Enes Pašalić: Značaj i značenje javnih spomenika (2. dio)
Radiosarajevo.ba
Foto: Infobrcko.com
Značaj i značenje javnih spomenika
Piše: Enes Pašalić, Brčko
Vezano: Enes Pašalić: O spomenicima Brčkom
Spomenici su bitan elemenat nacionalne historije. Oni oblikuju javni prostor kao središnje tačke kolektivnog identiteta. Svjedočeći o prošlosti, čuvamo je živom u sadašnjosti.
Etimološki, riječ spomenik, engleski "monument", latinski "monere" znači podsjećanje, opominjanje (to remain, to worn). U našem jeziku riječ spomenik se izvodi od glagola spominjati, imenica spomen, što znači sjećanje na nekoga ili nepto, odnosno uspomena ili predmet koji izaziva uspomenu. U nekim jezicima spomenik znači objekt koji se upisuje u kolektivnu i pojedinačnu memoriju i koji služi da poveže sadašnjost sa prošlošću.
Već iz samog značenja riječi jasno je da spomenici nisu vrijednosno neutralni. Oni služe određenim političkim, nacionalnim, etničkim, vjerskim ideologijama kako bi prošlost stavili u funkciju sadašnjosti i budućnosti. Tako prošlost postaje hegemon sadašnjosti i budućnosti ("Art, Space and the City": Malcolm Miles).
I spomenici u Brčkom imaju zadatak da prenesu poruke prošlosti generacijama koje dolaze.
Suština je spomenika da stoje za nekoga zbog nečega. Stoga ih možemo podvesti pod odrednicu znaka. Svaki znak može se sagledati u tri dimenzije ("Semiotic for Beginners", Daniel Chandler):
- semantički, kao odnos označitelja i onoga što on predstavlja
- sintaksički, kao odnos između znakova (označitelja)
- pragmatički, kao odnos znaka i interpretatora
Semantičko tumačenje spomenika
Semantička dimenzija znaka svodi se, dakle, na odnos označitelja i onoga što on predstavlja, odnosno, u našem slučaju, na odnos spomenika, kao fiziških objekata (oznašitelj) na znašenje, smisao, poruku (oznašeno) koju proizvodi. Tako spomenik srpskim braniocima Brčkog (označitelj) označava srpske borce koji su branili Brčko, spomenik borcima ABiH (označitelj) oznacava pripadnike ABiH (označeno), odnosno one koji su se borili za BiH, spomenik borcima HVO-a (označitelj) predstavlja one koji su se borili za Herceg-Bosnu (označeno).
Ovakvo tumačenje je već na prvi pogled tautološko jer izrazava apstraktni identitet "označitelja" (spomenika) i "označenog" (smisla i značenja koje ima za nas). Apstrahira se od sopstvene razlike, od odnosa sa Drugim i kao takvo ne izražava objektivnu istinu o sebi. Nešto je reflektirano (spoznato) u sebi samo ako je reflektirano (spoznato) u drugom.
Suvremena semiotika je potvrdila ono što je još Hegel znao - da nema nužne, unutarnje i direktne veze između označitelja (spomenika kao fizičkog objekta) i označenog (pojma, odnosno smisla same oznake), nego da se značenje izvodi iz odnosa među različitim označiteljima (sintagmatsko značenje znaka). Svako biće (znak, spomenik) svoje značenje dobija iz odnosa spram onoga negativnoga (razlike) samoga sebe, spram odnosa sa Drugim sa kojim čini cjelinu (pojam). Taj odnos spram sopstvene negacije (razlike, Drugoga) može dobiti različite forme, formu kontrarnosti, kontradiktornost, suprotnosti.
Sintagmatsko značenje spomenika
U slučaju brčanskih spomenika njihovo značenje treba izvesti iz njihovog odnosa među sobom, iz odnosa spomenika srpskim braniocima Brčkog, spomenika borcima ABiH, spomenika borcima HVO-a i spomenika svim civilnim žrtvama ratova 1992-1995. i 1939-1945. koji će biti bez bilo kakvog političkog, nacionalnog, etničkog i religijskog obilježja. Oni jedan drugom predstavljaju sopstvene negacije (Drugoga) i kao takvi čine cjelinu.
