Norveška se izvinila za progon Jevreja

Norveška se po prvi put u historiji izvinila za učestvovanje u deportaciji i ubistvima Jevreja tokom nacističke okupacije u vrijeme Drugog svjetskog rata.

"Norvežani su hapsili, oni su vozili kamione i to se sve dogodilo u ovoj zemlji. Danas mislim da je ispravno da izrazimo naše duboko izvinjenje jer se to dogodilo ovdje", rekao je norveški premijer Jens Stoltenberg.

On je u govoru povodom obilježavanja Međunarodnog dana sjećanja na holokaust rekao da je vrijeme da Norveška prizna da su njeni policajci, službenici i drugi Norvežani učestvovali u hapšenju i deportaciji Jevreja.

"Žalim što moram da kažem da su ideje koje su dovele do holokausta i danas veoma žive, 70 godina kasnije. Širom svijeta vidimo pojedince i grupe kako šire netoleranciju i strah", rekao je Stoltenberg.

Vidkun Quisling, predsjednik zemlje tokom okupacije čije je ime postalo sinonim za izdajicu, naredio je registraciju 2.100 Jevreja u Norveškoj 1942. godine. Više od trećine je deportovano u logore smrti, dok su neki pobjegli u susjednu Švedsku.

Norveška je 1998. godine priznala ulogu države u holokaustu i platila oko 60 miliona dolara norveškim Jevrejima i jevrejskim organizacijama kao kompenzaciju za zaplijenjenu imovinu. Iako isplata nije bila isto što i izvinjenje to je izazvalo posebnu atmosferu u zemlji koja je postavila temelje za današnji govor, rekao je istoričar Bjarte Bruland.

"Norvežani su do tada smatrali da su samo Nijemci odgovorni", rekao je Bruland, glavni kustos u Jevrejskom muzeju u Oslu.

"Norvežani su djelovali slično kao i Viši u Francuskoj, po tome da su primijenili vlastite zakone protiv Jevreja, koristili vlastitu radnu snagu, zaplijenili imovinu i provodili diskriminaciju protiv Jevreja prije nego što su to Nijemci tražili", izjavio je Pol Levin, profesor istorije na Univerzitetu Upsala u Švedskoj, te dodao da Norveška nije morala da radi to što je uradila.

"Izvinjenje Norveške je došlo neodgovarajuće kasno", rekao je on.

Francuski predsjednik Jacques Chirac izvinio se 1995. godine za učešće zemlje u holokaustu.