ZAVNOBiH: Kuća u kojoj je potvrđena državnost BiH u očajnom stanju

Kuća u kojoj je potvrđena državnost BiH na zasjedanju ZAVNOBiH-a nalazi se očajnom stanju.

Polupana stakla na ulaznim vratima, uništeni pod na kojem su razbacane slike i pisane poruke na panoima te uništene stolice na bini, prizor je koji ćete zateći u kući, u Mrkonjić Gradu, u kojoj je prije 76. godina, 25. i 26. novembra, održano Prvo zajedanje ZAVNOBiH-a na kojem je potvrđen kontinuitet državnosti Bosne i Hercegovine u novijoj historiji.

Na podu uza zid, umjesto na ulazu, stoji mermerna ploča koja svjedoči o historijskom značaju objekta, na kojoj je napisano: 25. i 26. novembra u ovoj zgradi održano je Prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a na kojem su udareni temeljni zbratimljene, slobodne i ravnopravne Bosne i Hercegovine u Federativnoj i demokratskoj Jugoslaviji. 

„Spomeničko naslijeđe iz Drugog svjetskog rata devastirano je tokom 1995. godine i od tada se ništa nije radilo. Dakle, objekat je i dalje u poluruševnom stanju – prokišnjava, nema električnu energiju, pod je propao, a artefakti opljačkani. Kratko rečeno u očajnom je stanju“, rekao je za Radiosarajevo.ba Slobodan Ćoćkalo, saradnik za kulturu u Kulturnom centru “Petar Kočić” u Mrkonjić-Gradu.

Napominje da je muzej opljačkan i tokom proteklog rata, te da je vojska koja je tada bila u Mrkonjić-Gradu pokrala i uništila eksponate. Govori da je ostalo "samo nešto elemenata unutra."

Spomen-muzej živi samo 25. novembra

Dokaz je to da tako važno historijsko mjesto za Bosnu i Hercegovinu “živi” samo jedan dan – kada delegacije dođu da obilježe događaj. I ponovno, tek naredne godine, na isti datum.

„Svakog 25. novembra pripadnici SUBNOR-a RS i SABNOR-a FBiH dođu da obilježe dan održavanja ZAVNOBIH-a, i to je TO! Niko se ne trudi da ga vrati u prvobitno stanje“, kazao je Ćoćkalo za portal Radiosarajevo.ba. 

ZAVNOBiH je bio najviši državni organ antifašističkog pokreta u Bosni i Hercegovini tokom Drugog svjetskog rata, te se razvio kao nosilac bosanskohercegovačke državnosti. Njegov predsjednik je bio Vojislav Kecmanović.

Nacionalni spomenik koji propada

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH 6. novembra 2002. godine je Muzej I zasjedanja Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja (ZAVNOBiH-a) u Mrkonjić-Gradu zajedno sa stalnom muzejskom postavkom i enterijerskom opremom, proglasila nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Odlukom je Vlada RS-a bila dužna da preduzme odgovarajuće pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju, prezentaciju i rehabilitaciju nacionalnog spomenika iz tačke i ove odluke. Vlada RS-a bila je dužna i da obezbijedi sredstva za izradu i sprovođenje potrebne tehničke dokumentacije u cilju vraćanja objekta Muzeja i zasjedanja ZAVNOBIH-a u Mrkonjić-Gradu u stanje prije 1992. godine.

S obzirom na historijski značaj objekta Muzeja i zasjedanja ZAVNOBIH-a u Mrkonjić-Gradu potrebno je, navedeno je tada u odluci Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH, da se pristupi izradi detaljnog plana zaštite i obnove objekta.

Ministarstvo prosvjete i kulture RS-a bilo je dužno je da prikupi podatke o pokretnim dobrima koja su se nalazila u objektu i izvrši njihov povrat, nakon čega je bilo dužno da dostavi te podatke Komisiji za očuvanje nacionalnih spomenika.

Objekat je, inače, namjenski izgrađen 1896. godine kao trgovina. Zgrada u kojoj je održano Prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a, 1943. godine, vlasništvo je porodice Gašić, koji su u tom objektu do 1941. godine držali kafanu. U avgustu 1942. godine pomenuta zgrada pretvorena je u Dom kulture. Objekat je 1953. godine, odlukom Izvršnog vijeća SR BiH, pretvoren u Muzej I zasijedanja ZAVNOBIH-a.

U okviru pripremnih aktivnosti na obilježavanju desetogodišnjice Prvog zasjedanja ZAVNOBIH-a, opštinski organi vlasti Opštine Mrkonjić-Grad su pristupili preuređenju i adaptaciji same zgrade i okolnog dvorišta (skidanje krova, preuređenje enterijera, postavka historijskih dokumenata, uređenje prostora oko objekta).