Odnos između spomenika borcima ABiH i spomenika srpskim oslobodiocima Brčkog i HVO-a je odnos kontradiktornosti, ili odnos isključivanja drugog. Ako se ciljevi borbe boraca ABiH ostvare onda se isključuju ciljevi borbe srpskih branilaca Brčkog (srpsko Brčko), kao i boraca HVO-a (Herceg Bosna). Isto tako, ako se ostvari cilj borbe srpskih branilaca Brčkog (srpsko Brčko) i boraca HVO-a (HB) onda se ciljevi ABiH iskljucuju (cjelovita BiH). Značenja ovih spomenika su međusobno isključujuća. Značenje svakog ukida značenje onog drugog kao svoju kontradiktornu razliku.
Odnos između spomenika srpskim braniocima Brčkog i borcima HVO-a je odnos suprotnosti. Oni imaju suprotstavljene sadržaje (ciljeve), ali jedan drugog ne isključuju. Njihova razlika se uspostavlja kao granica, a suprotstavljenost kao borba za što veći sopstveni, granicom omeđeni, životni prostor.
No, bez obzira na modalitete međusobnih odnosa ova tri vojna spomenika, zajednički nazivnik njihovog odnosa je negiranja ili uništavanje. Tako ćemo u Brčkom imati tri politički, nacionalno, etnički i religijski ravnopravna spomenika čiji se odnos svodi na međusobno uništavanje ili građanski rat.
Kada se ovakvome odnosu vojnih spomenika doda i spomenik civilnim žrtvama rata koji je bez političkog, nacionalnog, etničkog i religijskog identiteta i koji u sebi objedinjuje civilne žrtve iz ratova 1992-1995. i 1939-1945. godine, onda se njegovo značenje očitava kao spomenik apstraktnom civilnom stanovništvu nad kojim su sve vojske u Brčkom počinile strašne zločine u gradđnskom ratu koji se vodi desetljećima (stoljećima).
Naravno, ovakvo značenje spomenika u Brčkom ne odgovara objektivnoj istini. Ovaj historijski falsifikat se razotkriva upravo na spomeniku civilnim žrtvama rata. U BiH (Brčkom) je bila jedna vojska, JNA, koja se uz pomoć srpskih paravojnih formacija transformirala u vojsku R Srpske (srpske branioce Brčkog) i, na drugoj strani, civilno stanovništvo. Iz otpora civilnog stanovništva agresiji stvarala se Armija BiH. To je bitno, ne samo znati nego i ne zaboraviti, kao i označiteljski (spomenički) prikazati. Ono što je bio cilj srpskih branilaca (oslobodilaca) Brčkog je osloboditi Brčko od nesrpskog stanovništva. U toj akciji "oslobađanja" nastale su civilne žrtve rata u Brčkom. Ta se istina želi prikriti.
Pošto u bosanskom (brčanskom) ratu nije bilo pobjednika ni poraženog, mjera svega mora biti ravnopravnost konstitutivnih naroda. Da bi se ta mjera očuvala, sa spomenika civilnim žrtvama rata moraju se ukloniti sva čoliticka, nacionalna, etnička i vjerska obilježja. Apstrahirati od
svih konkretnih određenja civilnih žrtava znači civilne žrtve svesti na Ništa. Ako bi pak neko tražio elementarnu ljudsku identifikaciju upisivanja imena žrtava na spomenik, onda se civilnim žrtvama rata 1992 - 1995. godine pridodaju civilne žrtve rata 1939 - 1945. godine. Sve
radi očuvanja ravnopravnosti konstitutivnih naroda. Kakvog li apsurda.
Ovakav konstrukt (historijski falsifikat) dodatno se prenebregava pragmatičnim tumačenjem spomenika.
Pragmatično tumacenje spomenika
Interpretator nikada nije tabula rasa koja pasivno otčita značenje iz samog znaka (spomenika). On u tumačenje unosi svoje prethodno iskustvo, znanje, želje, interese, potrebe. To se dešava upravo kod interpretacije spomenika u Brčkom. Značenje se izvodi ne iz onoga što spomenici objektivno predstavljaju nego iz interpretatorovog ličnog iskustva, znanja, želja, potreba.. Tako će ovoj generaciji Bošnjaka i Hrvata srpski spomenik, bez obzira šta on simbilizirao ili objektivno značio, biti spomenik četnickih paravojnih formacija koje su činile zločine u Brčkom.
