Evropski projekat na testu zbog jačanja populista i krajnje desnice

Jačanje populista i krajnje desnice u Njemačkoj i širom Evropske unije je veliki izazov za evropske lidere i posebno njemačku kancelarku Angelu Merkel, pišu svjetski mediji i pitaju se kako na napore na očuvanju i jačanju evropskog projekta može utjecati slabljenje njenog autoriteta nakon 13 godina vladavine.

Može li se Evropa spasiti?

Na ovo pitanje u tekstu za The Washington Post traži odgovor Michael Cottakis sa Londonske škole za ekonomiju i navodi da je jedan od ključnih argumenata populista koji su nastavili da napadaju legitimitet Evropske unije to što predstavljaju volju naroda kao i slobodu i demokratiju u dugoj bitci s beskrajnim, korporativističkim briselskim birokratama:

"Iako je ovo neiskreno, sadrži zrno istine. Uostalom, EU nije demokratski sistem. I dok je neko vrijeme pokušavala da se reformiše, ti napori često nedostaju“, kaže Kotakis.

On smatra i da bi EU eksperiment s demokratskom upravom bio efektivan, Unija mora prvo da izgradi demokratski sistem koji bi institucionalizovao ulogu građana u procesu donošenja odluka.

"U takvom sistemu treba uspostaviti "Evropsku skupštinu građana" kao drugi dom Evropskog parlamenta... Ovo tijelo bi se sastojalo od građana koji se godišnje biraju i zaduženi su za provjeru i ispitivanje zakonodavnih prijedloga i odluke Parlamenta - slično ulozi žirija na sudu. Skupština građana treba da ima ovlaštenja da primjenjuje izmjene i dopune zakona, kao što to radi Dom lordova u parlamentu Velike Britanije“.

Kotakis dodaje da se i način na koji građani glasaju na evropskim izborima mora promijeniti kako bi se podstaklo veće učešće, posebno među mlađom generacijom.

"Na kraju, trebalo bi da postoji jedan predsjednik Evropske unije, koga bi direktno izabrali evropski građani, koji bi imao ovlaštenja koja trenutno ima predsjednik Evropske komisije.“

Dobrodošli u evropski "klub" za populiste

"Populisti Evrope, ujedinite se - u predgrađu Brisela!“ - to je ono što bi trebalo da ostvari Pokret, prvi "klub" za euroskeptike i populiste, na čelu sa neobičnim parom koji čine belgijski advokat i bivši glavni strateg Donalda Tumpa Steve Bannon, piše portal Politico.

"Mi gradimo klub koji će okupiti ljude, čijim ćemo članovima pomoći... poput braće po oružju," rekao je Mischael Modrikamen u intervjuu u dnevnoj sobi svog doma u rezidencijalnom dijelu Vatermael-Boitsfort, na jugu belgijske prijestonice.

Politiko podsjeća da je advokat Modrikamen osnovao ekstremnu desničarsku stranku „Parti Populaire“ u Belgiji 2009. godine i osnovao Pokret u 2016. godini.

"Benon i Modrikamen su u zasebnim intervjuima rekli da ih je uspjeh populističkih partija u Italiji i Austriji i očekivani veliki prodor na izborima u Evropskom parlamentu naredne godine ohrabrio da formiraju klub... Za sada se Pokret finansira uglavnom iz Benonovog džepa i evropskih donatora. U Modrikamenovoj kući radi sedam ili osam ljudi, a Belgijanac je rekao da bi u Briselu želio da doda "tri do četiri osobe s punim radnim vremenom".“

Politiko tvrdi da nisu svi tako zainteresirani, kako van tako i unutar populističkog kampa.

"Benon i Modrikamen rekli su da namjeravaju da formiraju novu populističku grupu u Evropskom parlamentu nakon izbora u maju 2019. godine. Oni ne zagovaraju izlazak zemalja iz EU ili potkopavanje eura (bar još ne), ali kažu da bi više moći trebalo vratiti iz Brisela u nacionalne prijestonice.“

Blijeđi autoritet Angele Merkel je problem za Evropu

Urednici Financial Timesa posebnu pažnju posvećuju Njemačkoj, tačnije kancelarki Merkel, i pišu da je ona ušla u sumrak vladavine nakon 13 godina obavljanja funkcije njemačke kancelarke.

