FOTO: Historija komercijalnog oglašavanja u sarajevskoj štampi

Iako su u Bosni i Hercegovini trgovina te promet robom, uslugama bili razvijeni i zastupljeni stoljećima, a pojedini gradovi svoj ubrzani razvoj i važnost duguju upravo tome, ozbiljno komercijalno oglašavanje započinje tek dolaskom Austro-Ugarske monarhije u naše krajeve i vjerno prati razvoj štampanih medija u zemlji.

Historijski arhiv Sarajevo je u maju 2014. godine organizirao izložbu Komercijalno oglašavanje u Sarajevskoj štampi (1880-1943), a fotografije koje su prezentirane tada mogu se sada vidjeti na društvenim mrežama.

Arhivist iz Historijskog arhiva Sarajevo Velid Jerlagić u razgovoru za Fenu kaže da se prvi grafički komercijalni oglasi pojavljuju u dnevnim novinama i periodici.

''Tako se pravna i fizička lica počinju oglašavati u Sarajevskom listu i drugim dnevnim publikacijama, ali i periodičnim, poput tjednika, mjesečnika i godišnjaka raznih nacionalnih ili vjerskih organizacija i zajednica, te glasnika pojedinih ustanova i društava ili gradskih telefonskih adresara'', priča Jerlagić.

Isprva su, u skladu s epohom u kojoj nastaju, reklame bile grafički bogato izrađivane, graviranjem klišea koji su se mogli dugoročno koristiti, da bi se, kako je vrijeme odmicalo, trendovi u grafičkom dizajnu i štamparstvu mijenjali i usklađivali s vremenom u kojem su nastajali, postepeno se približavajući minimalističkim oblicima srodnima s običnim firmopisnim znacima.

''Najčešće su se komercijalno oglašavali zemaljski-državni privredni subjekti''

Jerlagić navodi da su prvobitni klišei za reklame obično zauzimali cijelu stranicu, ili njenu polovinu ili četvrtinu,  te sadržavali osim vidno istaknutog naziva privrednog subjekta, te teksta kojim se reklamira određeni proizvod ili usluga, i ukrasne grafičke elemente poput floralnih ili geometrijskih motiva, ornamenata, simbola ili logotipa.

Kasnije se u grafičkim rješenjima kao element pojavljuje i fotografija, da bi se prevagom modernog, minimalističkog stila u grafičkom dizajnu, reklame bile svedene na jednostavan firmopis uz korištenje najraznovrsnije tipografije (vrste fontova, slova) iz kojeg bi ciljna skupina saznavala naslov privrednog subjekta i njegovu djelatnost uz oskudan opisni tekst proizvoda ili usluge.

Za vrijeme trajanja austrougarske vladavine u BiH, najčešće su se komercijalno oglašavali zemaljski-državni privredni subjekti, veliki koncerni, individualna pravna lica, dok su u periodu Kraljevine SHS (Kraljevine Jugoslavije) i u periodu Drugog svjetskog rata preovladavali komercijalni oglasi malih privrednika, često nacionalno ili konfesionalno vezanih za publikaciju u kojoj su bili objavljivani, te reklame svjetski poznatih brendova, kazao je Jerlagić.