Za Srbe će spomenik ABiH i spomenik HVO-a biti spomenik islamskim fundamentalistima koji su htjeli da islamiziraju Bosnu, odnosno spomenik Tuđmanovih ustaša. Oni, na čiji pristanak se Supervizor poziva pri donošenju svoga naloga, svoju saglasnost pravdaju političkim pragmatizmom i političkim oportunizmom, jer je alternativa ovome prijedlogu sopstvena nesposobnost da se bilo šta izgradi. Tako oni istinsko značenje spomenika u Brčkom kao spomenika građanskom ratu u Brčkom i učesca svih strana u ratnim zločinima nad civilnim stanovniptvom prenebregava jednim dijelom apstraktnom semantizacijom spomenika (bitno je postaviti ljiljane u centar grada, ali i šahovnicu), drugim dijelom političkim pragmatizmom (bolje i
to nego ništa).
No spomenici se ne prave za suvremenike nego za generacije koje dolaze, odnosno za neutralne promatrače koji će možda odlučivati o sudbini Brčkog i BiH. Tada možda neće biti živih sjećanja i neposrednog znanja o onome o čemu spomenici svjedoče. Značenje će se izvoditi iz samih spomenika. Bit će to spomenici trima vojskama koje su vodile građanski rat do istrebljenja, pri čemu su počinjeni strašni zločini nad civilima, svaka podjednako i bez razlike. To je danas historijski falsifikat, a sutra istina.
Da bi se kolektivna egzistencija učinila supstancijalnom potrebno je identificirati (kodificirati) sopstveno iskustvo, sopstvena osjećanja i sopstvena saznanja kako bi se otrgla od zaborava. Za tako nešto potreban je pojam (jezik, znak). Onaj ko ne može da opojmi sopstveno iskustvo sredstvima relevantnog javnog komuniciranja svodi se na animalno. Životinje ubijaju, zar ne. Najbolje sto im se moze desiti je društvo za zaštitu životinja.
Ova istina se strategijama zaborava koje provodi međunarodna zajednica, uz pristanak lokalnih političara, potiskuje iz javnog života. Izgradnja spomenika u Brčkom mogla bi postati dio te strategije, strategije zaborava istine.
Istinska obujektivnost ili realno
O istini ili "istinskoj objektivnosti" može se govoriti samo onda ako znak (spomenik, misao), ne samo nas(a), izrazava realnu suštinu stvari (događanja), bez obzira šta ona predstavljala za nas.
U slučaju Bosne do istinske objektivnosti (realnosti) se pokušava doći kriterijima koje je postavila sama međunarodna zajednica, a koje na primjeru Brčkog dezavuiše. Međunarodni sud u Hagu je jedan od kriterija te istinske objektivnosti. Suđenje Goranu Jelisiću za zločine u Brčkom je dio istine o događajima u Brčkom1992 - 1995. godine.
Jelisiću se sudilo u Hagu za zločin genocida, ubistva, kršenje zakona i običaja ratovanja i zločine protiv čovječnosti počinjenih u Brčkom. Osuđen je za kršenje zakona i običaja rata i zločine protiv čovječnosti. Sudsko vijeće je tom prilikom konstatovalo da su srpske snage u Brčkom, kako bi preuzele kontrolu nad gradom, potpomognute lokalnim srpskim stanovništvom, protjerale muslimansko i hrvatsko stanovništvo iz njihovih domova, držale ih u sabirnim centrima, gdje su mnogi od njih ubijeni, premlaćivani i na druge načine zlostavljani. Goran Jelisić je bio pripadnik snaga bosanskih Srba koje su učestvovale u operacijama usmjerenim protiv nesrpskog stanovništva u Brčkom, u kojima su i poćinjeni zloćini nad civilnim, nesrpskim stanovništvom i kojima treba podići spomenik. To je objektivna istina o civilnim žrtvama rata 1992-1995. godine kojima treba podići spomenik. No, ta objektivna istina narušava princip ravnopravnosti konstitutivnih naroda i zato nema pravo javnog važenja. Ona se mora prognati iz kolektivne memorije.
