje pogodile, ostala je sinagoga koja svjedoči vremenu koje je bilo, ali i da svjedoči onome što je Sarajevo uvijek bilo i ostalo, jedan grad podno planina koji uvijek ima širom otvorena vrata za svakog dobrog čovjeka.