Edin Kalender: Superhik iz Starog Grada

Piše: Edin Kalender

Italijanski strip Alan Ford izdavačke kuće Max-Magnus godinama distribuiran i na prostorima BiH, oživio je i jednog grotesknog antiheroja – Superhika. Kreiran je kao kombinacija Supermena i Robin Hooda, s tom razlikom što je Superhik, heroj koji otima siromašnima da bi dao bogatima.

Svjetska ekonomska kriza i njeni efekti na život u BiH oživljavaju ovu strip grotesku u životu glavnog grada zemlje. Siromašnim stanovnicima sarajevske Opštine Stari Grad, kao mjera štednje, smanjena su ili ukinuta socijalna primanja. U isto vrijeme troškovi predvidjeni za plaće opštinske administracije, u ciframa gledano, nisu smanjeni. Budžet koji je usvojilo Općinsko vijeće predviđa 100.000 KM povećanja troškova za plate uposlenih.

Ratni vojni invalidi

Salih Gubić, ratni vojni invalid iz Sarajeva stanovnik je Opštine Stari Grad. Godinama je preživljavao hraneći petočlanu porodicu socijalnom pomoći i novcem koji zaradi kao fizički radnik. Danas, on kaže da je ipak sretan jer je upravo nakon što je uspio dobiti invalidsku penziju, socijalna pomoć prestala stizati.

“Sad zadnjih par mjeseci sam dobio penziju, a prije toga smo živjeli na ivici siromaštva. Podrška udruženja mi je bila posao, kosio sam preko ljeta. Nekad mi je opština izlazila u susret sa nekih sto maraka, hvala im na tome. Ali sada mi ne izlazi, no srećom uzeo sam tu penziju i lakše je malo.” - zaključuje Salih.

Ratni vojni invalidi, koji će ove godine od Opštine dobiti 45.000 KM manje, jedini su uspjeli uticati na budžet koji je načelnik, Ibrahim Hadžibajrić predložio Opštinskom vijeću. Izglasavanjem amandmana na sjednici 25. aprila 2009. Godine, ratnim vojnim invalidima dodjeljeno je dodatnih 30.000 KM. Predsjednik opštinskog ogranka Udruženja ratnih vojnih inavalida Ekrem Feljanac, uprkos kresanju opštinske podrške nije nezadovoljan. On kaže da je recesija utjecala i na njegovo udruženje.

“Ove godine zbog recesije, doslo je do smanjivanja budzeta tako da smo mi u ovom momentu dosli u poziciju da smo poceli sami sebi smanjivat neke troskove, prvenstveno za telefon, grijanje struju pa i plate. Zahvaljujuci razumjevanju sadasnjeg načelnika dobivamo odredjen dio poslova.” govori Feljanac.

“ Sada je trenutno uposleno osam ratnih invalida, plata je redovna od opštine i manjak prošlogodišnjeg budžeta pokušavamo nadomjestit tim radovima. U ovom momentu svim boračkim populacijama manjak iznosi 500.000 KM, a mi imamo sad deficit od nekih 10.000 KM” zaključuje predstavnik RVI Opštine Stari grad.

Javne kuhinje



U odnosu na prošlu godinu, opštinska pomoć je za 23.000 KM smanjena i Narodnoj Kuhinji Stari Grad. U 2009. godini iz javnih tanjira nahraniće se trećina siromašnih manje nego prošle godine. S druge strane, direktorica kuhinje Zilha Šeta kao posljedicu ekonomske krize u zemlji, očekuje povećanje broja korisnika javne kuhinje.

“Ove godine je manje novca i to što se tiče svih kuhinja u gradu. Sveukupno 2 milijarde. koštaju kantonalnu vladu kuhinje, tu je uključena voda, plin i struja, a moja kuhinja na hiljadu korisnika mjesečno košta najmanje 60.000. maraka. Prošle godine je bilo puno lakše, jer nije bilo toliko onih koje izdržava kantonalna vlada. Inače, tek u julu ispunim ove s kantona, a ja sam već sad u martu napunila hiljadu ljudi iz kantona”.

Dok se mjere štednje provode nad socijalnim kategorijama, dohotci i porezi uposlenika Opštine Stari Grad povećani su za 100.000 KM, te regresi za 30.000 KM. 30 posto budžeta, koji ove godine iznosi 19.623.475 KM, se troši na funkcionisanje opštinske administracije.

