Svi hoće Nikolu Teslu

Svjetski poznati naučnik Nikola Tesla, koji je, između ostalog, zaslužan za pronalazak indukcionog motora, patente iz oblasti polifaznih naizmjeničnih struja, generatore i motore, kao i prenos radio talasa, rođen je na teritoriji današnje Hrvatske u porodici pravoslavnog sveštenika.

Najveći dio svog života i radnog vijeka proveo je u Sjedinjenim Američkim Državama. Decenijama poslije njegove smrti, pitanje da li je Tesla bio Srbin ili Hrvat redovno se pojavljuje kao kamen spoticanja u odnosima dvije države.

U Muzeju Nikole Tesle u Beogradu čuvaju se tri dokumenta koja bi mogla dati odgovor na pitanje kako se sam Nikola Tesla tokom svog života izjašnjavao.

Telegram od 26. maja 1936. godine

Jedan od dokumenata je telegram od 26. maja 1936. godine u kome Nikola Tesla odgovara na čestitku Vlatka Mačeka, jednog od hrvatskih političkih vođa u Kraljevini Jugoslaviji.

Maček je uputio 25. maja 1936. u telegramu čestitku Nikoli Tesli, u kome se Tesli obraća riječima: "Velikom sinu naroda srbskog, a domovine Hrvatske, vođi čovječanstva u borbi sa prirodom čestita u ime hrvatskoga naroda.“

U odgovoru Nikole Tesle stoji:

"Jednako se ponosim moga srbskog roda i moje hrvatske domovine, živili svi Jugoslaveni."

U muzeju Nikole Tesle također je pohranjeno pismo koje je on u aprilu 1942., za vrijeme Drugog svjetskog rata, uputio „braći u Americi“.

"Zbog toga, braćo i sestre, kao najstariji Srbin, Jugoslaven, Amerikanac naše krvi u Sjedinjenim Državama, upućujem vam ovo pismo moleći vas da se odazovete pozivu predsjednika Roosevelta."

Tesla u istom pismu dodaje: "Narazdruživa je sudbina Srba, Hrvata i Slovenaca u Staroj Postojbini, ma šta neprijatelj pokušao da radi.“

O životu naučnika

Nikola Tesla je rođen 10. jula 1856. godine u selu Smiljanu nedaleko od Gospića, kao dete lokalnog sveštenika Srpske pravoslavne crkve Milutina Tesle i njegove žene Đuke, na području vojne granice tadašnje Austrougarske, danas Republike Hrvatske.

U prvi razred osnovne škole polazi 1862. u rodnom Smiljanu. Porodica se 1863. seli u Gospić, u kome Nikola Tesla završava osnovnu školu i nižu realku. Od 1870. do 1873. pohađa Višu realnu gimnaziju u Rakovici kod Karlovaca, oko 150 kilometara udaljenom od Gospića.

U periodu od 1875. do 1877. Tesla studira politehniku u Gracu (na teritoriji današnje Austrije, prim.aut.) u tadašnjoj Austrougarskoj.

"Matica Srpska“(osnovana 1826. u Pešti, tadašnjoj Austrougarskoj, sa ciljem da se srpska kultura predstavi Evropi) odbija molbu Nikole Tesle za stipendiju kako bi u Beču ili Pragu završio "započete nauke na tehnici“, i to drugi put, nakon što je 1876. već odbila njegovu molbu. Tesla je ipak postao član najstarije srpske kulturne, književne i naučne ustanove 1902. godine, kada je već bio svjetski poznat naučnik.

U Pragu, tada jednom od najvećih gradova Austrougarske, Tesla studira prirodnu filozofiju na Karlovom univerzitetu. U tom gradu se prvi put susreće sa električnim osvetljenjem, koje je u Hibernskoj ulici postavio češki elektrotehničar František Kržik.

Tesla je 1881. dobio posao kao "glavni električar“ u Centralnom telefonskom uredu u Budimpešti, u tadašnjoj Austrougarskoj, gdje je realizovao svoj prvi izum – aparat za pojačanje glasa na telefonu.

Naredne godine otkrio je princip stvaranja rotirajućeg magnetnog polja sa naizmjeničnom strujom i iste godine počeo da radi na popravci mašina poznatog američkog pronalazača Tomasa Edisona (Thomas Edison) u Francuskoj i Njemačkoj. Godine 1883. Tesla je u Strazburu u Francuskoj konstruisao prvi indukcioni motor na svijetu.

Sa željom da unaprjedi svoj pronalazak, Tesla prihvata ponudu Čarlsa Bečelora (Charles Batchelor), Edisonovog zastupnika u Europi i odlazi u Sjedinjene Američke Države (SAD), gdje dobija posao u glavnoj Edisonovoj fabrici u Njujorku.

Godinu dana kasnije osniva sopstvenu kompaniju pod nazivom "Teslina električna kompanija za proizvodnju svetla“ (Tesla Electric Light and Manifacturing) u Njujorku. Godine 1888. Patentni zavod SAD odobrava njegove patente, piše RSO.