Jill Peters: Posljednje albanske virdžine

Virdžine su žene sa Kosova, Metohije, sjevernog dijela Albanije i Crne Gore koje su od djetinjstva odgajane kao muška djeca. Virdžine su nosile muška imena, mušku odjeću i imale su muške uloge u društvu, a muški članovi šire zajednice, patrijarhalne i konzervativne, doživljavali su ih sebi ravnima.

Pojava virdžina datira stotinama godina unazad, a još uvijek nije u potpunosti iščezla na ovim prostorima.

Razlozi za postojanje ovakvog nadilaženja roda na patrijarhalnom i konzervativnom Balkanu bili su prvenstveno izostanak muške djece u porodici, kako bi se loza nekako ipak nastavila i kako nasljedstvo ne bi otišlo u miraz ženskom djetetu, zatim nedostatak odraslih muškaraca u porodici, ali i prijetnja krvne osvete muškim članovima porodice. U Albaniji su djevojke postajale virdžine i nakon raskida zaruka, trajno se odričući prava na udaju, zbog toga što je u tradicionalnoj kulturi Albanaca raskid zaruka sa ženine strane bio legitiman povod za krvnu osvetu.

Virdžine su nosile kratku kosu, mušku odjeću i bavile se tradicionalno muškim poslovima, a čak su ih i njihove majke i sestre tretirale kao sinove i braću. Ipak, njihova prava u zajednici bila su donekle ograničena: premda su mogle učestvovati na plemenskim skupštinama, nisu imale pravo glasa.

Biološki spol virdžina ponekad je ostajao nepoznat široj zajednici, a u javnom i privatnom životu su uživale sve povlastice rezervisane za muškarce. Bez obzira da li su ostali muškarci u zajednici znali za biološki spol virdžine, one su ravnopravno učestvovale u „muškim aktivnostima“: nosile su oružje, pile alkohol, pušile, kartale, vodile imanje, išle su čak i u vojsku, a prema ženama u zajednici su se odnosile s visine i grubo.

Priču o virdžini vjerno je na filmsko platno prenio Srđan Karanović u svom filmu Virdžina iz 1991. godine.

Fotografkinja Jill Peters potražila je živuće virdžine u Albaniji i njihove portrete skupila u seriji fotografija Sworn Virgins of Albania. Prema riječima ove fotografkinje, moderno doba je u određenoj mjeri stiglo i do najzabačenijih albanskih sela, što se vidi i po tek nekoliko preostalih virdžina, većinom u poodmaklom životnom dobu.

Peters trenutno radi na dokumentarnom filmu o ovoj temi, a virdžine koje je ona zatekla u današnjoj Albaniji pogledajte u našoj fotogaleriji.

Insert iz Karanovićevog filma