Nasljednik sirijske dinastije koja je vladala željeznom pesnicom: Ko je Bashar Al-Assad?

Sirijski lider koji je vladao željeznom pesnicom, Bashar al-Assad, druga je generacija autokratske porodične dinastije koja je držala vlast više od pet decenija, a pad njegove vladavine usred munjevitog napredovanja pobunjenika signalizira zapanjujuće preuređenje moći u strateški vitalnoj bliskoistočnoj državi.

Assad je poznat po brutalnoj vladavini nad Sirijom, koja je od 2011. bila razorena građanskim ratom koji je opustošio zemlju i pretvorio je u leglo ekstremističke grupe ISIS, istovremeno izazvavši međunarodni proxy rat i izbjegličku krizu zbog koje su milioni raseljeni iz njihovih domova.

Rat je počeo nakon što je Assadov režim odbio da se pokloni masovnim prodemokratskim protestima te godine tokom Arapskog proljeća, a umjesto toga podigao je brutalni udar na pokret – ubijajući i zatvarajući hiljade demonstranata samo u prvih nekoliko mjeseci.

Assadove snage su od tada optužene za teška kršenja ljudskih prava i brutalne napade na civile tokom 13-godišnjeg rata, uključujući upotrebu hemijskog oružja protiv vlastitog naroda. Sjedinjene Države, Jordan, Turska i Evropska unija na početku rata pozvali su Assada da se povuče.

No, strogo sankcionirani i međunarodno izolirani režim do sada se držao vlasti zahvaljujući podršci moćnih saveznika Rusije i Irana i nemilosrdnoj kampanji protiv opozicije, piše CNN.

Svjedočanstvo o užasu tog režima bile su scene vesele proslave kada su pobunjeničke snage preuzele kontrolu nad sirijskim gradovima. U Homsu, video snimci koje je geolocirao CNN pokazuju kako stanovnici kidaju postere Assada i njegovog oca u scenama koje podsjećaju na simbolične slike iz 2011. godine, za vrijeme Arapskog proljeća. 

Assad je preuzeo vlast na izborima bez otpora 2000. godine nakon smrti svog oca Hafeza al-Assada, koji je iz siromaštva došao na čelo Baath stranke i preuzeo vlast 1970. godine, postajući predsjednik zemlje sljedeće godine.

Mlađi Assad je odrastao u sjeni svog oca, sovjetskog saveznika koji je tri decenije vladao Sirijom i pomogao da se manjinsko alavitsko stanovništvo progura na ključne političke, društvene i vojne položaje. Poput sina koji ga je naslijedio, Hafez al-Assad je tolerirao malo neslaganja sa raširenim ugnjetavanjem i periodičnim napadima ekstremnog državnog nasilja. Godine 1982. u gradu Hama – koji su pobunjenici zauzeli ranije ove sedmice – Hafez al-Assad je natjerao svoju vojsku i obavještajne službe da pobiju hiljade njegovih protivnika, čime je okončan ustanak predvođen Muslimanskom braćom.

Kao drugi sin koji nije spreman da preuzme očevu ulogu, Assad je studirao oftalmologiju u Londonu sve dok njegov stariji brat Bassel, koji je bio pripreman da naslijedi Hafeza, nije poginuo u saobraćajnoj nesreći 1994. Bashar al-Assad je tada gurnut u centar pažnje, a kasnije je postao pukovnik sirijske vojske.

Nakon očeve smrti u junu 2000., sirijskom parlamentu je trebalo samo nekoliko sati da promijeni ustav kako bi snizio starosnu dob za predsjednika sa 40 na Assadovu dob u vrijeme od 34 godine, što mu je omogućilo da naslijedi svog oca nakon protivljenja brojnih. Činilo se da su mnogi posmatrači u Evropi i Sjedinjenim Američkim Državama bili ohrabreni novim predsjednikom, koji se predstavio kao svjež, mladalački lider koji bi mogao uvesti progresivniji, umjereniji režim.

Assadova supruga, Asma al-Assad, s kojom se oženio 2000. godine, bivša investiciona bankarica sirijskog porijekla koja je odrasla u Londonu, pomogla je da se taj pogled uljepša, te je u svjetskim medijma imala kultni status modne ikone.

Ali nade Zapada u umjereniju Siriju su potonule kada je novi lider odmah održao tradicionalne veze svoje zemlje s militantnim grupama, kao što su Hamas i Hezbolah. Zatim su se okrenuli otvorenoj osudi režima nakon što je brutalnom silom dočekao prodemokratski nalet 2011. godine.

U maju 2011. tadašnji američki predsjednik Barack Obama rekao je da je Assadov režim "odabrao put ubistava i masovnih hapšenja svojih građana" i pozvao ga da vodi demokratsku tranziciju "ili da se skloni s puta".

Assad je reizabran velikom većinom svakih sedam godina, a posljednji put 2021. godine, u onome što su SAD, Velika Britanija, Francuska, Njemačka i Italija ocijenile "lažnim izborima".

Inspektori UN-a za oružje su 2013. godine vratili "ogromne i neosporne" dokaze o upotrebi nervnog gasa u Siriji. Tada je generalni sekretar UN-a Ban Ki-moon nazvao napad 21. augusta opisan u izvještaju, koji se dogodio u predgrađu Damaska, "najgorom upotrebom oružja za masovno uništenje u 21. vijeku".

Sjedinjene Države su saopštile da je u napadu možda ubijeno više od 1.400, uključujući stotine civila. Sirijski zvaničnici su više puta negirali optužbe za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti. Napad i drugi konfliti potaknuli su svjetske sile da rade na demontiranju režimskog hemijskog arsenala i natjerali SAD 2013. godine da pojačaju podršku sirijskim opozicionim snagama, nakon što je Washington rekao da je prelazak "crvene linije" učinjen.

Assad je upozorio zapadne nacije da ne podržavaju pobunjeničke grupe koje se bore protiv njegovih oružanih snaga, predviđajući da će militanti jednog dana napasti SAD i druge. Kasnije, 2015. godine, lider je rekao da se Sirija neće pridružiti koaliciji koju predvode SAD i usmjerenoj na uništavanje terorističke grupe ISIS, koja je preuzela kontrolu nad dijelovima ratom razorene zemlje tokom rata.

Sukob je sada kamen temeljac Assadovog brutalnog nasljeđa, ostavljajući stotine hiljada mrtvih, a ono što su Ujedinjene nacije ranije ove godine rekle je više od 7 miliona interno raseljenih i preko 6 miliona međunarodnih izbjeglica.

Više o trenutnim dešavanjima u Siriji, možete pročitati OVDJE.