Crni 1. septembar: Dan kada je počeo Drugi svjetski rat

Pet minuta kasnije počelo je granatiranje vojne ispostave poljske vojske na baltičkom poluostrvu Vesterplateu.

Točkovi njemačkog Wehrmachta počeli su da se kotrljaju po poljskom tlu u ranim satima 1. septembra 1939. godine, prije tačno sedamdeset i osam ljeta. Da se kotrljaju, i da otvaraju vrata pakla kakav svijet do tog trenutka, a ni poslije toga, nije vidio.

Tačno u 8 sati počela je takozvana Granična bitka, serija okršaja njemačkih i poljskih snaga na samoj tadašnjoj granici između dvije zemlje koje su se završile odlučnom pobjedom Hitlerove soldateske.

Doduše, Nijemcima su trebala četiri dana da u potpunosti slome otpor Poljaka, što svakako nisu očekivali, ali kada je do sloma došlo nacističke vojnike više ništa nije moglo da zaustavi.

Nijemci su napali Poljsku iz tri pravca: glavnina udara je dolazila iz pravca zapada, ali su dolazili i sa juga i sjevera, iz Pruske. Sva tri pravca kretala su se prema prijestonoj Varšavi koja je pala 28. septembra.

U međuvremenu, desilo se nekoliko važnih stvari. Britanija i Francuska su objavile rat Njemačkoj 3. septembra, šokiravši time čitavu vrhušku u Berlinu koja je bila ubijeđena da će zapadne demokratije mirno posmatrati šta se zbiva kao što su to činili prilikom remilitarizacije Rajnske oblasti (presudni događaj koji je doveo do rata uopšte), aneksije Austrije i okupacije Čehoslovačke.

Konačni kolaps poljskih linija sredinom mjeseca poklopio se sa ulaskom trupa Crvene armije na tlo Republike Poljske dana 17. septembra. Bilo je to u skladu sa tajnim protokolom Pakta o nenapadanju između Njemačke i Saveza Sovjetskih Socijalističkih Republika, takozvanog Sporazuma Ribentrop-Molotov, potpisanog manje od mjesec dana ranije u Moskvi.

Ovaj dokument je predviđao rasparčavanje Poljske na liniji Narev-Visla-San, ali i opštu podjelu Istočne Evrope na dvije zone utjecaja. SSSR je u skladu sa tim sporazum prvo okupirao, a nedugo potom i anektirao Litvaniju, Latviju i Estoniju, te rumunske oblasti Besarabiju i Bukovinu.

Što se konkretno Poljske tiče, Sovjetski je Savez osvojene oblasti pripojio svojim republikama Bjelorusiji i Ukrajini (Litvanija je takođe uzela komadić prije nego što je pripojena SSSR-u), dok su Nijemci to učinili sa zapadnim dijelom ove zemlje. Ostatak okupiran od strane Trećeg rajha postao je Generalno gubernatorstvo, oblast sa jednim jedinim ciljem: da se izbriše ime Poljske, da Poljaci na toj teritoriji nestanu.

Operacije u Poljskoj su zvanično prestale 6. oktobra. Uprkos anglo-francuskoj objavi rata, to je još uvijek bio lokalni sukob, a Hitler i njegovi zlikovci su na sve načine pokušavali da srede mir.

Nije im to pošlo za rukom, prije svega zbog dalekovidog i tvrdoglavog stava budućeg premijera Winstona Churchilla koji je znao da kompromis sa nacistima znači čitavu Evropu u njihovim rukama i tamnicu za stotine miliona ljudi. Zbog toga: hvala Churchillu.