Trijumf Harisa Pašovića u Novom Sadu: Premijerno izveden Mefisto

Predstava "Mefiso" Harisa Prašovića bila je jedan od glavih programa Novi Sad - Evropska prijestolnica kulture za 2022. godinu.

U nastavku pročitajte recezniju saradnice portala Radiosarajevo.ba iz Novog Sada.

Piše: Branislava Opranović za Radiosarajevo.ba

Bilo bi važno, čak nužno da zavirimo u odgovore publike na pitanje “Za šta biste prodali dušu đavolu”, ubačene u veliku kutiju postavljenu u foajeu Srpskog narodnog pozorišta (SNP) u Novom Sadu sinoć, pred premijeru predstave “Mefisto”, prema čuvenom romanu Klausa Mana, u režiji sarajevskog reditelja Harisa Pašovića, koprodukcija SNP i Fondacija Novi Sad EPK (Evropske prestonice kulture).

Jer, upravo su odgovori na ovo i pitanja iz ove hemisfere bili u fokusu Pašovićeve postavke „Mefista“, dramska priče o ambicioznom i vrtoglavom usponu glumačke karijere koju prati uspon nacističke nemačke države i pošasti koju je izrodio nacizam.

Preko čega sve čovek prelazi da bi zadovoljio ambiciju i stigao do zamišljenog uspeha? Da li se smeju zatvarati oči pred nečovečnostima i gadostima, postoji li granica… Kako se, zašto, čime izazvano, u kom delu mozga stvara beskrupuloznost i čime je opravdavamo dok se penjemo po tim strašnim lestvicama. Gde je granica, ko je iscrtava i pošto je plaća. Gde, kako i kada počinje zlo i mržnja, a gubi se ljudskost...

"Predstava Mefisto je uzbudljiva priča o ambiciji. Ispostavlja se da je ambicija kao lijek – ako je ima premalo, čovjek postaje slab i razboli se; ako je ima previše, ambicija truje čovjeka i sve oko njega. Ali kako pronaći pravu mjeru? Mnogi ljudi su skloni da idu kraćim putevima, pa makar cijena bila velika. Koliko ljudi nosi maske?“, upitao se, uoči premijere, jedan od najznačajnijih reditelja u regionu Haris Pašović.

U sinoćnoj predstavi koja će se pamtiti zbog mnogo čega - Pašovićeve moćno, ubitačno i precizno prenesene univerzalne poruke Klausa Mana, kritičkog osvrta na užase nacizma, te svih potonjih ratova i mržnje, posebno na one na našim prostorima - u prepunoj velikoj sali SNP igralo je više od 40 aktera, koje je publika ovacijama ispratila posle četiri sata zahtevne umetničke igre i glumački grandioznih ostvarenja.

Naslovnu ulogu glumca Hendrika Hefgena tumačio je mladi, talentovani, iskreno i čvrsto zanesen igrom i idejom - Aljoša Đidić. Mirjana Karanović, u ulozi Hitlera donela je tako snažan geg nacističkog vođe da su čak i njegovi monstruozni govori pali u senku. Karanovićeva je uz Miodraga Krivokapića, u ulozi satiričara teofila Mardera, nakon više od tri decenije ponovo nastupila na sceni SNP-a. Dimitrije Aranđelović, koji je tumačio ulogu plesačice princeze Tebab bio je, sudeći po reakcijama publike, uz glavne aktere, zvezda večeri.

U velikom ansamblu SNP-a, opominjuću Manovu poruku o opakom vremenu sjajno i upečatljivo su preneli su Gordana Đurđević Dimić, Lidija Stevanović, Sanja Ristić Krajnov, Strahinja Blažić, Draginja Voganjac, Mia Simonović, Dušan Vukašinović, Stefan Vukić, Milica Grujičić, Dimitrije Dinić, Vukašin Ranđelović, Marko Savković, Lazar Jovanov, Gordana Kamenarović, Milorad Kapor, Miloš Lazić, Alisa Lacko, Tijana Maksimović, Peđa Marjanović, Bojana Milanović, Mina Pavlica i drugi.

"Mefisto" je jedan od najznačajnijih projekata Novog Sada kao Evropske prestonice kulture, u okviru programskog luka “Tvrđava mira”. Intencija organizatora je da tokom letnjih meseci “kroz teoriju i angažovanu umetnost - promišljanjem i kritičkim sagledavanjem ratnih sukoba i njegovih posledica, tragajući za kulturom mira, promovišući interkulturalni dijalog i pomirenje”.

Saga iz "Mefista" prerasta vreme jer pred nas stavlja univerzalnu temu o apsolutnom zlu, koje buja, a to zlo prepoznaje i suprotstavalja mu se samo nekolicima najsvesnijih i najkuražnijih pojedinaca u jednoj zajednici.

U tom kontekstu, ne može se zaobići prepoznavanje današnjeg zla u različitim formama i oblicima, a opet tako sličnim, u delovima našeg tzv Regiona (čitaj ex YU), naročito kada je o Srbiji reč – opčinjenost i opijenost građanina Vođinim manijakalnim “rešenjima”, koji očigledno donose propast, nacionalizam u svom najiskrivljenijem obliku, etičko srozavanje ljudskih stavova i merila i granica…

I baš zbog toga, valja da ostane zabeleženo – da li zbog prepoznavanja ili, pak, neprepoznavanja poruke i nužnog upiranja prstom u današnje bujanje zla, tek – nakon dvosatne igre i pauze tokom sinoćne predstave, drugom činu “Mefista” nekolicima Novosađana i gostiju EPK nije prisustvovala!

I upravo zbog toga odgovor na pitanje “Za šta biste prodali dušu đavolu”, reči ispisane na ceduljicama ubačenim u kutiju o kojoj je bilo reči s početka ovog teksta, istovremeno bi nam, sva je prilika, doneli i još mnogo, za budućnost u ovom našem tzv Regionu, važnih odgovora.

I na kraju reč Novosađana i gostiju EPK (većina koja nije izašla iz sale): “Hvala Harisu Pašoviću na postavljenom pitanju. Ne prodajmo dušu đavolu”!