Kratka istorija protesta u Republici Srpskoj

Banja Luka je u ponedeljak ujutro osvanula oblijepljena plakatima i lecima, kojima se građani pozivaju na bunt protiv aktuelne vlasti u Republici Srpskoj. Plakate i letke mogli su vidjeti ranoranioci, koji su ujutro rano prošli kroz više ulica u centru grada i naselja Borik, kao i Zapadnim tranzitom.

Po zidovima haustora i na uličnim stablima bilo je polijepljeno više različitih crno-bijelih plakata manjeg formata koji pozivaju na obračun sa kriminalom, korupcijom i nepotizmom. Oni koji su vani izašli nešto kasnije, plakate i letke nisu zatekli, jer se komunalna policija (a neki tvrde i ljudi u civilu) pobrinula da oni budu uklonjeni. Valjda da ne uznemiravaju široke narodne mase, cijeneći da ono što je ispisano može loše da utiče svijest građana. Zato ne čudi što nijedan režimski medij u RS nije objavio vijest o plakatima i lecima, kojima se poziva na otpor protiv vlastodržaca, piše Zurnal.info.

“Ovo nije sistem, ovo je bolest. Saberi se, živi”, bilo je ispisano na jednom od letaka. Na drugom su bili navedeni “očaravajući” rezultati višegodišnje vladavine Milorada Dodika. I to samo neki: Kredit sinu Igoru od tri miliona KM; Kćerka Gorica šef kabineta u Vladi; Kum Ranko Škrbić (ambasador) ukrao 950 miliona KM; Vila na Dedinju i vila na Kipru; 160 000 nezaposlenih; Dug RS od pet milijardi KM; Najskuplji autoput u Evropi.  Na plakatima je ćirilicom bilo ispisano: “Ustani Republiko Srpska protiv režima Milorada Dodika. Stop kriminalu i korupciji”. Identični plakati i leci nisu se pojavili u ostalim gradovima RS.

Nije poznato ko su autori plakata i letaka, ali je jasno da je nezadovoljnih u Republici Srpskoj sve više. Jednako koliko je nesposobna da zaustavi ekonomski i socijalni sunovrat Republike Srpske u ponor, iz kojeg se decenijama neće izvući, aktuelna vlast je istrajna da sve one koji dignu glas protiv vladajuće kaste i njenih pogubnih poteza anatemiše kao domaće izdajnike (ili strane plaćenike), rušitelje Republike Srpske, državne neprijatelje…

Ogroman je strah u vladajućim redovima od socijalnog bunta i zato čine sve da ne dođe do masovnijih demonstracija građana. Zato su i pokušali da zabrane nedavne proteste studenata u Banjaluci, koji su na kraju prošli bez incidenata jedino zahvaljujući mudroj odluci ministra unutrašnjih poslova Radislava Jovičića da sa banjalučkih ulica povuče uniformisane policajce.

Znajući da su oči vlasti širom otvorene (uredno se prate i društvene mreže) i da se osluškuje svaki šum koji bi mogao naznačiti masovniji bunt, oni koji su u ponedeljak ujutro lijepili plakate i letke odlučili su da djeluju kao gerila i, ako ništa drugo, dodatno unervoze vlast.

U nastavku, Žurnal podsjeća na dosadašnje najveće proteste u Republici Srpskoj.


HRONOLOGIJA BUNTA
 

1997. godina

Najveća pobuna građana u Republici Srpskoj desila se godinu dana nakon što je okončan rat u Bosni i Hercegovini.

Tadašnja predsjednica Republike Srpske Biljana Plavšić se u junu 1997. godine razišla se sa vladajućom Srpskom demokratskom strankom (čiji je bila član) i pokrenula tzv. proces demokratskih promjena u ovom entitetu. Plavšićeva je optužila SDS za organizovani kriminal i korupciju, a podržale su je ostale, u to vrijeme mahom manje političke partije. Na banjalučkim ulicama dešavali su se masovni protesti, a jedno vrijeme Republika Srpska bila je podijeljena na istočni dio (do Prnjavora), u kojem je vladao SDS, i zapadni dio, koji je podržavao Plavšićevu.

Kriza je okončana u januaru 1998. godine na sjednici Narodne skupštine u Bijeljini na kojoj je za premijera RS izabran lider SNSD-a Milorad Dodik. Vlast od SDS tada je preuzela koalicija “Sloga”, koja je RS vladala do 2001. godine.

23. mart 2004.

U Banjaluci održani protesti opozicije pod motom “Ovako više ne može - tražimo izbore”.

Proteste, na kojima se okupilo oko 10 hiljada ljudi, su organizovali Savez nezavisnih socijaldemokrata, Demokratski narodni savez, Socijalisticka Partija Republike Srpske.