"Njen autoritet brzo nestaje. Bilo bi i brže kada bi došlo do kraja neobične njemačke vladajuće koalicije i kada bi se EU odvikla od nje kao fiksne tačke u regionu urušenom ekonomskim i političkim preokretima,“ piše u tekstu FT i dodaje:

"Dugogodišnje opraštanje Merkelove od velikog je značaja za EU koja je polarizovana između liberalnih i nacionalističkih političkih snaga. Smanjivanje njene moći će ostaviti prazninu, naročito sada kada je francuski Emmanuel Macron zaglavljen sa problemima kod kuće, iako će i drugi vidjeti priliku da promjene način na koji funkcioniše EU.„

FT navodi i da u ovoj fazi, kancelarka ne može da učini mnogo da promijeni svoje nasljeđe.

"Lomljenje Njemačke na šestočlani politički sistem znači da koalicija možda nikada neće biti stabilna kao u prošlosti. Ali Merkelova može da pokuša da ubaci neki red i cilj u njenu vladu. U suprotnom, borba će se pojačati - a politička turbulencija će biti loša za Njemačku i za Evropu.“

Hapšenje krajnjih desničara

Sedam Nijemaca koje su organi vlasti opisali kao pripadnike "huligana, skinheda i neonacista“ u istočnoj Nemačkoj uhapšeni su pod sumnjom da su napravili ekstremno desničarsku terorističku organizaciju koja se zove "Revolution Chemnitz", piše The New York Times.

List podsjeća da je organizacija dobila ime po gradu koji su nedavno potresli ulični sukobi.

„Hapšenja su se dogodila samo nekoliko sedmica nakon izbijanja nasilja u Kemnicu, gdje su se desničarski ekstremisti sukobili s policijom na demonstracijama nakon što je njemački muškarac izboden nakon pokušaja intervencije u sporu između dva imigranata,“ dodaje NYT i objašnjava da nije jasno kada je grupa počela da se zove "Revolution Chemnitz", ili su ljudi izabrali to ime zbog tamošnjih nereda.

"Nakon nasilja u Kemnicu, stepen u kojem su ekstremističke grupe bile aktivne u zemlji je bila tačka razdora. Njemačka vlada formalno vodi 83 osobe kao žrtve krajnjeg desničarskog nasilja od 1990. godine, ali istraga lokalnih vijesti Tagesspiegel i Zeit Online otkrila je da su neonacisti ili drugi ekstremisti ubili 169 ljudi.“

Italija dovodi evropski projekat u opasnost

Italijanska populistička vlada mora biti razumna, upozorava Bloomberg. Novi populistički lideri Italije drže se, čini se, programa koji ih je doveo na vlast: u svojim budžetskim planovima oni određuju kurs koji bi na kraju mogao dovesti u opasnost cijeli evropski projekat, ocjena je urednika agencije uz napomenu da se samo možemo nadati da će biti razumni.

"Svi smo samo mogli nagađati koje su dalje prave namjere koalicije pokreta "Pet zvjezdica" i desničarske Lige od formiranja vlade prošlog proljeća. Njihovi lideri dali su skupa obećanja Talijanima, uključujući velike poreske olakšice, nižu starosnu granicu za penzionisanje, pa čak i osnovni dohodak. Oni su takođe obećali da će donijeti štedljiv budžet koji ne bi bio u suprotnosti sa pravilima EU o državnim deficitima i dugovima. Nepotrebno je reći da ovi ciljevi nisu kompatibilni."

Sada dolazi trenutak istine, kada koalicija uspostavlja svoj budžet za 2019. godinu i prema pisanju, Blumberga ne izgleda dobro.

Vlada ima za cilj deficit od 2,4 odsto bruto domaćeg proizvoda. Iako to ostaje u granicama kriterija eurozone od tri odsto, on krši dalje zahtjeve da visoko zadužene nacije čine maksimalne napore da smanje njihovo opterećenje - što bi u slučaju Italije zahtijevalo deficit znatno manji od dva odsto.

Može izgledati kao neznatna razlika, ali mogla bi imati velike posljedice za Evropu. Italijansko opterećenje javnim dugom, koji iznosi 130 procenata BDP-a, već je najveće u eurozoni nakon Grčke.

Ako investitori izgube vjeru da će vlada moći da drži stvari pod kontrolom, evropski lideri mogli bi se suočiti s užasnim opcijama pokušaja spašavanja Italije, nadgledajući restruktuiranje duga bez presedana, ili omogućiti izlazak treće najveće evropske ekonomije. Svi bi ugrozili zajedničku valutu koja je u srcu napora Evrope da održi trajnu zajednicu.