ART OF SOUND: Carl Nielsen

Večerašnja emisija Art of Sound (emituje se svakog četvrtka u 22h) predstavlja djelo jednog od najznačajnijih kompozitora Danske, Carl August Nielsena (1865-1931).

Nielsen je odrastao u velikoj i siromašnoj porodici, iako muzički bogatoj, jer je njegov otac bio amaterski muzičar a majka baštinica tradicijskih danskih pjesama. Budući kompozitor je rani život provodio u muzičkom okruženju rođenom iz ljubavi prema velikoj umjetnosti muzike, slušajući oca kako svira violinu i kornet, i majku kako pjeva. Nielsen je učio takođe svirati violinu ali i klavir, i sa samo osam godina komponovao je svoja prva mala djela: jednu uspavanku i polku. Ipak, roditelji Carl Nielsena nisu razmišljali o muzici kao o profesionalnom opredjeljenju njihova sina, te su ga uputili u drugome smjeru. Uprkos tomu, život je htio da se sticajem okolnosti mladi Carl uposli kao trombonist i trubač u vojnom bataljonu, savladavajući i limene duvačke instrumente no istovremeno ne zanemarujući vježbe na violini. Nakon studija na Kraljevskom konzervatoriju u Kopenhagenu i angažmana u Kraljevskom orkestru Danske, Nielsen je dobio veoma korisnu stipendiju koja mu je omogućila višemjesečno putovanje po Evropi. Ovo iskustvo ga je upoznalo sa kompozitorskom i izvedbenom praksom njegova vremena, i usvojenim znanjem uputilo ka vlastitom stvaralaštvu i izrazu u muzici.

Prve Nielsonove kompozicije nisu mu donijele priznanje i potrebna sredstva za život. Njegova Prva simfonija zabilježila je uspjeh tek sa izvedbom u Berlinu, nakon čega će danski kompozitor postati tražen u domenu teatarske i muzike namijenjene posebnim prilikama. Bio je to početak njegovog ozbiljnog kompozitorskog rada, koji će na koncu proizvesti dvije opere, solidan repertoar muzike za teatar, tri koncerta, nekoliko orkestralnih djela, muziku za kamerne sastave, klavir i orgulje, mnoge vokalne kompozicije i, naravno, šest simfonija koje su do danas zadržale status Nielsenovih najpoznatijih djela.

Šest simfonija Carla Nielsena nastale su u periodu od 1892-1925 godine, obilježivši tako opseg čitave jedne umjetničke karijere. Sve su one približno polusatnog trajanja, sa izraženim dionicama limenih duvačkih instrumenata i dramatskim nabojem koji izvire iz neuobičajenih tonalitetnih promjena.

U večerašnjoj emisiji slušamo Simfoniju br.1 g-mol, Op.7 (1892-94) i Simfoniju br.4, Det Uudslukkelige (prev. ''neutoljiv'', ''neugasiv''), Op.29 (1914-16) u izvedbi Göteborgs Symfoniker – Nacionalnog orkestra Švedske i uz dirigentsko vodstvo Neeme Järvia. Izvedbe su zabilježene na izdanju Deutsche Grammophon objavljenom 2005. godine.