Sjećanje na Isaka Samokovliju

Isak i Beba Samokovlija, 1947.

Na današnji dan, 15. januara 1955., preminuo je veliki bh. književnik jevrejskog porijekla, Isak Samokovlija.

Samokovlija je rođen u Goraždu, 3. decembra 1889 u porodici sefardskih (španskih) Jevreja. Njegova porodica doselila je iz Samokova u Bugarskoj, po čemu su i dobili prezime. Nakon djetinjstva provedenog u Goraždu, Samokovlija odlazi u Sarajevo i završava Prvu gimnaziju, te studira medicinu u Beču. Nakon studija, radio je kao ljekar u Goraždu, Fojnici i Sarajevu. Svoju prvu pripovjetku Rafina avlija objavljuje 1927. a dvije godine kasnije izlazi mu i prva zbirka pripovijedaka Od proljeća do proljeća.

Žuta traka

Početak Drugog svjetskog rata dočekao je u bolnici Koševo u Sarajevu kao šef jednog od odjeljenja. Ubrzo mu je uručen otkaz i prisiljen je nositi žutu traku sa Davidovom zvijezdom. Nakon proglašenja NDH zatvoren je od strane ustaša, te kasnije prebačen u izbjeglički logor na Alipašinom mostu u Sarajevu. U proljeće 1945. uspijeva pobjeći te se krio sve do oslobođenja zemlje.

Po završetku Drugog svjetskog rata drži razne pozicije u bosanskohercegovačkim i jugoslavenskim književnim krugovima. Uređivao je književni časopis Brazda od 1948. do 1951, a poslije toga je sve do smrti bio urednik u Izdavačkom preduzeću Svjetlost.

Portretista Sarajeva

Portretista Sarajeva Samokovlija tek u zrelim godinama postaje nezaobilazno ime književnog života Sarajeva. One đačke, pa potom i gimnazijske dane proveo je na Bjelavama. Kao što je zavolio bistru i čarobno zelenu boju Drine, tako je zavolio sarajevske mahale, krivudave sokake, male kućerke nakrivljenih krovova pokrivene uglavnom ćeramidom ili šindrom i okružene baštama u kojima gustu sjenu čini drveće dudova, lipa ili krušaka jerbasmi.

Na njegovo književno djelo mnogo je uticalo odrastanje uz rijeku Drinu u Goraždu. Ivo Andrić ga je nazvao jednim od najboljih pisaca koje je Bosna i Hercegovina dala, a Meša Selimović je rekao kako je Samokovlija, izuzmemo li Andrića, najbolji bosanski pripovjedač poslije Kočića.

Samokovlija je preminuo 15. januara 1955. u Sarajevu. Sahranjen je na starom jevrejskom groblju na padinama Trebevića, a iza njega je ostalo vrijedno književno naslijeđe.

U njegovom rodnom Goraždu tradicionalno se održava manifestacija Dani Isaka Samokovlije, što je pomalo ironično, s obzirom da je nebrigom građana i vlasti grada Goražda, kuća u kojoj je rođen Samokovlija poslije minulog rata srušena i nije poduzeto ništa da se ona obnovi.