Znate li šta znače oni brojevi na naljepnicama na voću?

Brojevi na naljepnicama na voću i povrću predstavljaju PLU kodove (Price Look Up - Pretraga cijene) koje dodjeljuje Međunarodna federacija za standarde poljoprivrednih proizvoda (International Federation for Produce Standards - IFPS)*.

Kako se na stranici ove organizacije objašnjava, piše Raskrinkavanje, PLU kodovi koriste se za identifikaciju voća i povrća, biljaka i orašastih plodova koji se ne moraju pakovati prije prodaje.

Osnovna namjena PLU kodova je, objašnjava se, stvaranje lakšeg, bržeg i preciznijeg procesa vođenja inventure i prodaje takvih proizvoda.

IFPS dodjeljuje ove kodove nakon “rigoroznog pregleda na nacionalnom i međunarodnom nivou”. Ovi kodovi označavaju različite atribute koji se pripisuju konkretnom proizvodu, poput njegove vrste, veličine ili načina uzgoja.

“PLU kodovi osiguravaju da potrošači/ce plaćaju tačnu cijenu tako što uklanjaju potrebu da kasiri/ke identifikuju proizvod i to da li je on konvencionalno ili organski uzgajan ili ne”, navodi se na stranici ove organizacije.

Korištenje ovakvih kodova na proizvodima nije obavezno za proizvođače te sami mogu donijeti odluku o tome da li će zatražiti dodjelu PLU koda za svoje proizvode ili ne. 

Kada je riječ o brojevima koji čine kodove, na stranici IFPS-a objašnjava se: 

• PLU kodovi od 4 i 5 cifara za proizvode nasumično se dodjeljuju u okviru niza brojeva unutar serije 3000, 4000, 83000 i 84000. 83000 i 84000 bit će dodijeljeni nakon što se iscrpe serije 3000 i 4000. Sam kod ne sadrži nikakvu informaciju. Na primjer, nijedan broj u okviru četvorocifrenog broja ne predstavlja ništa posebno. Četvorocifreni kodovi su za konvencionalno uzgajane proizvode. Petocifreni kodovi koji koriste serije 3000 i 4000 koriste se za identifikaciju organskih proizvoda. Prefiks '9' stavio bi se ispred četvorocifrene konvencionalno uzgajane šifre za organske proizvode.  

Kako se navodi u vodiču za proizvodnu industriju, koji je dostupan na stranici IFPS-a i koji je posljednji put ažuriran 20. januara 2023. godine, “u budućnosti će se koristiti dodatni opseg brojeva 84000-84999 za organski uzgojene artikle”. Dakle, brojevi u ovom opsegu do tog trenutka još uvijek nisu bili u upotrebi, a kada budu, odnosiće se na organski uzgojene artikle. 

Tvrdnja o broju 8 koji navodno označava genetski modifikovane proizvode vjerovatno je nastala zbog PLU kodova koji su postojali ranije. Nekada je, naime, taj prefiks zaista označavao genetski modifikovane proizvode, ali on nikada nije korišten u maloprodaji. U sekciji “Često postavljana pitanja” u istom vodiču objašnjava se: 

Da li IFPS prepoznaje bilo koji broj osim "9" kao početnu petu cifru?
Ne, prodavci mogu da koriste različite brojeve, ali to je van opsega IFPS PLU kodnog sistema.
Šta se desilo sa prefiksom "8" koji je prethodno bio namijenjen za identifikaciju GMO proizvoda?
Kako je usvajanje PLU kodova dobilo na snazi, IFPS se obavezao da će prenijeti prethodno nekorišteni prefiks "8" kako bi se prilagodio povećanju raznovrsnosti svježih proizvoda kako oni ulaze na tržište. Iako je prefiks "8" (83000-84999) nekada bio rezervisan za proizvode GMO, prefiks nikada nije korišten u maloprodaji. Uklanjanje prefiksa ove oznake dat će hiljadu dodatnih PLU kodova koji će se koristiti u narednim godinama. Serija 83000 bit će rezervisana za konvencionalno uzgajane artikle, dok će serija 84000 označiti odgovarajuću organsku stavku.

Na stranici IFPS-a dostupan je i alat za pretragu baze PLU kodova. Kod 4011 zaista označava žute banane. Ipak, pretraga koda 84011, koji, prema tvrdnjama iz članka, navodno označava genetski modifikovane banane, ne daje nikakve rezultate. Sa druge strane, ukoliko se, recimo, doda prefiks broja 9, pretraga u bazi podataka daje rezultat u kom se navodi da se ovaj prefiks koristi za organske proizvode te da se detalji o konkretnom proizvodu mogu pronaći na njegovoj stranici. Takvo obavještenje u slučaju broja 8, ne postoji.

*Ažurirano 9. marta 2023. nakon analize Raskrinkavanja. Tekst je prethodno sadržavao netačne informacije o brojevima na naljepnicama - pisalo je da, ako proizvod ima pet cifara i počinje brojem osam, znači da je genetski modificiran (GMO), što nije tačno.