Finansijske istrage kao alat u borbi protiv korupcije

Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Univerziteta u Sarajevu od kraja 2019. godine provodi naučno istraživački projekat pod nazivom „Upotreba finansijskih istraga u rješavanju koruptivnih krivičnih djela“.

U fokusu projekta je unapređenje efikasnosti i efektivnosti krivičnih istraga koruptivnih krivičnih djela kroz dosljednu upotrebu finansijske istrage kao integralnog dijela krivične istrage. Fakultet provodi ovaj projekat uz finansijsku podršku Ambasade Sjedinjenih Američkih Država u Bosni i Hercegovini.

Finansijska istraga kao specijalizirani istražni pristup omogućava prikupljanje i razvijanje kvalitetnih informacija i dokaza o koruptivnoj kriminalnoj aktivnosti i uključenim osobama, međutim analize i istraživanja procesuiranja korupcije provedene u Bosni i Hercegovini pokazuju da je jedan od ključnih nedostataka u procesuiranju ovih krivičnih djela upravo neprovođenje, odnosno neadekvatno provođenje finansijske istrage što se neposredno odražava na kvalitet prikupljenih dokaza i ishode sudskih procesa.

Motiviran fragmentiranim i ograničenim saznanjima o razlozima neprovođenja finansijske istrage, projekat nastoji da ih identificira, kao i da ispita mogućnosti konzistentne primjene tehnika i metoda finansijske istrage tokom krivične istrage koruptivnih krivičnih djela polazeći od pretpostavke da provođenje finansijske istrage kao integralnog dijela krivične istrage koruptivnih krivičnih djela doprinosi njihovom rješavanju, jer omogućava otkrivanje, utvrđivanje i oduzimanje imovinske koristi stečene krivičnim djelom što je od ključne važnosti za borbu protiv korupcije. 

Generalni ciljevi projekta su da se ostvari unapređenje kapaciteta organa krivičnog gonjenja, odnosno, njihove učinkovitosti u otkrivanju i dokazivanju koruptivnih krivičnih djela posredstvom finansijske istrage kao ključnog dijela istraživanja ovih krivičnih dijela te da se posredno doprinese povećanju kredibiliteta sistema krivičnog pravosuđa u borbi protiv korupcije u Bosni i Hercegovini.

Navedeni opći ciljevi će biti realizirani kroz ostvarenje neposrednih, specifičnih ciljeva projekta: dijagnosticiranje trenutnog stanja u praksi u odnosu na upotrebu metoda finansijske istrage u kontekstu istraživanja i dokazivanja koruptivnih krivičnih djela; identificiranje mogućnosti i načina upotrebe metoda finansijske istrage u svim fazama krivične istrage u skladu sa postojećim pravnim okvirom; razvijanje novih i unapređenje postojećih vještina i znanja učesnika u lancu krivičnog gonjenja o finansijskim istragama; i povećanje povjerenja javnosti u sistem krivičnog pravosuđa Bosne i Hercegovine.

Projekat je suštinski usmjeren na procjenu i unapređenje kapaciteta organa krivičnog gonjenja i to naročito na njihovom organizacionom nivou (internih politika) i individualnom nivou aplikativnih vještina i znanja pojedinaca (tužitelja i kriminalističkih istražitelja) u borbi protiv korupcije.

Ključni nalazi procjene stanja u praksi, kao fundamentalne projektne aktivnosti, zasnovani su na anketiranju i intervjuiranju ključnih aktera, akademskoj i stručnoj literaturi, državnim i međunarodnim dokumentima i izvještajima, institucionalnim dokumentima, analizi sudske prakse i ekspertnoj diskusiji te stoga predstavljaju pouzdanu osnovu za procjenu primjene finansijske istrage u procesuiranju koruptivnih krivičnih djela i provođenje drugih važnih projektnih aktivnosti.

Rezultati do kojih se došlo provođenjem projektnih aktivnosti mogu se upotrijebiti za razvoj kapaciteta organa krivičnog gonjenja i u tom slučaju će neposredno koristiti tijelima u sistemu krivičnog pravosuđa, odnosno tužiteljima i kriminalističkim istražiteljima u njihovom radu. To se naročito odnosi na dosljednu primjenu razvijenih edukativnih sadržaja koji bi trebali rezultirati sa trajnim promjenama u percepciji značaja i primjene finansijske istrage u borbi protiv korupcije. U konačnici, primjena rezultata projekta će doprinijeti i unapređenju njihovog kredibiliteta u stručnoj i laičkoj javnosti.