Maestro i arhitekta

Teku emisije serijala Muzika jednog vremena. Zlatan Izetbegović (FTV) istražio je genezu Sarajevskog pop-roka, šta je prethodilo tom pokretu, šta ga je određivalo, šta je donio kao privremenu i trajnu vrijednost. Temeljiti i vispreni autor temu smješta u ambijent društva koje se ubrzano mijenja, u muzičku, kulturnu, političku, svjetsku konstelaciju.

Slušam i gledam učesnike, svjedoke i tumače tog posebnog vremena. U svakoj epizodi neko kaže ponešto o Esadu Arnautaliću. Nego šta! Maestro je utemeljitelj i prvi arhitekta Sarajevske pop- rok škole.

Arhitekta... Ta riječ mi usmjeri pogled udesno, prema prozoru gdje dominira posljednje izgrađeno velezdanje unutar Kliničko-univerzitetskog centra Sarajevo. To je jedno od velikih djela autorskog tandema Rajko Mandić - Vedad Hamšić. Pogled ide lijevo. Na zidu Hamšićev izvrstan akvarel, s motivom svanuća u jednom od vratničkih sokaka.

Muzika jednog vremena ne može bez Vede Hamšića. Uz graditeljski i slikarski talenat, Vedo je muzički nadaren, s apsolutnim sluhom. Arnautalića arhitektu i Hamšića maestra povezuje historijski momentum u muzičkom životu Bosne i Hercegovine.

Godina je 1963. Arnautalić svjedoči (knjiga Radio Sarajevo, izdavač MediaCentar, 2015.): Rekao sam stop! Neka strane muzike, ali hajdemo stvarati našu bosanskohercegovačku pop-rok muziku (...)Rame uz rame sa mnom bili su Kornelije Bato Kovač i Đorđe Novković. Bili smo buntovnici kao i svaka mladost. Prva pjesma koja je snimljena u Muzičkoj produkciji po novim pravilima bila je Četiri mladića idu s Trebevića, koju je pjevao Vedo Hamšić, a komponovao Kornelije Bato Kovač na tekst Žarka Roje. To je, ustvari, bio prvi u cjelosti bosanskohercegovački pop-hit, a potom evergrin".

Žarko Roje je bio poznati kompozitor, Kovač mu je dodijavao nekom melodijom, pa je pod prinudom napisao tekst. Ostalo je historija. Treba dodati, nije Arnautalić samo načelno inicirao epohalnu prekretnicu u muzičkom životu BiH, već je Kornelija gurao da načini taj prvi, pionirski korak. Vedo je već bio afirmisani pjevač. I ostao zarobljenikom prvog bh. pop-hita. Naime, u fonoteci tadašnjeg Radio Sarajeva ima još niz sjajnih Hamšićevih interpretacija.

Vratimo se u bližu prošlost. Posljednja je godina rata i prve u poraću. Sjajno se društvo okuplja u bifeu Arhitekta. U tu zgradu se sklonila i redakcija Oslobođenja. Kafansko društvo baš šaroliko, po mjeri pojma sarajevska raja. Od (pre)prodavača i sitnih švercera s pijace Markale, do akademika. Tu su uposlenici Arhitekta (što baš ne raduje direktora Dragana Bijedića, ali mu drago radi drugih), slikari, muzičari, filmadžije, sudije, advokati, novinari...

U priči sam s Esom. Pitam ga: Kakav je sad Vedin glas? Kaže: Nikad bolji. Opet ja: Šta misliš da ga reaktiviramo? A on će, u svom stilu, tihim tonom, ali koji koji ne trpi odbijanje: Piši!

Vedo ne zna šta mu se sprema a Eso me stavi na muke. Sam sam kriv. Želio sam pričicu sa sarajevskom atmosferom, blisku Vedinom senzibilitetu. Nastala je Sarajevska kiša, ali...

