Panika u Evropi: Švajcarska banka doživjela krah

Cijena akcija Credit Suisse jučer je u jednom trenutku pala za čak 30 posto, nakon što je najveći kreditor banke, Saudijska nacionalna banka, saopštila da više nije u mogućnosti da joj pruža finansijsku pomoć jer bi premašila zakonski limit vlasničkog udjela do 10 posto.

Ta banka je prošle godine učestvovala u dokapitalizaciji Credit Suissea, vrijednoj 4,2 milijarde dolara (7,7 milijardi KM), ostvarivši vlasnički udio od 9,9 posto, piše Mondo.

Credit Suisse je sinoć saopštio da će pozajmiti do 50 milijardi švajcarskih franaka (99 milijardi KM) od Švajcarske narodne banke, kako bi uvjerio investitore da ima gotovinu koja je potrebna za nastavak poslovanja.

"Ova dodatna likvidnost bi podržala osnovne poslove i klijente Credit Suissea, jer banka preduzima neophodne korake da restrukturira svoje poslovanje kako bi stvorila jednostavniju i fokusiraniju banku izgrađenu na potrebama klijenata", saopštila je banka.

Vijest je uticala na finansijska tržišta širom svijeta, a strah od bankarske krize proširio se širom Evrope. Ali ovo nije prvi put da je švajcarski gigant u velikim problemima.

Curenje podataka

Detalji o više od 18.000 računa u jednoj od najvećih svijetskih privatnih banaka otkrili su u februaru opsežnu listu klijenata umiješanih u mučenje, trgovinu drogom, kršenje ljudskih prava i druge teške zločine. Na ovim računima u jednoj od najpoznatijih finansijskih institucija u Švajcarskoj, Credit Suisse banci, nalazi se više od 100 milijardi švajcarskih franaka (198 milijardi KM), prenosi Guardian.

Curenje ukazuje na "široko rasprostranjene propuste Credit Suissa, uprkos ponovljenim obećanjima tokom decenije da će ukloniti sumnjive klijente i nezakonitu imovinu", navodi britanski list, koji je dio konzorcijuma od 48 medija kojima je odobren ekskluzivni pristup podacima.

Analiza otkriva kako je Credit Suisse neprekidno otvarao ili održavao bankovne račune za brojne visokorizične klijente širom svijeta. Među njima su trgovac ljudima na Filipinima, šef berze u Hong Kongu zatvoren zbog mita, milijarder koji je naručio ubistvo svoje djevojke libanske pop zvijezde i rukovodioci koji su opljačkali državnu naftnu kompaniju Venecuele, kao i korumpirane političare od Egipta do Ukrajine.

Informaciju je njemačkom listu Suddeutsche Zeitung prvobitno otkrio anonimni uzbunjivač, koji je rekao da su švajcarski bankarski zakoni nemoralni. Novine su se zatim udružile sa mnogim medijima širom svijeta kako bi istražile podatke u vezi sa desetinama hiljada naloga, od kojih su neki otvoreni još 1940-ih, a više od dvije trećine otvorenih poslije 2000. godine. Mnogi nalozi su i danas aktivni. Banka je saopštila da "snažno odbacuje" optužbe protiv nje, tvrdeći da je izveštavanje zasnovano na "selektivnim informacijama izvučenim iz konteksta, što je rezultiralo pristrasnim tumačenjima poslovanja banke".

Ali curenje podataka daleko je od jedinog skandala koji je pogodio finansijsku instituciju poslednjih godina. The Week se osvrće na neke od najvećih kontroverzi koje je švajcarska banka morala da prevaziđe.

1. Predsednik banke podnio je ostavku zbog kršenja covid pravila

Antonio Horta-Osorio podnio je ostavku na mjesto predsjednika Credit Suissea 17. januara 2022. nakon "ponovljenih kršenja" ograničenja pandemije, manje od godinu dana nakon što je preuzeo tu ulogu. Istraga upravnog odbora banke otkrila je da je Horta-Osorio, bivši izvršni direktor Lloids Banking Group, u nekoliko navrata prekršio pravila karantina, "uključujući putovanje u London prošle godine da gleda finale Wimbledona", piše Financial Times.