Tadašnja opozicija, predvođena Miloradom Dodikom, tražila je raspisivanje vandrednih izbora i silazak sa vlasti “nesposobne Vlade RS”, koju je formirala koalicija Srpske demokratske stranke, Partije demokratskog progresa i Stranke demokratske akcije. Premijer u to vrijeme bio je Dragan Mikerević iz PDP-a.

26. septembar 2005.

U Banjaluci održan protest penzionera. Udruženje penzionera Republike Srpske tražilo je ukidanje odredbe Vlade RS o otpisu neisplaćenih penzija, povećanje doprinosa za penzije i usklađivanje rasta penzija sa prosječnom platom.

Nekoliko stotina penzionera okupilo se na Trgu Krajine, a zatim prošetalo do zgrade Vlade i Narodne skupštine RS.

21. februar 2008.

Nekoliko hiljada banjalučkih srednjoškolaca protestovalo je u centru grada protiv proglašavanja nezavisnosti Kosova.
Prilikom pokušaja demonstranata da se probiju do zgrade u kojoj je smještena kancelarija američke ambasade, demonstranti su se sukobili s policijom.
Policija je upotrijebila i suzavac.

5. februar 2011.

Oko 200 građana održalo proteste u Banjaluci u organizaciji Udruženja građana “Oštra nula”, izražavajući nezadovoljstvo trenutnim socijalno-ekonomskim stanjem u Republici Srpskoj.

U martu iste godine par stotina ljudi ponovo se okupilo na Trgu Krajine. Organizatori ovih protesta bili su “Oštra nula” i “Protest”, te Stefan Filipović, inicijator kampanje „Glas naroda“.

„Naši zahtjevi jasno govore da mi radimo u cilju interesa građana. Nismo plaćeni od neke političke partije i ovdje smo došli samo kao građani“, rekao je Filipović, koji je potom otušao u zaborav, kao i inicijativa “Glas naroda”.

28. maj 2012.

Počeli protesti Banjalučana zbog uništavanja tzv. Picinog parka, jedne od malobrojnih zelenih površina u centru grada, na kojoj kompanija kontroverznog biznismena Mileta Radišića gradi stambeno-poslovni objekat.

30. novembar 2012.

Nekoliko hiljada zaposlenih u prosvjeti, policiji, pravosuđu i upravi održali proteste, nakon što je Vlada RS donijela odluku da budžetskim korisnicima smanji plate za deset procenata.

Organizatori protesta bili su četiri granska sindikata budžetkih korisnika.

Protest je počeo u parku Mladen Stojanović, a nakon mirne šetnje pored zgrade Vlade RS okončan je na banjalučkom Trgu Krajine.

Predstavnici sindikata tada su tvrdili da neće dozvoliti da Vlada i Narodna skupština RS usvoje budžet za 2013. godini u kojem će ostati planirano smanjenje plata za radnike prosvjete, policije, pravosuđa i uprave.

Budžet je usvojen, a plate budžetskim korisnicima su smanjene za deset posto i do danas nisu vraćene na raniji nivo.

28. maj 2013.

Borci za “Picin park” protestna okupljanja nastavili i ove godine. Osnovali su građansku inicijativu “Park je naš”.
I pored protesta, Radišićeva firma nije zaustavila radove, a na udaru bagera našla se imovina banjalučke porodice Vulić. Mašine firme “Grand trejda” već duže vrijeme pokušavaju prekopati pristupni put kući Vulića, koja se nalazi tek uz radilište.

6. juna 2013.

Nekoliko stotina Banjalučana okupilo se u dvorištu Željka Vulića, u znak podrške njegovoj borbi da sačuva vlastito imanje od uzurpacije.
Okupljeni građani potom su krenuli u protestnu šetnju kroz grad.

Pokušali su da dođu pred Palatu predsjednika RS, ali im to policija nije dozvolila. Zaustavili su se nedaleko odatle uzvikujući parole: “Pravda za Vuliće!”, “Mile lopove!”…
Stvoren je građanski pokret “Pravda za Vuliće”, nakon što je policija pokazala brutalnost prilikom privođenja Željka Vulića i njegovog sina Dragana, koji su pokušali da zaustave bagere da preoru put do njihove kuće.

11.juni 2013.

Oko dvije hiljade banjalučkih studenata, nezadovoljnih svojim standardom, održalo protestnu šetnju.
Studenti su od Vlade zatražili i beskompromisnu borbu protiv organizovanog kriminala, korupcije i nepotizma.
Organizator protesta bila je Unija studenata RS.
Policija je prvo zabranila studentski protest, ali je kasnije odustala od takve odluke.
Studentski protesti završeni Kozaračkim kolom pored zgrade Vlade RS.