Ljepote BiH: Crkva iz srednjeg vijeka za koju se vezuju brojne legende

Bosanski Petrovac je smješten u zapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, između planina Osječenice, Klekovače i Grmeča, na nadmorskoj visini od 669 metara.

Prvi put se, prema historijskim dokumentima, spominje 1834. godine, kao Sankti Petri Eodem, a arheološka istraživanja upućuju na naseljenost još u Ilirsko doba, naročito u Rimsko, o čemu govore ostaci naselja na 34 lokacije. Tu je i srednjovjekovna arhitektura te i danas sačuvani stari grad Bjelaj i Kolunić.

Ovdje su rođeni pjesnici Skender Kulenović i Ahmet Hromadžić te slikari Jovan Bijelić i Mersad Berber. Skenderova je rodna kuća danas Spomen-muzej, a Bijelićeva je Galerija sa jednom od najvrjednijih i najbogatijih likovnih zbirki – Bijelićevih djela.

Veoma rijetka i zaštićena biljka u Evropi, runolist, može se naći samo na obroncima Klekovače i Osječenice, dvaju planina koji ovaj kraj čine posebnim.

Srednjovjekovna crkva i nekropola stećaka

Brojni su ostaci materijalne kulture koji svjedoče o dugom kontinuitetu ljudskog života na području Bosanskog Petrovca, a jedan od takvih dokaza su i ruševine prastare crkve Svetog Đurđa iz srednjovjekovnog perioda u selu Kolunić.

Ostaci ovog vjerskog objekta, u čijoj blizini se nalazi i nekropola stećaka, nalaze se odmah pored puta koji Bosanski Petrovac povezuje s Drvarom.

Ovo materijalno dobro je upisano u registar nacionalnih spomenika pod zaštitom države, ali je proteklih decenija čitav lokalitet ugrožen nebrigom i nekontrolisanom gradnjom.

Od crkve su danas vidljivi ostaci nekadašnjih zidova i zvonika, a građena je od isklesanih kamenih kvadara. Nema preciznih istorijskih podataka o vremenu kada je izgrađena, ali se pretpostavlja kako bi to moglo biti čak u 12. vijeku, kada je čitav ovaj prostor pripadao srednjovjekovnoj župi Pset, kojom su vladali ugarski vazali.

“Mi u narodu je zovemo još “grčka crkva”, jer svjedoči da smo od Grka primili hrišćanstvo vijekovima unazad, govori nam ljubazni domaćin Mirković Rodoljub.

Ispričao nam je kako se za crkvu vezuju brojna narodna vjerovanja. Jedno od tih vjerovanja jeste da ukoliko bi neko uzeo ciglu sa crkve da bi tu zavladalo veliko nevrijeme. Po drugom vjerovanju se smatra da ukoliko bi se i kamenčić pomjerio iz njenog dvorišta, padala bi crna kiša. 

U korpusu "Starih srpskih zapisa i natpisa" objavljen je i natpis sa jednog od nadgrobnih spomenika pronađen kod Panađura, urađen glagoljičkim pismom, a za ovu jedinstvenu građevinu potrebna su dodatna istraživanja za njeno sigurnije datiranje i stilsko određenje.