Njegov odlazak bio je "ozbiljna sramota" za Credit Suisse, koji je angažovao portugalskog bankara da "pomogne u redefinisanju strategije" nakon što su prethodni skandali "narušili reputaciju banke za upravljanje rizicima i pokrenuli pitanja o njenom rukovodstvu", navodi list. Credit Suisse je odmah imenovao člana odbora Aksela Lemana za novog predsednika, koji je bio na čelu banke samo pet sedmica prije ogromnog curenja podataka, piše Guardian.

2. Skandal sa obveznicama

Švajcarska banka je kažnjena od skoro 350 miliona funti (780 miliona KM) od strane globalnih regulatora u oktobru 2021. nakon što je priznala krivicu za prevaru u dugotrajnom skandalu koji je Mozambik gurnuo "u finansijsku krizu", piše Guardian. Takozvani "skandal oko tune" je proizašao iz zajmova vrijednih 1,3 milijarde dolara (2.4 milijarde KM) koje je Credit Suisse dogovorio Republici Mozambik između 2012. i 2016. godine, navodno usmhjerenih na "investicione šeme koje sponzoriše vlada, uključujući projekte pomorske bezbjednosti i državni ribolov tune."

Ali dio sredstava je nestao, navodi se u novinama, a kasnije je otkriveno da je jedan od izvođača radova u Mozambiku tajno dogovorio pozamašne povrate "u vrijednosti od najmanje 137 miliona dolara (252 miliona KM), uključujući 50 miliona dolara (92 miliona KM) bankarima Credit Suissa koji su trebali da obezbede jeftinije kredite", otkrili su regulatori.

Međunarodna prevara je zatim dovela do toga da Međunarodni monetarni fond obustavi pomoć Mozambiku, što je na kraju izazvalo finansijsku krizu u zemlji.

3. Kolaps fonda

Banka je izgubila 5,5 milijardi dolara (10 milijardi KM) kada je Archegos Capital Management propao početkom 2021. godine. Velike investicije američkog hedž fonda "u određene tehnološke akcije nisu imale rezultate i vrednost njegovog portfelja u Credit Suissu naglo je pala", objasnio je Reuters.

Nezavisni izveštaj o umiješanosti banke u rizični hedž fond kritikovao je ponašanje banke i utvrdio da su njeni gubici rezultat fundamentalnog neuspjeha upravljanja i kontrole u ​​njenoj investicionoj banci, posebno njenog glavnog brokerskog odjeljenja.

4. Korporativno špijuniranje

Bivši izvršni direktor banke Tidjane Thiam bila je prinuđena da napusti banku u martu 2020. godine nakon što je istraga otkrila da je špijunirala dvojicu njenih zaposlenih. Banka je angažovala privatne detektive da prate Ikbala Khana, bivšeg šefa upravljanja bogatstvom, koji je otišao u svog najvećeg rivala UBS, i Petera Goerkea, bivšeg šefa ljudskih resursa.

Credit Suisse je umanjio optužbe o špijuniranju, ali je prošlog oktobra švajcarski nadzornik finansijskog tržišta (FINMA) rekao da banka planira da špijunira u "sedam navrata između 2016. i 2019. godine i da je većinu njih sprovela".

5. Kršenje sankcija SAD

Credit Suisse je 2009. kažnjen sa 536 miliona dolara zbog kršenja američkih sankcija Iranu i nekoliko drugih zemalja, uključujući Libiju, Sudan, Burmu i Kubu, između 1995. i 2007. godine. Američko ministarstvo pravde saopštilo je da je banka vršila plaćanja koja su tim zemljama omogućila pristup američkim finansijskim institucijama - praksa koju je Washington zabranio, objašnjava Deutsche Welle.

Bila je to najveća takva kazna u istoriji kršenja američkih sankcija i, da banka nije sarađivala, vlasti su rekle da bi morala da plati još više.

6. Pomaganje

Godine 1995. Credit Suisse je bila među švajcarskim bankama kojima je naloženo da vrate skoro pola milijarde dolara (920 miliona KM) pohranjenih na računima filipinskog diktatora Ferdinanda Markosa. Riječ je o sredstvima za koja su Filipini rekli da su ukradena iz nacionalne kase, preneo je tada Associated Press.

Kasnije je otkriveno da je Credit Suisse otvorio račune za njega i njegovu suprugu pod imenima "William Sonders" i "Jane Ryan", što je pomoglo da se njihova sredstva zaštite od kontrole.