Primjer tog potiskivanja iz javne upotrebe istine o stradanju civila u Brčkom je nedavno polaganje spomen ploče u Goricama, mjestu gdje je pronađena sekundarna masovna grobnica iz koje je ekshumirano 277 posmrtnih ostataka civila Bošnjaka i Hrvata ubijenih 1992-1995. godine. Uz prisustvo Supervizora za Brčko Raffija Gregoriana i lokalnih političara otkrivena je spomen ploča na kojoj je napisano: «NA OVOME MJESTU U GORICAMA KOD BRČKOG U NOVEMBRU 2006. GODINE OTKRIVENA JE MASOVNA GROBNICA IZ KOJE JE EKSHUMIRANO 277 SKELETNIH OSTATAKA BOŠNJAKA I HRVATA UBIJENIH U RATU 1992.-1995. GODINE».
Napisati na spomen-ploči stradalim civilima u Brčkom da su ubijeni u ratu 1992-1995. godina je, blago rečeno, neistina i historijski falsifikat sa golemim negativnim, moralnim, kulturnim, političkim i pravnim, posljedicama. Rat je po definiciji, u elementarnom smislu, oružani sukob, što zasigurno nije bio uzrok smrti civila ekshumiranih iz sekundarne grobnice u Goricama. Oni su zvjerski ubijeni u etničkom čišćenju Brčkog 1992. godine od strane srpskih paravojnih formacija iz Brčkog, Bijeljine, Srbije, kao nenaoružani civili, žene, djeca, obični građani određene nacionalnosti, što je identifikacija potvrdila, a ne kao oružana grupacija u sukobu (ratu).
Nije nam namjera da ukazivanjem na primjere uklanjanja iz kolektivne memorije istine o ratnim zbivanjima u Brčkom 1992-1995. godine prizivamo aveti prošlosti, još manje da pozivamo na mržnju i osvetu.
Namjera nam je isključivo očuvanje istine o stradalim civilima u Brčkom koja čini dio našeg kolektivnog iskustva koje predajemo budućim generacijama. Izbrišemo li iz kolektivnog pamćenja ono što se dešavalo u Brčkom 1992.-1995. godine, izbrisali smo učinjene zločine.
Izbrišemo li iz sjećanja zločine, amnestirali smo zločince. Amnestiramo li zločince, prizivamo nove zločine i zločince. Bez istine o onome što se desilo u Brčkom 1992-1995. godine nema istinskog suživota u Brčkom. To bi trebala biti istinska priroda Distrikta. Hic Rhodus, hic salta.
radiosarajevo.ba
Piše: Enes Pašalić, Brčko
Vezano: Enes Pašalić: O spomenicima Brčkom
Spomenici su bitan elemenat nacionalne historije. Oni oblikuju javni prostor kao središnje tačke kolektivnog identiteta. Svjedočeći o prošlosti, čuvamo je živom u sadašnjosti.
Etimološki, riječ spomenik, engleski "monument", latinski "monere" znači podsjećanje, opominjanje (to remain, to worn). U našem jeziku riječ spomenik se izvodi od glagola spominjati, imenica spomen, što znači sjećanje na nekoga ili nepto, odnosno uspomena ili predmet koji izaziva uspomenu. U nekim jezicima spomenik znači objekt koji se upisuje u kolektivnu i pojedinačnu memoriju i koji služi da poveže sadašnjost sa prošlošću.
Već iz samog značenja riječi jasno je da spomenici nisu vrijednosno neutralni. Oni služe određenim političkim, nacionalnim, etničkim, vjerskim ideologijama kako bi prošlost stavili u funkciju sadašnjosti i budućnosti. Tako prošlost postaje hegemon sadašnjosti i budućnosti ("Art, Space and the City": Malcolm Miles).
I spomenici u Brčkom imaju zadatak da prenesu poruke prošlosti generacijama koje dolaze.
Suština je spomenika da stoje za nekoga zbog nečega. Stoga ih možemo podvesti pod odrednicu znaka. Svaki znak može se sagledati u tri dimenzije ("Semiotic for Beginners", Daniel Chandler):
- semantički, kao odnos označitelja i onoga što on predstavlja
- sintaksički, kao odnos između znakova (označitelja)
- pragmatički, kao odnos znaka i interpretatora
Semantičko tumačenje spomenika
Semantička dimenzija znaka svodi se, dakle, na odnos označitelja i onoga što on predstavlja, odnosno, u našem slučaju, na odnos spomenika, kao fiziških objekata (oznašitelj) na znašenje, smisao, poruku (oznašeno) koju proizvodi. Tako spomenik srpskim braniocima Brčkog (označitelj) označava srpske borce koji su branili Brčko, spomenik borcima ABiH (označitelj) oznacava pripadnike ABiH (označeno), odnosno one koji su se borili za BiH, spomenik borcima HVO-a (označitelj) predstavlja one koji su se borili za Herceg-Bosnu (označeno).