Predstavnik Udruženja ratnih vojnih invalida Ekrem Feljanac i direktorica Narodne kuhinje Stari Grad Zilha Šeta, nisu razočarani novim budžetom niti suradnjom s načelnikom Hadžibajrićem. Ipak iznose svoje mišljenje o tome kako nije pošteno da se njima smanjuju socijalni prihodi, a izdvajanja za opštinske uposlenike povećavaju.

Direktorica narodne kuhinje kaže : “Ako oni misle da ne treba narodnih kuhinja nek nas ukinu, al nek ulože gdje treba, nek pojačaju socijalnu stavku da ljudi nisu bijeda. Mi možemo da izdržimo ovu godinu kad svima nešto skidaju, al da bude pravično, a ne da nama skinu baš kuhinjama jer mi smo najprvi servis koji čovjeku pomaže bez papira da ne bude gladan, da ne umre gladan, a oni da dijele veće plate i sebi veće lične regrese ”.

Sličnog razmišljanja je i predstavnik invalida: “Ja ne branim nikoga, mene boli kad oni dižu platu, jer ovo sad je socijalni udar na populaciju RVI, a onda vidim i na Šehidske porodice i demobilisane borce… Možda bi neko bio ogorčeniji na ovu vlast, opštinsku, al neću… nemoj nikad dizat ruku na onog ko te hrani, jer mi ne bi ovo sve mogli isfinansirat sami.”

Potezi općinskih vlasti

Smanjenje socijalnih davanja a povećanje izdataka za administraciju načelnik pravda administrativnim postupkom usagalašavanja koeficijenata na plate i novim upošljavanjima. To je kaže načelnik Hadžibajrić takodjer bila zakonska obaveza.

“Ukupno je do sada primljeno tri čovjeka, s jedne strane moram imati ljude na koje se mogu osloniti, a s druge strane po pitanju starosne structure, Opština je poprilično stara i vrlo malo je zastupljena visoka stručna sprema, a radnika će se primati još” kaže načelnik.

Izvor među vijećnicima tvrdi da izdaci za administraciju rastu jer postojeća administracija ne radi dovoljno efikasno, a zbog otpremnina u slučaju otkaza Opštini se finansijski ne isplati da ih otpusti iz javne službe. Rješenja se pokušavaju naći primanjem novih, efikasnijih radnika u administraciju.

Budžet koji je predložio načelnik podržalo je 30 oćinskih vijećnika. Dva su bila uzdržana od glasanja a niko nije glasao protiv. U Socijaldemokratskoj partiji smatraju da je plan raspodjele javnog novca za tekuću godinu realan i proizvod mogućnosti opštine. Činjenicu da su smanjena davanja siromašnim a povećana adminsitraciji, šef kluba poslanika SDP-a Faruk Emirhafizović ne spori ali smatra da se može riješiti.

“Imajući u vidu najavljene antirecesijske mjere, SDP očekuje rebalans budžeta u kojem će ova partija tražiti veći stepen investicija u oblasti komunalne infrastrukture, te veći stepen socijalnih davanja prema različitim kategorijama stanovništva u stanju socijalnih potreba. Treba istaknuti da su u prethodnom periodu opštinsko vijeće i načelnik razvili visok nivo socijalnih davanja prema razlicitim kategorijama stanovnika Starog Grada”, stav je predstavnika socijal-demokratske partije.

Nekoliko vijećnika pozicije i opozicije tvrdi da nije bilo dovoljno vremena za kvalitetniju razradu budžetskih stavki. Uprkos činjenici da se sa usvajanjem budžeta koji treba biti donesen prije početka godine kasnilo nekoliko mjeseci. Krivca za problem Opštine, vijećnik Jasmin Mehičević iz Stranke Mladih, nalazi u kantonalnoj vladi, koja se kako navodi “maćehinski odnosi prema Opštini Stari Grad”.

“Problem ovakve projekcije budžeta je i na drugim nivoima vlasti, kanton se prema Opštini Stari Grad već godinama odnose maćehinski. U svakom slučaju krivac za ovakvo stanje sigurno nije ni opštinsko vijeće, ni načelnik Hadžibajrić” odlučan je vijećnik Mehićević.

Jedan od dva vijećnika koji su bili suzdržani prilikom glasanja za budžet, i koji ga otvoreno kritikuje je Gradimir Gojer iz Stranke ZA BIH. Socijalna izdvajanja iz budžeta naziva ozbiljnim kvalifikacijama.
.
“Katastrofalno! Ja smatram da je to izdvajanje nerealno i zbog toga sam bio suzdržan od budzeta” kaže vijećnik Gojer.

