Istraživanja nafte i gasa: Turizam će biti uništen, prijete i zemljotresi

Koncesija traje 30 godina i odnosi se na četiri bloka na krajnjem jugu crnogorskog podmorja.

Ekološke organizacije u Crnoj Gori oštro se protive bilo kakvom istraživanju u dubinama crnogorskog podmorja, ističući da će štetne posledice po crnogorski turizam, vodeni svijet kao i samu prirodu bidi nesagledive. S druge strane, iz crnogorske vlade uvjeravaju da će benefiti od davanje koncesije biti brojni. 

Crna Gora raspisala je javni poziv za istraživanje nafte i plina krajem jula 2013. godine, a zatvorila 15. maja 2014. godine. Odluka da se koncesija dodijeli italijansko-ruskom konzorcijumu donesena je u decembru 2015.

Ekološke organizacije u Crnoj Gori, zajedno s kolegama iz Hrvatske i Italije, prošle su godine protestovale protiv bilo kakvog istraživanja u crnogorskom podmorju.

Protest su ponovili i uoči potpisivanja ugovora, u lučkom gradu Baru, tvrdeći da se time izriče ”smrtna presuda crnogorskom obalnom turizmu“. 

”Vlada Crne Gore napravila je licemjeran potez potpisavši ugovore s italijansko-ruskim konzorcijumom Eni–Novatek za otvaranje mogućih prvih eksploatacija u crnogorskom teritorijalno moru i to u godini kada se 200 zemalja obavezalo Sporazumom o klimi da napuštaju postepeno korišćenje fosilnih izvora. Crna Gora je u prvom članu svog ustava deklarisana kao ekološka država, sa jasnim razvojnim putem zasnovanim na turizmu, organskoj poljoprivredi i valorizacijom prirodnih ljepota. O nemarnom odnosu Vlade za negativne uticaje na ribarstvo, turizam kao našu najvažniju privrednu granu, kvalitet života i zdravlje građana pa čak i prekogranične uticaje najbolje govori činjenica da je ugovor potpisan, a proces izrade izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ovog visokorizičnog projekta nije završen“, kaže Nataša Kovačević, izvršna direktorica ekološke organizacije Green Home

Ona ističe da Crna Gora nema niti ljudske kapacitete, niti opremu plovila za nadzor i kontrolu naftnih i gasnih operacija. 

”Prepušteni smo na volju investitoru koji je zabilježio čak 471 incident u vezi sa curenjem nafte u 2013. godini, dok je ove godine uhapšeno šest radnika ENI-ja u regionu Bazilikata, Italija, koji su optuženi za švercovanje industrijskog otpada sa platformi. Pitanje je šta možemo očekivati u Crnoj Gori koja zavisi od male 300 kilometara duge obale i od koje zavisi najmanje 25.000 lokalnih hotelijera, ugostitelja, ribara, vezanih turističkih ponuđača“, kaže Kovačević. 

Na pitanje koje su to konkretne negativne posljedice po Crnu Goru, Nataša Kovačević poručuje da proces istraživanja uključuje upotrebu zvučnih topova kojima se bombarduje dno mora i proizvode seizmički talasi koji ostvaruju uticaj na biljne i životinjske vrste do čak 60 kilometara u prečniku. 

”Ove vibracije koje se puštaju svakih 20 minuta ili češće radi istraživanja podzemnih slojeva, izazivaju naprsnuće slušnih organa morskih sisara (kitovi, delfini, morske medvjedice), oštećenje organa za balansiranje riba, prskanje riblje mlađi i organa kod kornjača i juvenilnih jedinki morskih vrsta. Takođe tokom seizmičkih istraživanja i testnih bušenja, dolazi do podizanja sedimenata sa dna i gubitka transparentnosti mora, kiseonika, oslobađanja štetnih i radioaktivnih materijala iz dubokih slojeva dna (radon, olovo, kadmijum, radium 226, 228) i tehnoloških aditiva koji se akumuliraju u ribama i drugim vrstama, pa su štetni i za zdravlje ljudi prilikom konzumacije. Čak i tokom redovnih operacija dolazi do curenja nafte u prosjeku jedan do četiri puta godišnje, dok posebnu opasnost predstavlja pretakanje i transport nafte i gasa tankerima, cjevovodi na dnu mora, redovne eksplozije gasa na platformama. Istraživanja povećavaju opasnost od indukovanih zemljotresa u već seizmološki ekstremno osjetljivom području Crne Gore“, navodi Kovačević. 

Ona je zabrinuta i zbog toga što građani iz primorskih opština Bar, Ulcinj i Budva nemaju osnovne informacije o programu istraživanja nafte i gasa, a njih se ovo pitanje itekako tiče. 

”Obzirom da turistički brend Crne Gore počiva na transparentnoj i smaragdnoj boji mora, sigurno da muljevita voda podignuta kroz istraživanja i eskploataciju bi uništila suštinu naše ponude. Mali i srednji turistički privrednici i vezane djelatnosti zavise isključivo od dolaska turista. Planirani operativni blokovi za naftu se nalaze na samo tri kilometra udaljenosti od obale i podrazumijevaju sabirne kolektore koji zauzimaju i do 100 hektara. Tu su i tankeri, pomoćni brodovi, podzemni gasovodi i naftovodi u mogućoj dužini i više od 100 kilometara. Ko bi želio plivati, šetati ili odmarati se u jednom ovakvom industrijskom i nezdravom ambijentu?“, pita se Kovačević.