Ovakvo tumačenje je već na prvi pogled tautološko jer izrazava apstraktni identitet "označitelja" (spomenika) i "označenog" (smisla i značenja koje ima za nas). Apstrahira se od sopstvene razlike, od odnosa sa Drugim i kao takvo ne izražava objektivnu istinu o sebi. Nešto je reflektirano (spoznato) u sebi samo ako je reflektirano (spoznato) u drugom.
Suvremena semiotika je potvrdila ono što je još Hegel znao - da nema nužne, unutarnje i direktne veze između označitelja (spomenika kao fizičkog objekta) i označenog (pojma, odnosno smisla same oznake), nego da se značenje izvodi iz odnosa među različitim označiteljima (sintagmatsko značenje znaka). Svako biće (znak, spomenik) svoje značenje dobija iz odnosa spram onoga negativnoga (razlike) samoga sebe, spram odnosa sa Drugim sa kojim čini cjelinu (pojam). Taj odnos spram sopstvene negacije (razlike, Drugoga) može dobiti različite forme, formu kontrarnosti, kontradiktornost, suprotnosti.
Sintagmatsko značenje spomenika
U slučaju brčanskih spomenika njihovo značenje treba izvesti iz njihovog odnosa među sobom, iz odnosa spomenika srpskim braniocima Brčkog, spomenika borcima ABiH, spomenika borcima HVO-a i spomenika svim civilnim žrtvama ratova 1992-1995. i 1939-1945. koji će biti bez bilo kakvog političkog, nacionalnog, etničkog i religijskog obilježja. Oni jedan drugom predstavljaju sopstvene negacije (Drugoga) i kao takvi čine cjelinu.
Odnos između spomenika borcima ABiH i spomenika srpskim oslobodiocima Brčkog i HVO-a je odnos kontradiktornosti, ili odnos isključivanja drugog. Ako se ciljevi borbe boraca ABiH ostvare onda se isključuju ciljevi borbe srpskih branilaca Brčkog (srpsko Brčko), kao i boraca HVO-a (Herceg Bosna). Isto tako, ako se ostvari cilj borbe srpskih branilaca Brčkog (srpsko Brčko) i boraca HVO-a (HB) onda se ciljevi ABiH iskljucuju (cjelovita BiH). Značenja ovih spomenika su međusobno isključujuća. Značenje svakog ukida značenje onog drugog kao svoju kontradiktornu razliku.
Odnos između spomenika srpskim braniocima Brčkog i borcima HVO-a je odnos suprotnosti. Oni imaju suprotstavljene sadržaje (ciljeve), ali jedan drugog ne isključuju. Njihova razlika se uspostavlja kao granica, a suprotstavljenost kao borba za što veći sopstveni, granicom omeđeni, životni prostor.
No, bez obzira na modalitete međusobnih odnosa ova tri vojna spomenika, zajednički nazivnik njihovog odnosa je negiranja ili uništavanje. Tako ćemo u Brčkom imati tri politički, nacionalno, etnički i religijski ravnopravna spomenika čiji se odnos svodi na međusobno uništavanje ili građanski rat.
Kada se ovakvome odnosu vojnih spomenika doda i spomenik civilnim žrtvama rata koji je bez političkog, nacionalnog, etničkog i religijskog identiteta i koji u sebi objedinjuje civilne žrtve iz ratova 1992-1995. i 1939-1945. godine, onda se njegovo značenje očitava kao spomenik apstraktnom civilnom stanovništvu nad kojim su sve vojske u Brčkom počinile strašne zločine u gradđnskom ratu koji se vodi desetljećima (stoljećima).
Naravno, ovakvo značenje spomenika u Brčkom ne odgovara objektivnoj istini. Ovaj historijski falsifikat se razotkriva upravo na spomeniku civilnim žrtvama rata. U BiH (Brčkom) je bila jedna vojska, JNA, koja se uz pomoć srpskih paravojnih formacija transformirala u vojsku R Srpske (srpske branioce Brčkog) i, na drugoj strani, civilno stanovništvo. Iz otpora civilnog stanovništva agresiji stvarala se Armija BiH. To je bitno, ne samo znati nego i ne zaboraviti, kao i označiteljski (spomenički) prikazati. Ono što je bio cilj srpskih branilaca (oslobodilaca) Brčkog je osloboditi Brčko od nesrpskog stanovništva. U toj akciji "oslobađanja" nastale su civilne žrtve rata u Brčkom. Ta se istina želi prikriti.
