Nekadašnji Olimpijski muzej prepun miševa: Za obnovu potreban milion

Sa kompleksom vila iz austrougarskog perioda Sarajevo je jedini grad u Bosni i Hercegovini.

„Graditeljska cjelina – kompleks vila iz austrougarskog perioda u Petrakijinoj ulici (Vila Mandić, vila Heinricha Reitera, vila Hermine Radisch i vila Forstratha Miklaua) predstavlja najočuvaniju cjelinu vila iz austrougarskog perioda u Sarajevu, neprocjenjive historijske i dokumentarne vrijednosti, koje predstavljaju izvor saznanja o načinu gradnje i života u centralnom dijelu grada Sarajeva, s početka XX vijeka.

Pored historijske i dokumentarne vrijednosti, ova graditeljska cjelina ima veliku ambijentalnu, ali i umjetničko-estetsku vrijednost, s obzirom na to da su, tada najveći projektantski autoriteti u BiH, gradili jedinstvene objekte, u stilskom i oblikovnom smislu, koje ne susrećemo u drugim gradovima BiH“, navode za Radiosarajevo.ba iz Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.

One danas stoje kao podsjetnik da se nekada vodilo računa o budućem izgledu grada. Naime, dolaskom austrougarske vlasti u Sarajevo osjetile su se velike ekonomske, socijalne i kulturne promjene koje su se odrazile na arhitekturu i urbanizam.

Do 1878. godine Sarajevo se oblikovalo po pravilima orijentalnog grada, ali je dolaskom nove uprave urbano tkivo grada počelo da se razvija pod direktnim evropskim utjecajima. Na tradicionalnu urbanističku matricu, gdje je Čaršija središte javnog života, oko koje se nadovezuju stambene jedinice-mahale, sada se nastavlja novi evropski arhitektonski i urbanistički koncept. Nova uprava širi grad prema zapadu i uspostavlja obavezujuću urbanističku regulativu kao osnov za razvoj savremenog evropskog grada.

Međutim, pri širenju grada i gradske jezgre moralo se voditi računa o izgledu grada i morao se poštovati građevinski red, koji je odredio se adaptacije i nove gradnje mogu vršiti samo uz dozvolu nadležne vlasti.

Godine 1903. i 1904. kada su projektovane i građene ove vile, na snazi je bio Građevinski red za „Zemaljski glavni grad Sarajevo“, objavljen 5. augusta 1893. godine. Ovim građevinskim redom se, između ostalog, vodila velika briga o budućem izgledu grada, pa su u pogledu građenja i primjene građevinskog materijala postavljeni novi standardi bliski tadašnjim visokim evropskim standardima.

Vila Mandić, vila Heinricha Raithera, vila Hermine Radisch i vila Forstratha Miklaua danas su zaštićeni nacionalni spomenici Bosne i Hercegovine, potvrđeno je za Radiosarajevo.ba iz Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH.

U vili Mandić smješten je i Muzej XIV zimskih olimpijskih igara koje su 1984. godine održane u Sarajevu.

Sama zgrada izgrađena je 1903. godine za poznatog sarajevskog advokata i političara, doktora Nikolu Mandića. Autor projekta je arhitekta Karl Paržik koji u duhu historicizma projektira stambeni objekat po uzoru na luksuzne evropske vile iz istog perioda.

Na dan otvaranja Olimpijade u Sarajevu, 8. februara 1984. godine, u objektu je otvoren Muzej XIV zimskih olimpijskih igara. Koncept i programi Muzeja sačinjeni su po uzoru na Međunarodni olimpijski muzej u Lozani, sa idejom da vrši sintezu i afirmaciju dvije osnovne karakteristike - sport i umjetnost. Osnovna koncepcija ovog muzeja je da kroz sport i umjetnost prezentira duh olimpizma, olimpijske vrijednosti, kreativnost, mladost i ostale pozitivne tekovine ovog događaja.

Muzej je nekada bio sjedište Američkog konzulata, kao i gradskog Komiteta Saveza komunista Sarajevo. 

Građena prema tradiciji kasnog historicizma i bogata ukrasima alpsko-folklornih stilskih elemenata i njemačke gotike vila Mandić podsjeća na aristokratske palače.

Na samom početku rata u BiH, tačnije 27. aprila 1992. godine, bila je  jedna od prvih kulturnih institucija, pored Orijentalnog instituta i Nacionalne biblioteke, koja je bila granatirana i uništena. Zahvaljujući angažmanu zaposlenih u Muzeju i šire društvene zajednice u teškim ratnim uslovima eksponati Olimpijskog muzeja su evakuisani i spašeni, te pohranjeni na sigurna mjesta u podrume Olimpijske dvorane Zetra. 

U Zetri će kasnije ti eksponati zaživjeti kao dio novog Olimpijskog muzeja koji je obnovljen i svečano otvoren 2004. godine povodom obilježavanje 20 godina od održavanja Olimpijade u Sarajevu.

"Obnavljanjem Olimpijskog muzeja u Sarajevu, naglašena je važnost organizacije jednog od najvećih sportskih događaja na prostoru Jugoistočne Evrope, imajući u vidu da je Sarajevo bilo jedini domaćin održavanja zimskih olimpijskih igara u ovom regionu", naveo je Edin Numankadić, direktor Olimpijskog muzeja Sarajevo.

"Osnovna koncepcija novog Olimpijskog muzeja je da kroz sport i umjetnost prezentira duh Olimpizma, Olimpijske vrijednosti, kreativnost, mladost i ostale pozitivne tekovine ovog događaja. Kroz segment sporta Muzeju je prezentirana priprema, organizacija i realizacija XIV ZOI u Sarajevu, a kroz segment umjetnosti prezentirane su Mapa svjetske grafike „Art and Sport“ sa djelima umjetnika kao što su: Henri Mur, Endi Varhov, Mikelanđelo Pistoleto, kao i kolekcija savremenih umjetnika BiH, među kojima su djela Berbera, Kućanskog, Zaimovića itd", navodi se na stranici Muzeja.

Obnovu zgrade Olimpijskog muzeja u Sarajevu podržala je Francuska misija, Evropska unija i Međunarodni olimpijski komitet, navodili su mediji još 2014. godine. Dvije godine nakon toga, zgrada i dalje stoji neobnovljena.

Dvije faze obnove projekta su završene, a za treću i završnu fazu nema novca, potvrdio je direktor Olimpijskog muzeja za Radiosarajevo.ba. Za prve dvije faze potrošeno je oko 175 hiljada konvertibilnih maraka, a za treću fazu potrebno je milion KM.

"Evropska unija je odobrila milion konvertibilnih maraka potrebnih za treću fazu obnove. Taj novac je potrošen u EU. Francuska ambasadorica sada je pokrenula inicijativu da se taj novac ponovo odobri", rekao je za Radiosarajevo.ba Edin Numankadić. "Za sada nema ništa novo na tom polju."

Država nema novca, a kao i za brojne druge historijske objekte nema ni sluha. Vila Mandić u kojoj je nekada bio smješten Olimpijski muzej nastavlja da propada, zarasla u šiblju i prepuna miševa.