Kako je počela "filmska revolucija" u Njemačkoj i Francuskoj?

Godina koja se piše je 1895. Prvog novembra u Berlinu trepere prve pokretne slike na platnu.

Samo nekoliko sedmica kasnije, u Parizu nekoliko desetina ljudi zuri u bijelo projekciono platno. Prije 130 godina, izumom bioskopa započela je kulturna revolucija. Ali, gdje je ona zaista počela u Njemačkoj ili u Francuskoj?

Kada su Max i Emil Skladanowski 1. novembra 1895. u varijeteu Vintergarten prikazivali svoje filmove, publika je bila zadivljena. Pred očima su im treperile kratke sekvence koje su sama braća snimila. Akrobate, plesači, prolazne scene iz svakodnevnog života.

Trending

Saobraćajna nesreća u Sarajevu: Tri osobe povrijeđene

Historijski izvještaji govore o sedam do deset priča, svaka dugačka oko 20 do 30 sekundi. Prikazivanje je bilo dio programa varijetea koji se plaćao.

Ovo čuđenje bilo je omogućeno "bioskopom", tehničkom inovacijom u kojoj su se dvije filmske trake naizmjenično projektovale.

To je bila prva javna filmska projekcija u Njemačkoj. Max je bio tehnički mozak, pronalazač i vizionar, dok je Emil podržavao produkciju i uglavnom se bavio organizacijom.

Samo nekoliko sedmica kasnije, 28. decembra 1895, Salon Indijen u Gran kafeu blizu pariške opere Garnije bio je pun. Oko 30 posjetilaca koji su platili kartu zaneseno je gledalo u platno.

Deset kratkih filmova, sve su ih snimila braća Auguste i Louis Lumière, svijetlilo je na platnu. Radnici napuštaju fabriku u Lionu, voz ulazi u stanicu i mnogi gledaoci skaču uplašeni unazad, uvjereni da voz ide pravo na njih.

Filmovi su puštani na sinematografu koji su razvila braća Limijer, na njemačkom poznatom kao kinematograf, kompaktnom uređaju koji je spajao kameru, kopir-aparat i projektor. Prva zatvorena projekcija bila je 22. marta 1895.

Za Thierry Frémaux, historičara i generalnog direktora Filmskog festivala u Kanu, nema sumnje. Kino su izmislila francuska braća.

U svom dokumentarcu koji je izašao prije nekoliko mjeseci Lumière! Avantura se nastavlja (Lumière! L’aventure continue) rekao je da su svi koji su im prethodili "ko-inovatori".

Izvještaji u ono vrijeme uključujući i samog Ogista, ključnu ideju pripisuju Louisu. Louis je pokrenuo slike, Ogist ih je doveo do ljudi. On se brinuo o projekcijama i ekspanziji.

Braća su snimila preko 2.000 kratkih filmova. Fremoa u svom dokumentarcu komentariše 120 do sada neobjavljenih mini-priča od oko 50 sekundi.

Sve potiču iz Instituta Limijer u Lionu, arhiva i istraživačkog centra posvećenog braći Limijer, kojim upravlja Fremoa.

Ipak, ostaje pitanje o njemačkoj ulozi. Odgovor je nedavno dala izložba u Berlinskom saveznom arhivu – „Jesam li ja izmislio film?“ Maks Skladanovski – pionir, vizionar i prevarant. Povod je bila 130. godišnjica filmske projekcije u varijeteu Vintergarten.

Prikazani su uređaji, fotografije i dokumenti iz bogate ostavštine braće. U pratećoj brošuri je i zaključak. Skladanovski je nesumnjivo doprinio razvoju filma, kao i mnogi drugi pioniri svog vremena – ali ga nije izmislio.

Ovo potvrđuje i Filmski muzej iz Potsdama. „Tehnologija i kvalitet uređaja i projekcija Skladanovskog zaostajali su za onim što su drugi izumitelji u to vrijeme već praktikovali.“

Mnogi su utrli put bioskopu, među njima i Tomas Alva Edison (Thomas), koji je sa svojim saradnicima ranih devedesetih godina XIX vijeka napravio kinetoskop. Uređaj je omogućavao da se pokretne slike gledaju pojedinačno. Gledalo se kroz kutiju, a film je išao unutra.

I drugi pronalazači su eksperimentisali. Britanac Eadweard Muybridge i Francuz Étienne-Jules Marey razložili su pokret u tehničke sekvence i omogućili više prikazivanja.

Na ovim naučnim i vizuelnim osnovama kasnije je mogao da se razvije bioskop.

Jedan od najvažnijih pionira komercijalnog bioskopa u Njemačkoj bio je Oskar Messter. Godine 1896. inženjer i producent je u Berlinu otvorio jedan od prvih stalnih bioskopa, Kinetografen teatar.

Film, kao tehnička mogućnost bilježenja pokreta, osmislilo je, isprobalo i usavršavalo mnogo ljudi. To je bilo zajedničko putovanje brojnih pronalazača i vizionara.

Kino je, međutim, nastalo tek kada je tehnologija postala javni događaj, trenutak u kojem su ljudi zajedno sjedili ispred platna, čudili se, smijali ili se plašili. Doživljaj koji i danas fascinira milione, piše dpa.