Pošto u bosanskom (brčanskom) ratu nije bilo pobjednika ni poraženog, mjera svega mora biti ravnopravnost konstitutivnih naroda. Da bi se ta mjera očuvala, sa spomenika civilnim žrtvama rata moraju se ukloniti sva čoliticka, nacionalna, etnička i vjerska obilježja. Apstrahirati od
svih konkretnih određenja civilnih žrtava znači civilne žrtve svesti na Ništa. Ako bi pak neko tražio elementarnu ljudsku identifikaciju upisivanja imena žrtava na spomenik, onda se civilnim žrtvama rata 1992 - 1995. godine pridodaju civilne žrtve rata 1939 - 1945. godine. Sve
radi očuvanja ravnopravnosti konstitutivnih naroda. Kakvog li apsurda.
Ovakav konstrukt (historijski falsifikat) dodatno se prenebregava pragmatičnim tumačenjem spomenika.
Pragmatično tumacenje spomenika
Interpretator nikada nije tabula rasa koja pasivno otčita značenje iz samog znaka (spomenika). On u tumačenje unosi svoje prethodno iskustvo, znanje, želje, interese, potrebe. To se dešava upravo kod interpretacije spomenika u Brčkom. Značenje se izvodi ne iz onoga što spomenici objektivno predstavljaju nego iz interpretatorovog ličnog iskustva, znanja, želja, potreba.. Tako će ovoj generaciji Bošnjaka i Hrvata srpski spomenik, bez obzira šta on simbilizirao ili objektivno značio, biti spomenik četnickih paravojnih formacija koje su činile zločine u Brčkom.
Za Srbe će spomenik ABiH i spomenik HVO-a biti spomenik islamskim fundamentalistima koji su htjeli da islamiziraju Bosnu, odnosno spomenik Tuđmanovih ustaša. Oni, na čiji pristanak se Supervizor poziva pri donošenju svoga naloga, svoju saglasnost pravdaju političkim pragmatizmom i političkim oportunizmom, jer je alternativa ovome prijedlogu sopstvena nesposobnost da se bilo šta izgradi. Tako oni istinsko značenje spomenika u Brčkom kao spomenika građanskom ratu u Brčkom i učesca svih strana u ratnim zločinima nad civilnim stanovniptvom prenebregava jednim dijelom apstraktnom semantizacijom spomenika (bitno je postaviti ljiljane u centar grada, ali i šahovnicu), drugim dijelom političkim pragmatizmom (bolje i
to nego ništa).
No spomenici se ne prave za suvremenike nego za generacije koje dolaze, odnosno za neutralne promatrače koji će možda odlučivati o sudbini Brčkog i BiH. Tada možda neće biti živih sjećanja i neposrednog znanja o onome o čemu spomenici svjedoče. Značenje će se izvoditi iz samih spomenika. Bit će to spomenici trima vojskama koje su vodile građanski rat do istrebljenja, pri čemu su počinjeni strašni zločini nad civilima, svaka podjednako i bez razlike. To je danas historijski falsifikat, a sutra istina.
Da bi se kolektivna egzistencija učinila supstancijalnom potrebno je identificirati (kodificirati) sopstveno iskustvo, sopstvena osjećanja i sopstvena saznanja kako bi se otrgla od zaborava. Za tako nešto potreban je pojam (jezik, znak). Onaj ko ne može da opojmi sopstveno iskustvo sredstvima relevantnog javnog komuniciranja svodi se na animalno. Životinje ubijaju, zar ne. Najbolje sto im se moze desiti je društvo za zaštitu životinja.
Ova istina se strategijama zaborava koje provodi međunarodna zajednica, uz pristanak lokalnih političara, potiskuje iz javnog života. Izgradnja spomenika u Brčkom mogla bi postati dio te strategije, strategije zaborava istine.
Istinska obujektivnost ili realno
O istini ili "istinskoj objektivnosti" može se govoriti samo onda ako znak (spomenik, misao), ne samo nas(a), izrazava realnu suštinu stvari (događanja), bez obzira šta ona predstavljala za nas.
