Strah od kolapsa Sirije: Stanovništvo bježi pred pobunjenicima, a dileme velikih sila sve vidljivije

Hiljade ljudi pobjeglo je iz centralnog sirijskog grada Homsa tokom noći i u petak ujutro, 6. decembra 2024. godine, saopštila je grupa za praćenje rata i stanovnici, dok su pobunjeničke snage pokušavale da poguraju svoju munjevitu ofanzivu na vladine snage južnije.

Oni su već zauzeli ključne gradove Alep na sjeveru i Hamu u centru, zadajući uzastopne udarce predsjedniku Basharu al-Assadu, skoro 14 godina nakon što su protesti protiv njega izbili širom Sirije.

Sirijska opservatorija za ljudska prava, grupa za praćenje sa sjedištem u Velikoj Britaniji, saopćila je da je hiljade ljudi počelo bježati u četvrtak navečer, 5. decembra 2024. godine prema zapadnim obalnim regijama, uporištu vlade.

Stanovnik priobalnog područja rekao je da su hiljade ljudi počele da stižu tamo iz Homsa, strahujući od brzog napredovanja pobunjenika. Izraelski zračni napadi su u petak ujutro pogodili dva granična prijelaza između Libana i Sirije, rekao je libanski ministar transporta Ali Hamieh. Sirijska državna novinska agencija (SANA) objavila je da je granični prijelaz Arida s Libanom van funkcije zbog napada.

Izraelska vojska saopštila je da je preko noći napala čvorišta za prenos oružja i infrastrukturu na sirijskoj strani libanonske granice, rekavši da je te rute koristila libanonska oružana grupa Hezbolah za krijumčarenje oružja. Rusko bombardovanje preko noći uništilo je i most Rustan duž ključnog autoputa M5, glavne rute za Homs, kako bi spriječili pobunjenike da ga koriste, rekao je oficir sirijske vojske.

U svakom slučaju, ruski zračni napadi nisu uspjeli spriječiti pad Alepa i odgoditi zauzimanje Hame, u centralnoj Siriji, za manje od jednog dana. Zbog slabosti sirijske vojske i ograničene ruske operativne podrške, Asadov režim nema izbora nego da prihvati pomoć koju je ponudio iranski ministar vanjskih poslova Abbas Araghchi, koji je prije nekoliko dana posjetio Damask. Iran je već rasporedio generala koji je 2016. godine komandovao vraćanjem Alepa od pobunjenika, zajedno sa nekoliko savjetnika i pripadnika Revolucionarne garde koji su ga pratili.

Osim toga, Iran je poslao šiitske milicije iz Iraka i Sirije koje su lojalne njegovom režimu. Među tim snagama je i Fatemiyoun brigada, prvenstveno sastavljena od avganistanskih i pakistanskih šiita čije plate isplaćuje Iran, a kojima komanduje Revolucionarna garda. Ova brigada je već ušla u bitku za odbranu Hame, ali nije uspjela. Ipak, Iran nastavlja da usmjerava sve više i više snaga šiitske milicije s iračko-sirijske granice u zonu borbenih dejstava. Iran je također tražio i primio nekoliko stotina boraca Hezbolaha koji su premješteni iz Libana u Siriju kako bi pomogli Assadovom režimu – do sada, bez uspjeha.

Izrael je zabrinut zbog ulaska ovih milicija i snaga Hezbolaha u Siriju, jer bi oni mogli označiti početak dugoročnog iranskog vojnog prisustva u zemlji preko svojih zastupnika. Ove milicije mogu ostati u Siriji, a Iran ih pozicionira duž granice s Izraelom. Štaviše, mogli bi pokrenuti napade sa sirijske teritorije, uključujući raketne i projektilne napade ili infiltracije tla u zajednice Golanske visoravni.

Pobunjenici predvođeni islamističkom frakcijom Hayat Tahrir al-Sham obećali su da će pritisnuti na jug do Homsa, grada na raskrsnici puteva koji povezuje glavni grad Damask na sjeveru i Assadovo uporište duž obale. Pobunjenička operativna soba pozvala je stanovnike Homsa u objavama na mreži da ustanu, rekavši: "Došlo je vaše vrijeme."

Pobunjenički vojni komandant Hassan Abdel Ghani rekao je u izjavi u petak 6. decembra 2024. godine da "naše snage nastavljaju stabilno marširati prema gradu Homsu". Rekao je da su se "stotine" boraca koji su bili prisiljeni napustiti Homs prije nekoliko godina nakon što ga je vlada vratila vratili "kako bi odvratili Asadovu agresiju na njihov grad".

Homs je svojevremeno prozvan "prijestolnicom revolucije" zbog velikih protesta u gradu kada je u martu 2011. godine počela pobuna u Siriji, u sklopu Arapskog proljeća.