EU traži alternativne partnere za snabdijevanje gasom

Evropska unija je, na danas održanom samitu sa osam država koje su ili proizvođači gasa ili tranzitne zemlje, potpisala sporazum o snabdijevanju kako bi smanjila energetsku zavisnost od Rusije.

Dogovorena deklaracija o saradnji Evropske unije i Azerbejdžana, Gruzije, Turske, Turkmenistana, Uzbekistana, Kazahstana, Egipta i Iraka trebalo bi da ubrza realizaciju projekata kojima je predviđena izgradnja gasovoda koji bi potrošače u Evropskoj uniji povezali za gasom bogatih zemalja u regionu Kaspijskog mora i drugdje.

U Evropi su sve prisutniji nervoza i zabrinutost za sigurno i neometano snabdijevanje energentima poslije najnovijeg spora Rusije i Ukrajine zbog kojeg su prošle zime milioni domaćinstava i firmi u Evropi ostali bez gasa.

Samit u Pragu ima za cilj da stavi tačku na višegodišnje prepirke oko projekta „Nabuko“ - cjevovoda kojim bi kaspijski zemni gas stizao do srednje Evrope. Riječ je o gasovodu dugom skoro tri i po hiljade kilomatra i vrijednom nepunih osam milijardi eura koji bi, povezujući Tursku i Austriju, trebalo da proradi 2014. godine.

BBC-ijeva Oana Lundžesku, koja prati praški energetski samit, kaže da je Turska trenutno najveća prepreka na putu realizacije gasovoda „Nabuko“ i nastojanja Evropske unije da, zaobilazeći Rusiju, dođe do alternativnog načina snabdijevanja energentima:

"Turska je postavila prilično oštre uslove za obezbjeđivanje tranzita zemnog gasa iz kaspijskog regiona do srednje Evrope. U Evropskoj uniji kažu da je takvo ponašanje neuobičajeno i protivno međunarodnom pravu, posebno što takve uslove postavlja zemlja koja bi i sama da postane članica evropskog kluba. Ankara je pak uznemirena što su njeni pregovori o članstvu u Evropskoj uniji, pa i dio koji se odnosi na energiju, blokirani zbog spora Turske i Kipra. Ovo je stoga i jedan od načina na koji Turska može da izvrši pritisak na Brisel da prekine blokadu pregovora o članstvu. Jedan od evropskih ministara kaže da pregovori sa Turskom nalikuju cjenjkanju na turskom bazaru. Samit je opet i prilika da se na Tursku izvrši dodatni pritisak kako bi se međuvladin sporazum o izgradnji gasovoda Nabuko postigao do kraja juna ove godine."

Evropljani sve češće pominju da ideja o južnom koridoru predstavlja otvaranje "Novog puta svile ".

Češki premijer Mirek Topolanek naglašava da gasovod neće biti jednosmjerna ulica već dvosmjerna saobraćajnica kojom će prolaziti informacije, roba, ljudi i energija. I da će, po riječima češkog premijera Nabuko samo ubrzati cjelokupan projekat. Ali, i tu ima problema, primjećuje BBC-ijeva novinarka:

"Problem za Evropsku uniju je što, pored Nabuka, postoji još nekoliko projekata za izgradnju cjevovoda koji bi prolazili novim južnim koridorom a koji praktično svi zavise od zemnog gasa iz Azerbejdžana. Jedan projekt tiče se gasovoda koji bi vodio od Turske do Grčke i potom do Italije, tu je i transjadranski gasovod kojim bi zemni gaz iz Azerbejdžana a moguće je i iz Irana od Turske stizao do Albanije i dalje ka Evropskoj uniji. Čini se da Azerbejdžan, kako sada stvari stoje, nema dovoljno gasa za podmirivanje potreba svih tih gasovoda a uz to je već sklopio ugovor o snabdijevanju Rusije zemnim gasom."

U Pragu je za pregovaračkim stolom čitav niz zemalja, svaka sa sopstvenim interesima i pod različitim spoljnjim pritiscima, ne samo od strane Rusije. Moskva je, procjenjuje BBC, sve do sada uspijevala da nadmudri Evropljane i da djeluje daleko brže od njih. I to iz očiglednog razloga - dok je Rusija jedna država Evropska unija je skup dvadeset sedam zemalja. I to nije sve:

"Rusiji je pošlo za rukom da u Evropskoj uniji, kada je riječ o energiji, primijeni taktiku "zavadi pa vladaj" i da sa Njemačkom i Italijom postigne zasebne sporazume o drugim cjevovodima koji i dalje zavise od ruskog gasa. Rusija nesumnjivo pažljivo prati sve ove samite, sastanke i razgovore, pomalo ljuta ali i zabavljajući se do izvjesne mjere.

BBC.Serbian.com/radiosarajevo.ba