U slučaju Bosne do istinske objektivnosti (realnosti) se pokušava doći kriterijima koje je postavila sama međunarodna zajednica, a koje na primjeru Brčkog dezavuiše. Međunarodni sud u Hagu je jedan od kriterija te istinske objektivnosti. Suđenje Goranu Jelisiću za zločine u Brčkom je dio istine o događajima u Brčkom1992 - 1995. godine.
Jelisiću se sudilo u Hagu za zločin genocida, ubistva, kršenje zakona i običaja ratovanja i zločine protiv čovječnosti počinjenih u Brčkom. Osuđen je za kršenje zakona i običaja rata i zločine protiv čovječnosti. Sudsko vijeće je tom prilikom konstatovalo da su srpske snage u Brčkom, kako bi preuzele kontrolu nad gradom, potpomognute lokalnim srpskim stanovništvom, protjerale muslimansko i hrvatsko stanovništvo iz njihovih domova, držale ih u sabirnim centrima, gdje su mnogi od njih ubijeni, premlaćivani i na druge načine zlostavljani. Goran Jelisić je bio pripadnik snaga bosanskih Srba koje su učestvovale u operacijama usmjerenim protiv nesrpskog stanovništva u Brčkom, u kojima su i poćinjeni zloćini nad civilnim, nesrpskim stanovništvom i kojima treba podići spomenik. To je objektivna istina o civilnim žrtvama rata 1992-1995. godine kojima treba podići spomenik. No, ta objektivna istina narušava princip ravnopravnosti konstitutivnih naroda i zato nema pravo javnog važenja. Ona se mora prognati iz kolektivne memorije.
Primjer tog potiskivanja iz javne upotrebe istine o stradanju civila u Brčkom je nedavno polaganje spomen ploče u Goricama, mjestu gdje je pronađena sekundarna masovna grobnica iz koje je ekshumirano 277 posmrtnih ostataka civila Bošnjaka i Hrvata ubijenih 1992-1995. godine. Uz prisustvo Supervizora za Brčko Raffija Gregoriana i lokalnih političara otkrivena je spomen ploča na kojoj je napisano: «NA OVOME MJESTU U GORICAMA KOD BRČKOG U NOVEMBRU 2006. GODINE OTKRIVENA JE MASOVNA GROBNICA IZ KOJE JE EKSHUMIRANO 277 SKELETNIH OSTATAKA BOŠNJAKA I HRVATA UBIJENIH U RATU 1992.-1995. GODINE».
Napisati na spomen-ploči stradalim civilima u Brčkom da su ubijeni u ratu 1992-1995. godina je, blago rečeno, neistina i historijski falsifikat sa golemim negativnim, moralnim, kulturnim, političkim i pravnim, posljedicama. Rat je po definiciji, u elementarnom smislu, oružani sukob, što zasigurno nije bio uzrok smrti civila ekshumiranih iz sekundarne grobnice u Goricama. Oni su zvjerski ubijeni u etničkom čišćenju Brčkog 1992. godine od strane srpskih paravojnih formacija iz Brčkog, Bijeljine, Srbije, kao nenaoružani civili, žene, djeca, obični građani određene nacionalnosti, što je identifikacija potvrdila, a ne kao oružana grupacija u sukobu (ratu).
Nije nam namjera da ukazivanjem na primjere uklanjanja iz kolektivne memorije istine o ratnim zbivanjima u Brčkom 1992-1995. godine prizivamo aveti prošlosti, još manje da pozivamo na mržnju i osvetu.
Namjera nam je isključivo očuvanje istine o stradalim civilima u Brčkom koja čini dio našeg kolektivnog iskustva koje predajemo budućim generacijama. Izbrišemo li iz kolektivnog pamćenja ono što se dešavalo u Brčkom 1992.-1995. godine, izbrisali smo učinjene zločine.
Izbrišemo li iz sjećanja zločine, amnestirali smo zločince. Amnestiramo li zločince, prizivamo nove zločine i zločince. Bez istine o onome što se desilo u Brčkom 1992-1995. godine nema istinskog suživota u Brčkom. To bi trebala biti istinska priroda Distrikta. Hic Rhodus, hic salta.
radiosarajevo.ba
Radiosarajevo.ba pratite putem aplikacije za Android | iOS i društvenih mreža Twitter | Facebook | Instagram, kao i putem našeg Viber Chata.