Povecavanje regresa i plata uposlenika opštine Gojer smatra ”krupnom greškom Općine Stari Grad”.

I vrlo je vjerovatno da ce, ukoliko vrlo brzo ne dođe do rebalansa budžeta, socijalnih kategorija biti još više, te da će situacija za građane biti još teža. Velikim dijelom zbog ekonomske krize, a sigurno i zbog lošeg planiranja budžeta.

Načelnik Opštine, s druge strane, odgovara da je budžet smanjen u više tačaka. Uključujući i privilegije zaposlenih. Usvojeni budžet je samo uz podignuti kredit od miliona maraka, uspio dostići nivo prošlogodišnjeg. Za načelnika Hadžibajrića, to je jasan znak opredjeljenosti ka odgovornom vladanju javnim novcem.

“Procentualna izdvajanja u okviru budžeta za socijalne stavke su puno, puno veća nego u ostalim opštinama”, argument je načelnika Hadžibajrića.

Budžetom usvojenim na sjednici 25. aprila 2009. predvidja se smanjenje svih troškova. Medju najteže pogodjenim kategorijama su civilni invalidi. Gluhonijemim osobama je, primjera radi, pomoć ukinuta jer imaju manje od 90 % procjenjene invalidnosti.

Naša stranka

Politička partija “Naša Stranka”, u opštinskom vijeću Opštine Stari Grad ima dva poslanika. Jedan od njih ulagao je amandmane na socijalne stavke budžeta ali opštinsko vijeće ih je odbilo. Na kraju, poslanici Naše Stranke glasali su za budžet bez svojih amandmana.

Suad Muzurović, jedan od poslanika kaže da je glasao za budžet jer je isti podržao ulaganja za saniranje procjepa na Vratniku, koji ukoliko se nastavi širiti može ugroziti cijelo naselje, ali navodi da su socijalna davanja svakako trebala biti veća.

“Plate nisu bukvalno povećane već je promjenjen koeficijent zbog kojeg je razlika u tim cijenama. Razlika u budžetu na plaće uposlenika je nekih 10. posto u odnosu na prošlu godinu, mi smo tražili da se plate ne smanjuju već da budu i uvećane, ali za manji koeficijent i da se time pokriju izdavanja socijalnim kategorijama.” kaže Muzurović.

Jasmin-Vedran Mehičević, vijećnik Stranke Mladih smatra da bi se opštinska pomoć neprofitnim organizacijama trebala skroz ukinuti. On ne navodi da li je u pitanju lični ili stav stranke.

“Ja da se pitam prekinuo bih skroz finansiranje ovih neprofitnih organizacija, jer ispade da je 20. ljudi branilo Stari Grad, a gdje su ostali?” kaže Mehićević

Mjere štednje, kojim se uzima od najsiromašnijih u najmanju ruku potpadaju pod politički nemar vladajuće strukture. Ni bivšem revizoru javnih institucija Samiru Mušanoviću takva socijalna politika nije jasna.

“Treba ispitati kakva je socijalna politika Opštine Stari Grad u odnosu na kantonalnu i državnu politiku. Uopće mi nije jasno na kojoj osnovi su donijeli tu odluku o nefinansiranju socijalnih kategorija, a povećanju plata”.

Apsurdni svijet administracije

U stripu Alan Ford, anti-junak Superhik, od siromašne porodice otima pokvareni frižider i odnosi ga u bogataševu vilu. U glavnom gradu Bosne i Hercegovine siromašnima i bolesnima obustavlja se pomoć, a glomaznoj administraciji povećavaju se koeficijenti plata i administrativni troškovi.

Trećina ovogodišnjeg budžeta namjenjena je troškovima administracije. Za trećinu je manje novca za ljude koji jedu u javnoj kuhinji.

---
Tekst je nastao u okviru prvog ciklusa programa 'Istraživačko novinarstvo i izvještavanje o korupciji u javnim institucijama', čiji je organizator sarajevski Mediacentar. Uz pomoć mentora, devet mladih novinara i studenata novinarstva iz Banja Luke, Sarajeva i Mostara od marta do aprila 2009. godine, istraživali su i pisali o plaćanju ispita na fakultetima, lažno registrovanim preduzećima, protraćenim donacijama Evropske komisije, slobodnoj kupovini opijata u apotekama, 'kupovini' pomilovanja u zatvorima, nepotizmu i političkoj podobnosti kao preduslovima za zapošljavanje u javnim institucijama.

Tokom mjeseca avgusta, u suradnji sa Mediacentrom, prenosimo vam njihove tekstove.

radiosarajevo.ba