ART OF SOUND: Arvo Pärt

Večerašnja emisija Art of Sound predstavlja djela jednog od važnih kompozitora savremene umjetničke muzike.

Arvo Pärt (1935) estonski je kompozitor koji već zadnjih pola stoljeća predano radi na kreiranju zanimljivih muzičkih materijala. Počeci njegova umjetničkog stvaranja nisu bili lagani, obzirom da potiče iz zemlje koja je decenijama bila pod sovjetskom čizmom, te time u značajnoj mjeri izolirana iz tadašnjih aktuelnih dešavanja u muzici. No, Pärt je imao prirodan osjećaj za univerzalni ljudski duh, kojem već dugo čini zadovoljstvo kompozicijama osmišljenim i u jednostavnoj ali inovativnoj tehnici autorskog potpisa.

Svoja prva djela Pärt je komponovao u neoklasičnim stilovima, da bi se potom zainteresirao za Schönbergovu dodekafoniju te, sasvim logično, zašao i u serijalizam. Međutim, ovakve muzičke težnje nisu prijale sovjetskoj javnosti, ali i samome kompozitoru nisu otvarale neke nove mogućnosti za kreativne poduhvate. Arvo Pärt se tako povukao na neko vrijeme u određena intimna promišljanja o muzici, u kojima se vratio stoljećima unatrag, do rane evropske polifonije, istražujući početke zapadnjačke muzičke tradicije. Iz njegova zanimanja za Gregorijanski koral i horske pjesme nastala je kompoziciona tehnika koju je on nazvao tintinnabuli, prema latinskoj riječi 'tintinnabulum', odnosno 'zvono'. Tehnika podrazumijeva učešće i međusobnu usklađenost praktično dva glasa, od kojih jedan arpeđira na toničnom akordu, a drugi se postepeno kreće kroz dijatonski niz. Ovaj minimalistički pristup komponovanju, jednostavan ali znakovit, Pärt je predstavio sedamdesetih godina u prvim radovima izvedenim u ovome maniru, klavirskoj kompoziciji Für Alina (1976) i djelu Spiegel im Spiegel (1978) izvorno napisanom za klavir i violinu. Za umjetnika je tintinnabuli predstavljao vrstu metafizičke dimenzije, gdje se u uzvišenoj jednostavnosti spaja egzaktno i spiritualno.

Pärtov muzički opus još uvijek nije zatvoren, jer kompozitor i dalje aktivno djeluje, u domenu instrumentalne, orkestralne i vokalne muzike. Poznati su njegovi radovi Tabula Rasa (1977), Fratres (1977), Te Deum (1984), ili u novije vrijeme In Principio (2003), Simfonija br.4 ''Los Angeles'' (2008) i Aadama itk (Adamova tužaljka, 2009). Neke od njegovih kompozicija su na izvjestan način bile i politički te društveno angažirane, posvećene izvjesnim aktivistima ili javnim ličnostima.