Blago Gazi Husrev-begove biblioteke dostupno i u digitalnom izdanju

Gazi Husrev-begova biblioteka je biblioteka specijalnih zbirki neprocjenjive kulturne i materijalne vrijednosti. Među dragocjene fondove ove biblioteke spada i zbirka serijskih (periodičnih) publikacija sa 1.834 naslova, unutar koje posebnu vrijednost imaju stare periodične publikacije objavljene u Bosni i Hercegovini u periodu od 1866. do 1945. godine.

Fond periodike GHB-a sastoji se od najstarijih listova i novina štampanih u Bosni i Hercegovini, nekih sarajevskih dnevnih listova i skoro svih muslimanskih listova i časopisa koji su izlazili ili danas izlaze u Bosni i Hercegovini. Najstarije novine koje su u Bosni i Hercegovini izlazile na starosmanskom jeziku bile su Kalendar Salname-i vilajet-i Bosna (Godišnjak Bosanskog vilajeta), kao službeno glasilo Vilajetske uprave koje su pokrenute 1866. godine. Mehmed Šakir Kurtćehajić (u.1872. g. u Beču), jedan od prvih novinara Bošnjaka u Bosni i Hercegovini, pokrenuo je 1868. list Gülşeni Saray (Sarajevski cvjetnik), koji je izlazio do 1872. godine. Osim navedenih tu su i drugi listoviVatan(1884-1897), Gajret (Mostar-Sarajevo, 1907-1941), Behar (Sarajevo, 1900-1911), Musavat(Mostar, 1906.-1909.), Tarik (Sarajevo, 1908.-1910.), Mu’allim (Sarajevo, 1910-1913), Yeni Musavat, (Sarajevo, 1909-1911) Zeman (Sarajevo, 1911-1912).

Značaj ovoga fonda vremenom postaje sve veći, između ostalog i zbog toga što su brojni primjerci stare periodike iz drugih biblioteka i institucija sličnoga karaktera tokom godina oštećeni ili uništeni, pri čemu je njihovo stradanje bilo najveće tokom agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu od 1992. do1995. godine.

S obzirom na specifičnost građe, koja se ogleda u tome da je ona višejezična, štampana na više pisama i da tretira prostor daleko širi nego što su to današnje granice Bosne i Hercegovine, u Biblioteku su često stizali zahtjevi za njenim korištenjem od strane istraživača i korisnika unutar Bosne i Hercegovine, ali i izvan njenih granica. Cijeneći potrebe korisnika Biblioteka je prije par godina pristupila digitaliziranju ove građe.

Cilj „projekta digitalizacije stare periodike GHB“ bio je prije svega, omogućavanje istraživačima lakšeg pristupa većoj količini rijetkih ili unikatnih bibliotečkih materijala, uz minimalna fizička ograničenja, te fizička zaštita primjeraka iz ove zbirke. Riječ je o veoma kompleksnom procesu, koji uz tehničke pretpostavke (skener i softver za optičko prepoznavanje znakova, softver za pohranjivanje i pretraživanje informacija, odnosno baza podataka, podrazumijeva obučene ljude, kao i materijalnu i društvenu podršku da bi se proces digitalizacije prema međunarodnim standardima doveo do kraja.

Sam projekat je podijeljen u nekoliko faza, koje su uključivale slijedeće aktivnosti: Definisanje tehničke specifikacije digitalizacije i evaluaciju postojeće opreme, identificiranje prioritetne građe koju je potrebno digitalizirati, provjeru kvalitete i kompletnosti godišta i brojeva, definisanje seta metapodataka za kataloško / bibliografski opis, restauraciju oštećenih primjeraka, edukaciju kadrova, digitalizacija, OCR - optičko prepoznavanje karaktera, pohranu orginala i e-replika, izradu softvera za digitalni repozitorij, te evaluaciju učinaka.

Nakon formiranja digitalnog repozitorija fonda stare periodike GHB-a i omogućavanja pristupa istome putem web stranice Biblioteke, uvidjeli su da je ona odličan osnov za uspostavljanje i drugih repozitorija, tako da su naknadno digitalizirani naslovi periodičnih publikacija čiji izdavači su institucije Islamske zajednice u BiH. U tu grupu periodičnih izdanja uvršteni su „Anali GHB“, „Glasnik Islamske zajednice u BiH“, „Preporod“, „Takvim“, „Muallim“ i „Zemzem“.

Osim Fonda periodike, postavljeni su temelji za razvijanje digitalnih repozitorija i drugih fondova GHB-a, kao što su fondovi rukopisa, fototeke, arhiva i monografskih publikacija, čime je de facto formirana digitalna GHB. Projektovano je softversko rješenje, čiji dizajn je urađen na način da odgovara svim specifičnim potrebama pojedinih fondova Biblioteke. Projekat softvera za digitalnu GHB predvidio je mogućnost kvalitativnog i kvantitativnog proširivanja uz zadržavanje svih stručnih i funkcionalnih karakteristika. 

Link za digitalnu Gazi Husrev-begovu biblioteku dostupan je na web stranici http://www.ghb.ba/.