U Srbiji i dalje ugroženi Romi i LGBT osobe

Pripadnici nacionalnih i seksualnih manjina u Srbiji izloženi su diskriminaciji, dok istovremeno pravosuđe ukida presude članovima ekstremističkih grupa, navodi se u najnovijem izvještaju međunarodne humanitarne organizacije Amnesty International (AI) za 2012. godinu. Uprkos nekim pozitivnim pomacima, položaj manjinskih grupa je i dalje veoma loš, piše Slobodnaevropa.org.

Beogradske vlasti su, podsjeća ova organizacija, u aprilu prisilno iselile oko 1.000 Roma iz naselja Belvil na Novom Beogradu i da su mnogi od njih postali beskućnici. Amnesty International ukazuje i na neadekvatne uslove u naseljima u koja su Romi preseljeni, kao i na to da im je zbog toga bilo otežano da nađu posao. Organizacija dodaje da je Grad Beograd romsku populaciju premjestio na izolovana mjesta, “stvarajući time rasno odvojena naselja”, uprkos tome što se Evropska komisija složila da finansira solidan smještaj za Rome.

Sa izvještajem se, međutim, ne slaže Vitomir Mihajlović, predsjednik Nacionalnog savjeta romske nacionalne manjine, koji smatra da je analiza "paušalna".

“Niko nije nasilno preseljen i prebačen tamo gde nije želio. Jedino što je tačno je brojka – 974 pripadnika romske nacionalne zajednice su bila nastanjena u Belvilu. Polovina njih je imala prebivalište u unutrašnjosti Srbije. Prema akcionom planu, oni su jednostavno vraćeni u svoje opštine. Za ovu drugu polovinu obezbjeđen je kontejnerski smeštaj i on je mnogo bolji nego što su bili uslovi u nehigijenskom naselju”, ističe Mihajlović.

Na pitanje Slobodne Evrope, da li vidi odgovornost državnih institucija za ovakav izveštaj, Vitomir Mihajlović odgovara: “Država je trebalo da na neki način preduprijedi ovakve izvještaje prije svega svojim izvještajima o onome što planira prema romskoj nacionalnoj zajednici.”

S druge strane, pojedini romski aktivisti smatraju da je odnos državnih institucija prema romskoj populaciji neiskren. Muzičar i civilni aktivista Olah Vince ističe da je problem u tome što je cjelokupno društvo još uvek zatvoreno, a za to stanje najodgovornijim smatra političare.

“Romi nigdje nisu uključeni. Nepotrebni su, kao da ne postoje. Na još nižem nivou, pri zapošljavanju, tendencija je ista. Ma koliko da je Rom školovan, teško da može da se zaposli. I ovi što završe ili odlaze u instranstvo, baš kao i ostali, ili se zapošljavaju isključivo u državnim institucijama. Sami romski lideri, takozvani romski lideri, su korumpirani od strane partija i državnih institucija. Potkupljeni su i ne rade za romske interese. To je jedan veoma dubok začarani krug”, smatra sagovornik.

Ovo nije prvi put da međunarodna humanitarna organizacija kritikuje ovdašnje institucije zbog odnosa prema Romima, baš kao što je i ranije u izveštajima AI LGBT populacija navođena kao ugrožena skupina. U dijelu o pravima LGBT osoba u Srbiji, Amnesty ističe da je jedan homoseksualac prebijen u septembru u Beogradu i da je premijer u oktobru već drugu godinu zaredom zabranio Paradu ponosa zbog "neodređenih bezbjednosnih pretnji". Podsjeća se i da je Apelacioni sud  prošle godine ukinuo presudu lideru ekstremističke organizacije "Obraz" Mladenu Obradoviću i naložio ponovno suđenje.

Pravnik Goran Miletić, smatra da je ovo tek vrh ledenog brijega kada je riječ o problemima LGBT populacije u Srbiji i dodaje da općeg poboljšanja u načelu nema.

„Dve najbitnije stvari za LGBT populaciju su nasilje i diskriminacija. Što se tiče nasilja, mi smo i prošle godine, kao jedan od osam zahtjeva Prajda, tražili donošenje strategije protiv nasilja, koja je 2005. počela da se radi. Osam godina ta strategija nije urađena. Dakle, da se u svakom MUP-u odredi osoba koja će biti zadužena za kontakte sa LGBT zajednicom. Takođe, tražili smo da se istraži ko je odgovoran za navodnu pripremu nasilja za Prajd 2011. i 2012. godine. Potpuno je neprihvatljivo da je Prajd bio zabranjen, a da nikada nismo saznali ni ko je navodno pripremao nasilje niti je bilo ko kaženjen za tu pripremu nasilja“, objašnjava Miletić.

Kao pozitivan pomak u smanjivanju diskriminacije, Amnesty navodi usvajanje zakonskih odredbi koje omogućavaju "pravno nevidljivim" osobama da dobiju lična dokumenta. U izvještaju se ukazuje i na mjere koje je vlada Srbije preduzela kako bi pojačala graničnu kontrolu i spriječila ljude, većinom Rome, da napuste zemlju.

AI, međutim, ukazuje i da su svjedocima na suđenjima pred specijalnim sudom za ratne zločine u Beogradu navodno prijetili zvaničnici zaduženi za njihovu zaštitu.