SCMF Recenzija: Jedinstven i nezaboravan susret sa Charlesom Ivesom

Treće večeri petog Sarajevo Chamber Music Festivala  publika je imala priliku, sa višedecenijskim zakašnjenjem, premijerno čuti izvedbe kompozicionog stvaralaštva slavnog američkog kompozitora Charlesa Ivesa. 

Piše: Alisa Sokolović, Muzička akademija u Sarajevu

Koncept „Out of the box" ovogodišnjeg SCMF-a je prethodne večeri briljantno ostvaren kroz izvođenje kompozitorovih djela. Ivesovo stvaralaštvo se može okarakterisati kao spoj tradicijskog, sakralnog, pastoralnog, do eksperimentalnog i transcendentalnog. Ives je kompozitor koji je mnogo prije velikana evropske muzike primjenjivao avangardn postupke, poput atonaliteta, mikrotonaliteta, a zatim ritamske kompleksnosti i dominante citatnosti. Ivesov značaj prepozat je tek nakon njegove smrti te je njegova pozicija utemeljitelja američke modere muzike nesporna, dok je vrijeme reevaluiranja njegovog značaja u Evropi došlo tek u protekle dvije decenije. 

Koncertni program su otvorili članovi ansambla aMas pod dirigentskom palicom Alme Aganspahić izvođenjem protestantskih himni Reginalda Hebera Lowell Mason (1792-1872): From Greenland’s Icy Mountains (1819/1823) i Roberta Robinsona - Johna Wyetha “Nettletona” Come, Thou Fount of Every Blessing (1757/1813). Članovi ansambla aMAS su posjetiteljima pružili dašak ondašnje sakralne muzike, protkane narodnim duhom, koja je bula diretna inspiracija i izvor materijala za Ivesova djela, a posebno za Prvi gudački kvartet Revival Service (1896) u izvedbi Manhattan String Quarteta.

Članovi MSQ-a su izvedbom ovog djela još jednom potvrdili ne samo ogroman značaj dugogodišnjeg međusobnog muziciranja i interakcije članova prilikom izvođenja, već i faktor dinamičkog senzibiliteta prilikom sviranja stavova koji su stilski i karakterno različiti.

Posljednja izvedena kompozicija prvog dijela koncertnog programa, Trio za violinu, violončelo i klavir (1911), su uz pijanistu Stephena Goslinga izveli i članovi Manhattan String Quarteta, Curtis Macomber - violina i Chris Finckel – violončelo. Kompozicija protkana različitom ritmizacijom svakog od instrumenata, politonalnošću i naglim dinamičkim promjenama, uz ogroman utjecaj američke narodne pjesme, u konačnici je ostavila utisak pomalo grotesknog karaktera, što i jeste srodno Ivesu i njegovom zrelom umjetničkom stvaralaštvu.

U drugom dijelu programa protekle večeri SCMF-a, pijanista Stephen Gosling je izveo Sonatu za klavir br. 2, Concord, Mass., 1840-1860 (1915) Charlesa Ivesa. Ovo, jedno od najznačajnijih, ali i najkompleksnijih djela ovog kompozitora, raritetno je na svejteksim repertoarima jer postavlja ogromne zahtjeve pred izvođača, dugotrajnu i studioznu pripremu. Četiri stava, koji sačinjavaju ovu sonatu, Emerson, Hawthorne, The Alcotts i Thoreau su nazive dobili prema piscima i filozofima, vodećim transcendentalistima 19. stoljeća. U trećem i četvrtom stavu se pojavljuju muzički motivi namijenjeni violi i flauti, koje su sinoć izveli John Dexter na violi i Sakib Lačević na flauti.. U svakom od stavova se javlja početni motiv iz Beethovenove monumentalne Pete simfonije, kao i prepoznatljive himne koje se karakteristično javljaju u mnogim djelima ovog kompozitora. Ives se u Concord sonati poigravao sa različitim kompozicionim tehnikama, prepoznatljivim za određeni muzički period; harmonijskom inovativnošću - atonalnosti ka tonalnosti, kao i upotrebom jazz akorada. Concord sonata je svojevrsni pečat na razvojnoj liniji Ivesovog rada i njegovih eksperimentalnih tendencija, koje su postavile neke od temelja u pogledu savremene muzičke umjetnosti. 

Publika je bila privilegovana što je imala priliku da svjedoči ingenioznoj interepretaciji ovog djela u liku Stephena Goslinga. Gosling je impozantnim tehničkim umijećem, ali i delikatnim dramaturškim senzibilitetom pri kontrolitranju materijala ovog djela, publiku doveo do katarzičnog doživljaja kroz iskustvo jedne transcendentalne umjetničke izvedbe.