Prvi popis faune u BiH

Prvo istraživanje bosanskohercegovačke faune započeto je tokom prve polovine 19. stoljeća.

Vanredni profesor Odsjeka za biologiju Prirodno-matematičkog fakulteta u Sarajevu prof. dr. Suvad Lelo navodi da je prva istraživanja u BiH vršio Napoleonov general Pierre François Marie Auguste Dejean u periodu 1825.-1830. tokom istraživanja planina današnje Hrvatske zalazeći na (aktuelno) bh. stranu Dinare.

''Ipak, najpouzdaniji podatak je opis leptira Lyacaena dardanus (danas Plebejus dardanus, negdje Agriades pyrenaicus dardanus) 1844. godine (mada se navode kao godina opisa i 1843. i 1845. godina) na osnovu uzoraka s planine Čvrsnice- izjavio je profesor Lelo za Fenu.

Po njegovim riječima od tada do danas bila su svega dva ozbiljnija pokušaja popisa bh. faune: sistemska istraživanja austrijskih zoologa kroz aktivnosti Zemaljskog muzeja BiH u Sarajevu od 1888. do početka Prvog svjetskog rata te pokušaj objedinjavanja podataka o fauni BiH od jugoslavenskih zoologa na istoimenom simpoziju 1978. godine (što je publicirano kroz izdanja ANUBiH 1980. godine).

Lelo dodaje da je prvi pokušaj završio propašću Austro-Ugarske monarhije i nikakvim interesom za bh. faunu zoologa u Kraljevini Jugoslaviji, a u drugom su, prvenstveno zbog relativno slabog odziva, prikupljeni podaci o tek nešto više od 3.000 vrsta.

Podsjeća da je u 21. stoljeću, tokom 2006. i 2007. godine, izveden projekt: “Nacionalna strategija i akcioni plan za zaštitu biološke i pejzažne raznolikosti”, od Federalnog ministarstva okoliša i turizma, te organizirana tematska radionica “Pregled i stanje biodiverziteta Bosne i Hercegovine također u organizaciji Federalnog ministarstva okoliša i turizma te Centra za ekologiju i prirodne resurse Prirodno-matematičkog fakulteta, Sarajevo.

''Nažalost, prezentirani faunistički podaci su uglavnom ekstremno zastarjeli (ribe, naprimjer), a za neke skupine (vodozemci i reptili, naprimjer) apsolutno netačni, tako da cjelokupni pregled nema ni naučnu niti pragmatičnu vrijednost'', tvrdi profesor Lelo.

Lelo je nakon odbrane doktorata (2003. godine) osnovao NVO Udruženje za inventarizaciju i zaštitu životinja u Ilijašu i s nekolicinom entuzijasta počeo sistemski pregledavati i objedinjavati postojeće podatke o bh. fauni, a prikupljeni podaci su zatim usklađeni s aktuelnim taksonomskim pregledima i prezentirani članovima spomenutog udruženja kroz interna izdanja (2005. godine prvo izdanje obuhvatalo je listu s 5.050, dok posljednje osmo izdanje iz 2012. godine obuhvata listu od 12.000 vrsta).

Navedena lista je sačinjena nakon prvog pregleda cjelokupne faune te se može smatrati da ona predstavlja, uz očekivane korekcije od oko +/- dva posto, stvarno stanje postojećih faunističkih podataka o biosistematici životinja Bosne i Hercegovine.