Počeo je Pesah: Praznik slobode i sjećanja na egipatsko ropstvo, a evo kako izgleda seder večera

Jevreji 12. aprila, sa zalaskom sunca, počeli su obilježavati Pesah koji će trajati osam dana.

Po jevrejskom kalendaru, Pesah počinje od 15. do 21. dana mjeseca nisana, dok se po gregorijanskom kalendaru, taj datum mijenja. Skoro da je uvijek Pesah u martu ili aprilu, a ove godine počinje 12. aprila, te će trajati do 20. aprila 2025. godine.

Šta se slavi na Pesah?

Na Pesah se slavi oslobođenje Jevreja iz egipatskog ropstva. Pesah prolazi u danima posta od hametza (kvasne hrane), te su zabranjene sve namirnice koje 'rastu', odnosno kvasaju. Pripreme za Pesah počinju sedmicama ranije, a Jevreji idu po kući tražeći i najmanje mrvice hametza.

Trending

Monstruozno: Muškarac kod Nevesinja vukao psa dok nije uginuo

Za razliku od Ashkenaza, Sefardima je za Pesah dozvoljeno jesti rižu, ali u nekim sefardskim zajednicama se izbjegava.

Tradicija je bila da se sav hametz prikupljen prije Pesaha od strane jevrejske porodice, mogao se simbolično 'prodati' nejevrejskoj porodici koja bi kasnije isti za određenu sumu novca 'prodala' nazad jevrejskoj porodici od koje je isti otkupila.

12.04.25. 22:10

Veliki diplomatski uspjeh zemlje regije: Sudan priznao nezavisnost Kosova

Prva i druga noć Seder večere je noć pitanja. Pitanja koja se postavljaju kako bi se prisutni za stolom sjetili važnosti obilježavanja Pesaha i same seder večere koja ima posebno značenje u judaizmu.

Jevreji na Pesah slave posebnu vezu sa Bogom, koji je dao spasenje i slobodu narodu, postavljajući četiri pitanja kroz 'Ma nishtana?'.

Ilustracija seder večere

Za prvu noć, jede se seder večera, tradicionalni obrok koji uključuje čitanje Hagada Shel Pesah (Hagada za Pesah, hebrejski), te jedenje posebnog slijeda hrane na posebnom tanjiru, koji se sastoji od simbolike različitih namirnica kao što su peršin ili drugo negorko bilje koje se umače u slanu vodu koja predstavlja suze egipatskih robova (karpas, hebrejski), gorko bilje (maror, hebrejski), rendane jabuke sa orašastim plodovima (haroset, hebrejski) koje podsjećaju na glinu kojom se gradilo u Egiptu, te jagnjeće meso sa kosti (zeroah, hebrejski) koji simbolizira korban (žrtva, hebrejski). Na tanjiru se nalazi i tvrdo kuhano jaje (beitza, hebrejski), žrtvu koja se prinosila dok je postojao Hram u Jerusalemu. Također, predstavlja i krug života. 

Običaj je na stolu ostaviti i jednu čašu koja se puni vinom. Ta čaša je za Eliyahua, čiji će dolazak ubrzati pojavu mesije u judaizmu. Nakon seder večere, prisutni uzvikuju "Le shana habaa b' Jerushalaim habenua'.

Zašto je noć (Sedera) drugačija od drugih noći?

Jer nosi poruku slobode i lekcija koje Jevreji trebaju nositi sa sobom kroz život. O onome što je Božija uključenost u svijet. Tokom Pesaha se čitaju priče, podsjeća se na žrtvu, ali i slavi oslobođenje pri ispijanju četiri čaše vina tokom seder večere i jedenje matza hljeba. 

U centru večere, uvijek je komad matza hljeba koji se komada na tri dijela, te stoji u maramici, a kasnije se od istog otkida i afikoman (dio matza hljeba, hebrejski) koji se skriva, te djeca traže isti.

U Bosni i Hercegovini, od dolaska Jevreja, prije više od 450 godina, Pesah se obilježava u sklopu porodice, a danas i u Jevrejskoj općini gdje se održava Seder večera. 

U suštini, Pesah je vrijeme dubokog duhovnog značenja, sjetnje na historijske događaje jevrejskog naroda te proslave slobode, oslobođenja i nade. Kroz svoje običaje i simbole, Pesah podsjeća vjernike na važnost vjere, porodice i zajednice.