Katër i Radës (Brodolom): Tako izgleda opera 21. stoljeća

Albanski kompozitor Admir Shkurtaj i talijanski redatelj Salvatore Tramacere osmislili su Katër i Radës kao savremenu kamernu operu posvećenu brojnim izbjegličkim žtvama brodoloma u Mediteranu.

Konkretan događaj o kojem govori ova opera zbio se u martu 1997. kada je albanski brodić nakrcan muškarcima, ženama i djecom u potrazi za boljim životom, potonuo nadomak obale Italije.  

Davljenici i Spašeni, umrli i živi, izbjeglice i talijanski vojnici, realnost i snovi - isprepliću se u libretu koji je pisan na talijanskom i albanskom jeziku. 

Izvođački aparat na sceni sastoji se od četiri cjeline:

Osnovu čini šestočlani kamerni orkestar (u kojem je i sam kompozitor) na klasičnim instrumenima poput klavira, violončela, trube, bas klarineta i harmonike, uz čitav niz posebno osmišljenih instrumenata i udaraljki - svi oni izvode kompleksnu instrumentalnu partituru koja se odlikuje dobrom orkestracijom i artikuliranim iznošenjem savremenog notnog teksta. 

U centru scene, na pokretnoj platformi - stiliziranom brodiću, smješten je glavni vokalni ansambl kojeg čine tri sopranistice, jedan muški eksperimentalni glas i dvije glumice. Oni predstavljaju izbjeglice, sa zavežljajima i krpenim lutkama u naručju, izvodeći kratke, ali zahtjevne, moderne arije i višeglasja.  

U dnu scene, viseći na platformi "ni na nebu, ni na zemlji" pojavljuje se glumački trio koji interpretira komponirane polu-govorne/polu-pjevane rečitative u kojima se autori poigravaju sa zvučnošću pojedinih riječi i šifri koje koristi obalna straža.  Ovaj trio predstavlja protutežu ansamblu u centru. 

U ulozi antičkog hora, na sceni se kao lajtmotiv povremeno pojavljuje i tradicionalni albanski muški vokalni ansambl, preuzimajući na sebe funkciju svjedoka i vanvremenskog tumača neprekidnog ciklusa ovozemaljske patnje. 

Savršeno zaokružena muzičko-scenska jednočinka, aktuelne tematike, nabijene dramatike, dovršene muzičke strukture i sjajne izvedbe, predstavlja primjer kako opera može izgledati u 21. stoljeću, a da formom je zapadne u anahronost. 

 Katër i Radës je uzbudljiva, angažirana, intrigantna, moderna, zahtjevna i podatna - jednom rječju - umjetnost.