Crna rupa - šta ima tamo gdje nema ništa?

Astronomi su napravili prvu fotografiju crne rupe koja se nalazi u udaljenoj galaksiji.

Ona je prečnika 40 milijardi kilometara - tri miliona puta veća od Zemlje - a naučnici su je opisali kao monstruoznu, prenosi BBC.

Crna rupa se nalazi 500 miliona triliona kilometara od Zemlje, a fotografija je urađena zahvaljujući mreži od osam teleskopa postavljenih širom svijeta. Detalji su objavljeni u specijalizovanom magazinu Astrophysical Journal Letters.

Profesor Heino Falcke sa Radbod univerziteta u Holandiji, koji je i predložio ovaj eksperiment, kazao je da je crna rupa pronađena u galaksiji M87.

"Ono što vidimo je veće od cijelog našeg Sunčevog sistema. Teža je 6,5 milijardi puta od Sunca i jedna je od najtežih postojećih crnih rupa. Apsolutno čudovište. Šampion univerzuma u teškoj kategoriji crnih rupa", bokserskim rječnikom se izrazio profesor Falcke.

Na fotografiji se jasno vidi "vatreni prsten", kako ga je opisao Falcke. Taj prsten je oko savršeno okrugle crne rupe, a nastao je kada je pregrijani gas pao u nju.

Svjetlo je jače od onog koje stvaraju milijarde zvijezda zajedno i zato se tako jasno vidi čak i sa Zemlje.

Rub crnog kruga u centru je mjesto na kojoj gas ulazi u rupu. Ona ima tako veliku gravitacionu silu da ni svjetlost ne može da pobegne.

Fotografija potvrđuje ono kako su fizičari, ali i holivudski režiseri zamišljali crnu rupu, tvrdi doktor Ziri Younsi sa Univerzitetskog Koledža u Londonu.

"Iako se radi o relativno jednostavnim objektima, crne rupe otvaraju razna kompleksna pitanja o svemiru ali i pojmu vremena, a konačno, i našeg postojanja", rekao je Younsi dodavši:

"Nevjerovatno je da je fotografija koju vidimo tako slična našim teoretskim proračunima. Za sada deluje da je Einstein još jednom bio u pravu".

Očekuje se da ovo otkriće naučnicima pomogne u ovog misteriznog fenomena.

Bit će zanimljivo vidjeti šta je kod crnih rupa drugačije od onoga što očekuju fizičari.

Niko i ne zna kako se stvara blistavi prsten oko crne rupe. A još je interesantnije pitanje šta se dešava sa stvarima koje upadnu u rupu.

Šta je crna rupa?

Crna rupa je oblast svemira iz koje ništa, pa ni svjetlost, ne može da pobjegne. Uprkos nazivu, one nisu prazne, već sadrže veliku količinu materije gusto spakovane na malom prostoru zbog čega ima ogromnu gravitacionu silu. U svemiru postoji i oblast iza crne rupe, a ona se zove horizont događaja. Smatra se da je to "tačka odakle nema povratka" iza koje ništa ne može da pobjegne gravitacionim efektima crne rupe.

Profesor Falcke je imao ideju o ovom projektu još na postdiplomskim studijama 1993. godine. Tada se mislilo da je to nemoguće. Ali on je prvi shvatio da se oko crne rupe generiše dovoljna jaka radio emisija koju bi mogli da detektuju teleskopi sa Zemlje. Sjetio se i naučnog rada iz 1973. godine u kojem se tvrdi da crne rupe izgledaju dva i po puta veće nego što jesu zbog ogromne gravitacije. Zbog tih faktora su neke stvari, koje su djelovale nemoguće, postale moguće. Poslije 20 godina Falcke je uspio da ubjedi Evropski istraživački savjet da finansira projekat. Američka Nacionalna Naučna Fondacija i agencije i nadležne agencije iz istočne Azije su priskočile u pomoć i učestvovale u finansiranju projekta vrijednog 46 miliona eura.

Teleskopi

Fotografija crne rupe opravdala je tu investiciju. Profesor Falcke mi je rekao da je "misija ostvarena".

"Bilo je dugo putovanje, ali ovo sam htio da vidim sopstvenim očima. Želio sam da znam da li je stvarno?".

Jedan teleskop nije bio dovoljan da se napravi slika crne rupe. Zato je u najvećem eksperimentu te vrste do sada, koji je predvodio profesor Sheperd Doelman sa Harvard Smithsonian Centra za astrofiziku, umreženo osam teleskopa. Zajedno su formirali ono što je nazvano teleskopom Horizont događaja, a najlakše bi ga bilo opisati kao mnoštvo tanjira veličine cijele jedne planete.

Teleskopi se nalaze na egzotičnim lokacijama poput vulkana na Havajima, u Meksiku, planinama Arizone, pustinji Atakama u Čileu, španskoj Sijera Nevadi ili na Antarktiku.

Ekipa od 200 naučnika je usmjerila teleskope prema galaksiji M87 i skenirala njeno srce tokom 10 dana. Podaci koje su sakupili su bili preobimni da bi ih slali preko interneta. Umjesto toga, podatke su sačuvali na stotinama hard diskova koji su zatim poslati u Boston i Bon kako bi se sklopio cijeli mozaik.

Profesor Doelman je to nazvao "izvanrednim naučnim poduhvatom".

"Uspjeli smo nešto što je prethodnoj generaciji djelovalo nemoguće. Napredak tehnologije, veze između radio opservatorija i novi algoritmi - sve to zajedno nam je otvorilo nove vidike ka crnim rupama".

Ista ekipa naučnika pokušava da snimi i ogromnu crnu rupu u centru naše galaksije, Mliječnom putu. Koliko god čudno zvučalo, to je teže nego napraviti fotografiju galaksije udaljene 55 miliona svjetlosnih godina.

Iz još nepoznatog razloga, "vatreni prsten" oko crne rupe u našoj galaksiji je manji i zamagljen, objasnio je BBC.