Evropska komisija

Članovi Evropske komisije, na čelu s predsjednikom Barrosom (Foto: European Commision)

Evropska vlada
Evropska komisija je glavni izvršni organ Evropske unije i može se tumačiti kao neki vid vlade EU. Komisija upravlja svakodnevnim poslovima Unije, a sastavljena je od državljana država članica, koji, pak, ne zastupaju kroz rad u komisiji interese svoje države nego interese Evropske unije. Članovi komisije uopšteno su poznato kao komesari, odnosno povjerenici, i u radu im je, shodno osnivačkim i drugim aktima, zagarantovana sloboda od pritisaka država članica, ali i drugih institucija EU.

Komisija je izvršni organ institucionalnog sistema Unije, koji ima pravo davati nacrte zakona i potom ih predstavljati Parlamentu i Vijeću EU. U svojstvu izvršnog organa EU, Komisija je odgovorna za implementaciju zakona, odluka i regulativa EU, budžet te programe usvojene od strane Parlamenta i Vijeća. Komisija, također, predstavlja EU na međunarodnoj sceni i pregovara uglavnom na polju međunarodne razmjene i saradnje.

Sastav i uređenje
Na osnovu izmjena koje podrazumijeva Ugovor iz Nice, Predsjednika Komisije kvalificiranom većinom predlaže Vijeće EU a Parlament mora potvrditi imenovanje. Imenovani Predsjednik poslije toga, uz saglasnost Vijeća EU, predlaže ostale članove Komisije, a Vijeće, shodno tome, imenuje Komisiju u punom sastavu, a Parlament, opet, sve to potvrđuje. Mandat Predsjednika Komisije traje pet godina.

Kako to regulira Ugovor iz Nice, od početka 2005. godine, svaka država članica u Komisiji ima svoga člana, odnosno predstavnika. Prije nego je stupio na snagu takav sistem, velike države EU, kao što su Francuska, Njemačka, Španija, Italija i Ujedinjeno Kraljevstvo, imale su po dva predstavnika u Komisiji. Međutim, kada je 2004. godini Evropskoj uniji pristupilo deset zemalja iz istočne i srednje Evrope, broj članova Komisije morao se, zbog višeg nivoa funkcionalnosti, smanjiti, pa otada svaka država članica ima po jednog predstavnika.

Ustavnim ugovorom, odnosno Lisabonskim sporazumom, bilo je predviđen da Komisija od januara 2009. godine ima samo petnaest članova, pri čemu bi se članovi, predstavnici država, rotirali, ali bi svaka članica imala predstavnika u Komisiji, koji, opet, ne bi imao pravo glasa. S obzirom da Ustavni ugovor još nije na snazi, Komisija još uvijek ima 27 članova, odnosno, svaka država ima svog predstavnika.

Svaki član Komisije zadužen je za jedan resor djelovanja, koji se naziva Opštom upravom (Directorate General – DG). Svakom opštom upravom rukovodi generalni direktor, a dalje se svaka opšta uprava dijeli na uprave kojima su na čelu direktori. Posebne jedinice Komisije čine pravna i prevoditeljska služba Komisije.


Nadležnosti i ovlasti Evropske komisije
Komisija se u javnosti smatra institucijom koja najviše odražava samu Uniju, odnosno institucijom koja je „najevropejskija“, jer upravo ona promiče i zastupa opšte interese Evropske unije.

Najvažnije ovlasti Komisije su:

• definiranje politika EU
• u pitanjima iz prvog stuba Komisija ima isključivo pravo predlaganja zakona, dok to pravo u drugom i trećem stubu dijeli s državama članicama
• glavni je i izvršni organ Unije, iako se konačna implementacija neke odredbe uglavnom prepušta državama članicama.
• Komisija ima veoma važnu ulogu u provedbi politike konkurentnosti, te je stoga ovlaštena donositi odluke koje su direktno upućene pravnim subjektima u državama članicama, čak im je ovlaštena izricati kazne
• na temelju pojedinih ovlasti Vijeća EU i Parlamenta, Komisija sarađuje s odborima sastavljenim od predstavnika država članica u tzv. proceduri komitologije (odbornoj proceduri, postupku odbora)
• Komisija je, povrh svega, čuvar Ugovora, odnosno pravnog poretka uspostavljenog Ugovorom. Njen zadatak je, u tom smislu, da nadgleda da li države članice sprovode obaveze iz Ugovora i odluke donesene na evropskom nivou, a pored toga može pokrenuti postupak pred Evropskim sudom protiv države koja krši preuzete obaveze. Komisija godišnje izdrađuje izvještaj o kvaliteti sprovedbe evropskih zakona.
• Komisija predstavlja Evropsku uniju u komunikaciji s ostatkom svijeta. U mnogim zemljama svijeta postoje Delegacije Evropske komsije. Komisija je ovlaštena voditi pregovore o sklapanju međunarodnih ugovora na temelju ovlaštenja koje joj za svaki pojedini slučaj dodijeli Vijeće EU.
• Komisija prisustvuje na svim sjednicama Parlamenta na kojima mora pojasniti i obrazložiti svoje politike, te također redovno odgovara na pismene ili usmene upite poslanika Evropskog parlamenta.

Opšte uprave i službe Komisije
Evropska komisija djeluje kroz sistem Opštih uprava i službi, koje se, opet, daju klasificirati po principu oblasti djelovanja.

1. U oblasti zajedničkih politika djeluju:

Opšta uprava za ekonomska i finansijska pitanja
Opšta uprava za energiju i saobraćaj
Opšta uprava za informacijsko društvo
Opšta uprava za istraživanje
Opšta uprava za obrazovanje i kulturu
Opšta uprava za poduzetništvo
Opšta uprava za poljoprivredu
Opšta uprava za porezna pitanja i carinsku uniju
Opšta uprava za pravosuđe i unutarnje poslove
Opšta uprava za regionalnu politiku
Opšta uprava za ribarstvo
Opšta uprava za tržišnu konkurentnost
Opšta uprava za unutarnje tržište
Opšta uprava za zapošljavanje i socijalna pitanja
Opšta uprava za zaštitu okoline
Opšta uprava za zaštitu zdravlja i potrošača
Opšta uprava Zajednički istraživački centar (JRC)

2. U oblasti vanjskih odnosa:

EuropeAid - Ured za saradnju
ECHO - Ured za humanitarnu pomoć
Opštaa uprava za proširenje
Opšta uprava za razvoj
Opšta uprava za vanjske odnose
Opšta uprava za vanjsku trgovinu

3. Opšte službe Komisije su:

EUROSTAT - Statistički ured Zajednice
Glavni sekretarijat Komisije
OLAF - Ured za borbu protiv prevara
Ured za zvanične publikacije

4. Unutarnje službe Komsije:

Grupa političkih savjetnika - GoPA
Opšta uprava za informatiku
Opšta uprava za kadrove i upravu
Opšta uprava za prevođenje pisanih tekstova
Opšta uprava za budžet
Opšta uprava za usmeno prevođenje
Pravna služba Komisije
Služba za unutarnju reviziju