Lucrezia Borgia: Razvratnica, trovačica ili velikanka?

Zloglasna Lucrezia Borgia rođena je 18. aprila 1480. godine u Subiacu, nedaleko od Rima, kao vanbračno dijete kardinala Rodriga Borgije (kasnije pape Aleksandra VI) i talijanske plemkinje Vannozze Cattane.

Već u svojoj 11. godini, mala Lucrezia postala je načinom sticanja političke prednosti svog oca - ugovorenim brakom. Tu praksu je kasnije nastavio i njen stariji brat Cesare Borgia.

Prvi brakovi sa neslavnim krajem
1943., nakon što je proglašen za papu, Aleksandar VI ugovara Lucreziji brak sa Giovannijem Sforzom, vojvodom od Pesara. S njim je u braku provela četiri godine.

Brak je poništen 1497. zbog Sforzine navodne impotencije, a Lucrezia se godinu dana kasnije udaje za Alfonsa Aragonskog, vanbračnog sina Alfonsa II, napuljskog kralja. Ovaj brak je trajao dvije godine, a 1. novembra 1499. Lucrezia rađa svoje prvo dijete - Rodriga Aragonskog. Vjenčanjem Lucrezijinog brata Cesarea Borgije sa Charlottom od Albreta, Borgie se politički približavaju francuskoj kraljevskoj kući, zakletom neprijatelju Napuljske kraljevine. Cesare zbog toga 1500. godine organizira ubistvo Lucrezijnog muža.

Razvrat, orgije i trovanje
Porodica Borgia je i dan danas ozloglašena zbog beskrupoloznih političkih manipulacija te seksualne generacije tadašnjih papa. Ista reputacija prikačena je i Lucreziji, nakon što je optužena za incest sa rođenim ocem i bratom. Optužbe je izrekao njen prvi muž, nakon što je Lucrezija navela njegovu impotenciju kao razlog razvoda. Glasine se brzo raširile Italijom, a Lucrezija je viđana na intimnim proslavama koje su često završavale orgijama.

Najpoznatiji slučaj takvih masovnih orgija, u kojima je navodno učestvovala i Lucrezia, zabilježen je od strane papinog voditelja ceremonija kao Bal kestena. Bal je organizirao Lucrezijin brat Cesare. Na zatvorenu proslavu pozvano je 50-ak prostitutki, pripadnici rimske aristokracije, papa i pripadnici visokog klera.

Borgijama se često pripisuje i praksa likvidacije političkih protivnika trovanjem. Slika trovačice vezala se uz Lucrezijino ime u kasnijim epohama, nakon što ju je Victor Hugo takvom prikazao u svojoj istoimenoj romantičnoj tragediji 1833. godine.

Treći brak i okretanje društvenoj korisnosti
Lucrezia je aktivno sudjelovala u pregovorima za svoj treći brak s Alfonsom I od Este, sinom vojvode od Ferrare i iskusnim vojskovođom i stručnjakom za utvrđenja. Vjenčali su se 1502. godine. Nakon prvobitne nepovjerljivosti zbog glasine o razvratnosti, Lucrezia ubrzo stiče naklonost muževe porodice, a postaje omiljena i u narodu. Polako postaje politički i diplomatski aktivna te joj muž postepeno prepušta administrativno vođenje Ferrare u prilikama njegovog odsustva. Istovremeno je postala i veliki mecena, primajući pod svoje okrilje pjesnike poput Ludovica Ariosta, Pietra Bemba, Gian Giorgia Trissina i Ercolea Strozzija. Alfonsu je Lucrezija rodila šestero djece.

Nakon smrti svog prvog djeteta, Rodriga Aragonskog, 1512. godine, Lucrezia se okreće religiji. Počinje živjeti skromnim životom i prakticirati pokoru. Ulazi u treći red sv. Franje, danas poznat kao Franjevački svjetovni red, a istovremeno pokreće i finansijsku instituciju Monte di Pietà di Ferrara, koja se bavila posuđivanjem manjih svota novca (mikrokreditiranjem) siromašnim građanima.

Umrla je 24. juna 1519. od puerperalne sepse, malo nakon rođenja svog šestog djeteta. Imala je samo 39 godina. Sahranjena je u samostanu Corpus Domini u Ferrari zajedno sa Alfonsom I od Este.