Veliki kašalj hara regijom: Šta trebate znati o ovoj bolesti, koji su simptomi i kad ići ljekaru?

Povodom informacije da su četiri bebe umrle u Beogradu od velikog kašlja, Ministarstvo zdravlja Srbije preciziralo je da se ti smrtni slučajevi među djecom odnose na period od jeseni 2023. godine, kada su počele respiratorne infekcije.

Inače, ljekari u regiji već mjesecima upozoravaju na pojavu velikog kašlja, bolesti koja ni ne treba da postoji u 21. stoljeću, jer postoji efikasna i bezbedna vakcina koja štiti od ove bolesti, a situacija sada postaje veoma zabrinjavajuća.

Danas smo saznali da su, nažalost, četiri bebe umrle od velikog kašlja na Institutu za majku i dijete u Beogradu, kao i da ljekari primjećuju porast broja djece sa teškom kliničkom slikom.

Šta je veliki kašalj

Veliki kašalj ili hripavac ili pertusis je akutno zarazno oboljenje izazvano bakterijom Bordetella pertussis. Nakon perioda od 7 do 10 dana (najduže 21 dan) od kontakta sa oboljelom osobom, dolazi do pojave prvih simptoma bolesti. U tipičnoj kliničkoj slici velikog kašlja prepoznaju se tri stadijuma oboljenja.

Prvi stadijum bolesti

U prvom, kataralnom stadijumu, kako objašnjavaju ljekari, dominantni su simptomi i znaci slični prehladi, koji traju jednu do dvije sedmice:

• kihanje
• curenje iz nosa
• blago povišena tjelesna temperatura ili odsutnost njenog porasta
• blag kašalj

Drugi stadijum bolesti
 
U drugom, paroksizmalnom stadijumu, s pojačavanjem simptoma i znakova oboljenja iz prvog stadijuma dolazi do značajnog pogoršanja tegoba u smislu intenziteta i učestalosti kašlja sa paroksizmima, naročito tokom noći.

Trajanje drugog stadijuma infekcije je od jedne do šest sedmica. Između napada kašlja osoba ne mora da odaje utisak da je bolesna.

Treći stadijum bolesti

U posljednjem, rekonvalescentnom stadijumu, koji traje sedmicama i mesecima nakon početka bolesti, postepeno dolazi do povlačenja tegoba i potpunog oporavka oboljelih.

Komplikacije

• Najčešća komplikacija velikog kašlja je zapaljenje pluća koja je i najčešći uzrok smrti kod oboljele odojčadi

• Neurološke komplikacije kao rezultat smanjenog dotoka kiseonika u mozak su konvulzije i encefalopatija

• Zapaljenje srednjeg uha

• Anoreksija

• Dehidratacija

• Krvarenje iz nosa

• Pojave kile

• Pneumotoraks (gubitak volumena pluća)

"Imao sam priliku da vidim kod mnogo dece zacenjivanje koje se nekoliko puta završavalo prestankom disanja, koje traje 1-2 minuta kad je dete plavo. Tad smo mi uplašeni, tad su roditelji uplašeni, tad je dete isto pod visokim stresom. To je nešto što može dovesti do smrtnog ishoda - rekao je nedavno srbijanski infektolog prof. dr Dragan Delić.

Kako je rekao, veliki kašalj jeste bolest koja se liječi, ali može imati teške, maligne forme sa prestankom disanja, može da ima komplikacije kako plućne, tako i neurološke komplikacije.

"Tu su dokazane komplikacije i otok mozga, edem mozga, dokazane su i tačke krvarenja u mozgu. Prema tome, klinička slika može da se prezentuje i s konvulzijama, grčevima, sa poremećajem svijesti, sa parezama i paralizama pojedinih dijelova tijela. To može biti veoma ozbiljna i plućna i neurološka bolest", upozorio je dr Delić.

U najvećem riziku bebe do 12 mjeseci

Adolescenti i odrasli su značajni rezervoari Bordetella pertussis za odojčad. U najvećem riziku za ozbiljne komplikacije i smrtni ishod su upravo odojčad mlađa od 12 mjeseci, koja je nevakcinisana ili nepotpuno vakcinisana.

Najznačajniji rezervoari infekcije za odojčad su majke, sa učešćem od preko 30 posto. Prema rezultatima dostupnih studija, 12 do 26 posto odraslih osoba sa produženim kašljem serološki je pozitivno na pertusis i stoga oni predstavljaju značajne rezervoare za dalji prenos infekcije.

Kako se prenosi veliki kašalj

Prenošenje se vrši kapljičnim putem, a prosječno vrijeme inkubacije je desetak dana. Oboljele osobe najzaraznije su za svoje okruženje u prve dvije sedmice poslije pojave kašlja. Rjeđe se može prenijeti indirektno preko svježe kontaminiranih predmeta iz okoline oboljele osobe.

Najviše oboljevaju nevakcinisane bebe

Stečeni imunitet nakon preležane bolesti nije trajan (traje od 5-10 godina). Pored toga, ni vakcinom indukovan imunitet ne traje dugo. Iako je Bordetella pertussis prisutna u svim dijelovima sveta, najveće stope incidencije su u zemljama s niskim obuhvatom imunizacije među mlađom djecom (zemlje u razvoju).

U razvijenim zemljama najviše obolijevaju nevakcinisane bebe, a zatim se registruje porast obolijevanja kod tinejdžera. Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, tokom 2018. godine na globalnom nivou oboljelo je više od 150.000 osoba.

Prevencija velikog kašlja i liječenje

Veliki kašalj se liječi propisivanjem antibiotika ako je u pitanju bakterijska infekcija, zatim antitusika i spazmolitika. Lijekovi koji se ponekad koriste za teže forme bolesti jesu kortikosteroidi. Rijetko može postojati potreba za oksigenoterapijom.

Vakcina najefikasnija prevencija

Najefikasnija mjera prevencije velikog kašlja je vakcinacija, jasne su poruke stručnjaka.

Imunizacija protiv velikog kašlja počinje s navršena 2 mjeseca života i sprovodi se petovalentnom vakcinom u tri doze sa razmakom od najmanje 4 sedmice između doza.

Prva revakcina se daje u drugoj godini života, godinu dana (najkraće 6 meseci) nakon sprovedene primarne serije petovalentnom vakcinom. Druga revakcina se sprovodi četvorovalentnom vakcinom i daje se u okviru priprema za polazak u prvi razred osnovne škole (najkasnije u toku prvog razreda).