U međuvremenu, Arnautalić je uz pomoć donatora napravio studio na Dobrinji, gdje je i stanovao. Bila je 1997. ili 98. godina. Vedo, Rajko i ja došli smo u Esinu radionicu. Maestro je osmislio novi projekat - festival bosanskohercegovačke šansone. Birao je pjesme bh. poeta koje su bile zgodne za komponovanje, pa je i meni rekao da štogod napišem, mada pjesnik nisam. Angažovao je vrsne kompozitore, slao im tekstove da izaberu šta im odgovara.
Elem, Eso i Vedo uđoše u studio. Snima se prva šansona iz novog Maestrovog projekta. Rajko i ja u iščekivanju, a ima i treme. Eso izađe sam i odmah, kao uvijek, zapali cigaretu. Vedo je još u studiju. Pitam: Hoćeš li ga vraćati? A Eso će: A zašto? Vedo je ušao u studio nakon 27 godina i od prve besprijekorno otpjevao Esinu kompoziciju na moj tekst - Mirjana (posvećena je mojoj izuzetnoj rodici Mirjani Dizdarević. Eso ju je poznavao, bila je originalna, omiljena muzička urednica). Hamšić je ostao da presluša snimak, perfekcionista kao i Eso. Nije mogao odbiti Maestra da otpjeva, ali je rekao da na binu više nikada neće izaći.

Poslije 35 godina Eso i Vedo zajedno u Maestrovom projektu. Festival bosanskohercegovačke šansone nije održan, zbog odbijanja da se za minimalna sredstva dobije audiovizuelno ostvarenje trajne vrijednosti. To je jedina nerealizovana Arnautalićeva ideja. Dužni smo Maestru da učinimo sve da festivala bh. šansone bude u bilo kom obliku. To bi bio muzički spomenik velikanu bh. kulture Esadu Arnautaliću a i odavanje priznanja takođe velikom Vedadu Hamšiću.

Doduše, već za života oni su sebi podigli spomenike, postali vječnici - svojim trajućim djelima.
Arnautalić je bio kompozitor, aranžer, dirigent, muzički urednik, producent, pedagog. Inicijator je festivala Muzičke produkcije Radio televizije Sarajevo - Mladi pjevaju proljeću, Vaš šlager sezone, Mali šlager. Maestro je revolucionisao zabavnu muziku u BiH. Uoči rata načinio još jedan projekat trajne vrijednosti - Muzika raspoloženja. Eso je napisao nebrojene melodije i pobjeđivao na najprestižnijim yu-festivalima. Sa evergrinom Kud plovi ovaj brod (stihovi Arsena Dedića, pjevala Radojka Šverko) ide i u međunarodne sfere - pjeva ga i Sergio Endrigo. Dirigovao je i na Evroviziji, kasnije Eurosongu. Pravio je muziku za film, pozorište, tv-drame. U ratu, osim što je bio među braniteljima i komponovao - Arnautalić je od grupe dobrinjskih djevojaka i žena, bez prethodnog muzičkog znanja, napravio odličan hor koji je na repertoaru imao raznovrsne žanrove iz svijeta nota. Potom je u tom naselju pod njegovom rukom nastao dječiji hor za koji je i komponovao.

Esteta Hamšić je bio itekako uspješan u muzici i slikarstvu (akvareli s sarajevskim motivima). Ipak, profesionalno je arhitekta. Mandić i on bili su široko poznati i priznati specijalisti za projektovanje zdravstvenih ustanova, mada su radili i niz drugovrsnih objekata. Dobitnici su najvišeg priznanja u Jugoslaviji - glavne nagrade lista Borba za arhitekturu (Klinički centar u Banjoj Luci). Za urađeno u KUCS-u dobili su Šestoaprilsku nagradu.

Eso i Vedo bili su krajnje skromni, pristupačni, humani, druželjubivi, voljeni, gospodstveni ljudi. Da su živjeli na Zapadu bili bi multimilioneri. Da su se udvarali sadašnjim vladarima ove zemlje ne bi njihova primanja pred kraj života bila ponižavajuća. Arnautalić i Hamšić ostali su uz Bosnu i Hercegovinu u njenim najtežim danima. A bili su duhom kosmopolite, što je i suštinska odrednica bh. civlizacijske baštine. Ljudi za sva vremena.