Banja Luka danas: Ostalo je svega, a najviše Jugoslavije

Banjaluka danas predstavlja politički, administrativni, finansijski, univerzitetski i kulturni centar bh. entiteta RS, a nekada je bila sjedište Bosanskog sandžaka, zatim jedan od najrazvijenijh gradova Kraljevine Jugoslavije.

Grad na Vrbasu je pripadao Osmanskom cartsvu, Austro-Ugarskoj monarhiji, Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, zatim Kraljevini Jugoslaviji, zatim i FNRJ i SFRJ, te danas u BiH, i to sve u periodu 150 godina.

Arhitekte je opisuju izložbom arhitekture, a historičari kažu da se duh prošlosti vidi na svakom ćošku, piše Blic.

“Vide se posljedice Osmanske vlasti. Ostale su džamije i zanatske radnje, koje su prepoznatljive. Takođe, vidljivo je i ono rađeno za vrijeme Austro-Ugarske. Tada su napravljene zgrade oko Gospodske ulice, ali i zasađeno najviše stabala koja čine današnje aleje”, kaže historičar Milan Bukara.

Dodaje da bi u Banja Luci historija bila još više vidljiva da grad na Vrbasu nije pogodio katastrofalni zemljotres.

“Velika većina građevina i svega što vidimo u Banja Luci je nastala u Jugoslaviji, jer je dosadašnju gradnju uništio veliki zemljotres”, dodaje Bukara.

Upravo zemljotres 1969. godine, zadao je najteži udarac gradu u poslijeratnom periodu, nakon kojeg je grad konačno dobio svoj prepoznatljivi izgled i značaj.

Iako je nanio veliku štetu, zemljotres ipak nije izbrisao sve uspomene koje Banja Luka čuva iz doba kada je bila dio nekih drugih država.

Osmansko carstvo

Za vrijeme Osmanskog carstva podignuto je 216 javnih građevina, od kojih su najpoznatije džamija Ferhadija, karavan-saraj, oko 200 zanatskih i trgovačkih radnji.

Može se reći da najstarije građevine u Banja Luci, koje su sačuvale autentični izgled, potiču upravo iz perioda Osmanskog carstva.

Austro-Ugarska

Austro-Ugarska je zauzela Banja Luku 1878. godine. Ova vlast će ostati upamćena po akciji sadnje drvoreda, u kojoj je do 1885. godine zasađeno 4.714 stabala, a Banja Luka postala prepoznatljiva po svojim alejama, čija je ukupna dužina tada iznosila 17 kilometara.

Najznačajniji Banjalučanin tog vremena je svakako pisac i narodni tribun Petar Kočić, koji je ostavio trajni pečat u kulturnom i političkom životu ovog kraja.

Kraljevina Jugoslavija

U doba Kraljevine Jugoslavije grad se ubrzano razvijao, pogotovo za vrijeme uprave Bana Svetislava Tise Milosavljevića, prvog bana tadašnje Vrbaske banovine. Tada su izgrađene zgrade Hipotekarne banke, Gradske uprave, Banskog dvora, Sokolskog doma, Higijenskog zavoda, te Narodnog pozorišta.

SFR Jugoslavija

Ovaj period Banja Luka, između ostalog, pamti po izgrađenim neboderima u Boriku. Godine 1971. Banja Luci su pripojena naselja Bukvalek, Česma, Delibašino Selo, Derviši, Mađir, Petrićevac, Presnače, Rebrovac, Šibovi, Vrbanja i Vujinovići, te dio Drakulića.

Život Banje Luke u socijalističkom jugoslovenskom periodu mogao bi se podijeliti u dva perioda: od 1945. do razornog zemljotresa 1969. i od 1969. do izbijanja rata u Bosni i Hercegovini.