Ko je muftija koji je spasio Srbe od ustaškog pokolja na Badnjak 1942. godine

Na Badnje veče prije tačno 80 godina, 1942. godine, u Tuzli jedan čovjek, heroj nacije, spasio je živote svojih sugrađana. Riječ je o muftiji Muhamedu Šefketu ef. Kurtu, junaku o kojem se malo zna, a koji je spriječio ustaški pokolj Srba i sačuvao Saborni hram u Tuzli.

Za ovaj poduhvat poslije 1945. godine u socijalističkoj Jugoslaviji odlikovan je ”Ordenom bratstva i jedinstva prvog reda“.

Početkom rata 1941. godine je sa 108 najviđenijih sarajevskih muslimana Bošnjaka, usvojio je rezoluciju u kojoj se konstatuje teško stanje i progon srpskog stanovništva i traži da se to prekine.

Trending

Intervju | Sergej Barbarez: Ne odričem se Džeke i Pjanića, želim graditi tim i na mladim igračima

Spas obraza, časti i dostojanstva bošnjačkog naroda bio je vodilja istaknutim predvodnicima da svojim potpisima nepokolebljivo osude zvjerske zločine nad nedužnim civilima drugih nacionalnosti.

Slične rezolucije su donesene u Banjoj Luci, Prijedoru i Bijeljini. U Mostaru takva rezolucija je osvojena 21. oktobra 1941. godine. 11. decembra 1941.,a izglasana je i Tuzlanska muslimanska rezolucija.

Njen prvobitni tekst bio je napisan u izuzetno oštrom tonu, pa je odlučeno da se tekst ne šalje, nego da u Zagreb ode delegacija od jedanaest Bošnjaka i tri Hrvata i da usmeno protestvuje u vladi Nezavisne države Hrvatske zbog zločina. Značaj Tuzlanske rezolucije leži u činjenici što je donesena svega nekoliko dana nakon pokolja 300 Bošnjaka u selu Koraj podno Majevice 28. novembra 1941. godine od strane pripadnika četničkog pokreta.

Takav stepen moralne hrabrosti i razboritosti zaslužuje spomen kao autentičan primjer humanosti i čovjekoljublja u vihoru rata.

Početkom januara 1942. godine saznalo se da ustaše spremaju pokolj tuzlanskih Srba, kao odmazdu za likvidaciju grupe ustaša zarobljenih kod Doboja, koje su četnici strijeljali na Ozrenu.

Tajni ustaški odbor za istrebljenje Jevreja i Srba u Tuzli pozvao je zloglasnog Vječeslava Montanija, kotarskog predstojnika za Brčko, koji se već pročuo po krvavim nedjelima, da dođe sa svojim ustašama u Tuzlu i da se, uz njegovu pomoć, izvrši odmazda nad Srbima, i to tako da se u pravoslavnu crkvu punu vjernika postavi eksploziv, a zatim razori srpska varoš u tom gradu i kompletno stanovništvo pobije ili otjera u logore.

Pošto se saznalo za ovaj plan, organizovana je konferencija uglednih Bošnjaka Tuzle. Odlučeno je da tročlana delegacija, na čelu s muftijom Muhamedom Kurtom, ode Hohbajeru njemačkom komandantu tog mjesta, i njegovom zamjeniku potpukovniku Vistu, te traži od njih da navedeno spriječe.

Kad je saznala koliko je protivljenje Bošnjaka ovakvim akcijama, njemačka komanda je pismenom naredbom zabranila ustašama da poduzimaju bilo kakve mjere odmazde bez njenog odobrenja.

Zahvaljujući angažmanu muftije Kurta, u Tuzli nije bilo masovnih zločina.

Mnogi bh. pisci i velikani slavili su lik i djelo muftije Kurta. Meša Selimović je kazao:

"S dubokim poštovanjem mislim i na tuzlanskog muftiju Muhameda ef. Kurta, dinamičnog, plemenitog, neustrašivog čovjeka. Svoj zaista veliki ugled muftija je založio da bi spasavao ljude iz ustaškog zatvora. (…) Kad je umro, na sahranu je došlo desetak hiljada ljudi, među kojima najviše Srba – seljaka iz okoline Tuzle. Potresan govor nad grobom održao je pravoslavni sveštenik Đorđe Jovanović, koji je cijeli rat proveo u koncentracionom logoru Dahau i čudom ostao živ".