Gašpar Mikloš Tamaš: Bosna ili maternji jezik revolucije

Tuzla je industrijski grad u Bosni i Hercegovini sa sto dvadeset hiljada stanovnika. Bio je u regionu najbitniji industrijski centar, kojeg je privatizacija uništila. Danas ima jedan i po puta više nezaposlenih nego onih koji još imaju posao.

Piše: Gašpar Mikloš Tamaš za Red News. Za Autonomiju preveo Andraš Juhas.)

U celoj Bosni i Hercegovini nezaposlenost je skoro šezdeset posto. Izvanredno labavom, decentralizovanom federacijom upravlja zapravo Evropska unija sa katastrofalnim rezultatima. Opšte je poznato da su se tokom južnoslovenskih ratova, pored Kosova, tamo dešavale najubitačnije etničke borbe. U proteklom mesecu zanemarljivi deo onih svetskih, odnosno istočno i jugoistočnoevropskih medija, koji su tu i tamo spomenuli tu zaboravljenu i beznadežnu zemlju, pokazalo je interesovanje isključivo za opasnost od izbijanja etničkih (koje su kad-kad prezrivo nazvali „plemenskim”) i verskih konflikata.

Povremeno su predskazivali da će, pre ili kasnije, Srbi, Hrvati i „Bošnjaci” (to jest bosanski Muslimani – jer i bosanski Srbi i Hrvati su „Bošnjaci”) ponovo klati jedni druge, jer iz perspektive obrazovanog evropskog javnog mnenja, to je funkcija naroda Istočne Evrope u podeli međunarodnih uloga. Borba koja se odvija u Ukrajni – koja inače nije spektakularnija, samo je (nažalost) krvavija – uklapa se u orijentalistički narativ priče o Istočnoj Evropi (Istok/Zapad, EU/Putin, nacionalisti/demokrate, liberali/postkomunisti, ruska i/ili američka „imperija”.) U političkom smislu jezovite ukrajinske borbe su doslovno suprotnost južnoslovenskih pobuna: u Ukrajini su se zakrvili proruska i antiruska desnica i ekstremna desnica, odnosno, u apstraktnijem smislu „vlast” i „narod”, gde su najaktivniji predstavnici ovih poslednjih fudbalski huligani neonacisti (Pravij sektor), onih prvih, pak, snajperisti ukrajinskog KGB-a. Tipološki posmatrano, suprotnost je klasična: na jednom mestu je čisti politički konflikt (borba za vlast), a na drugom čista društvena kriza i narodni ustanak.

O Tuzli se ne govori.

Premda se radnička pobuna proširila na Sarajevo i Banja Luku, zatim na celu Bosnu i Hercegovinu. Posle Bosne, na Kosovo. Na Crnu Goru. Na Makedoniju. Ali ona ne staje u mađarske, rumunske, poljske, uopšteno u srednjeevropske medije, na Zapadu je takođe sve više istisnuta na internet, iako Evropa – i svet – od 1989. godine nisu videli pokret tog intenziteta, amplitude i na tolikom prostoru.

Premda su pobunjeni radnici i studenti već zauzeli javne zgrade, primorili su na ostavku – bez naslednika – kantonalne vlasti, a oružane snage na povlačenje. Pobunu su pokrenuli odbori sindikata privatizovanih velikih preduzeća koji su bili osuđeni na propast.

Zahtevali su da se privatizovana preduzeća prepuste proizvodnim zajednicama – a ne državi! Samoupravljanje proizvodnjom se probudilo za treptaj oka, ta karakteristična misao radničkog saveta. Taj zahtev je invarijanta otkad postoji evropski radnički pokret – od sredine XIX veka.

...

Pročitajte kompletan tekst

Stavovi objavljeni u rubrici 'Ja mislim', nisu nužno i stavovi portala Radiosarajevo.ba