Sarajevo: Zbogom zelene površine, betonu je ‘vrijeme cvjetanja’

Ugodan život s ekološkog i zdravstvenog aspekta te estetski prihvatljivi kriteriji su odrednice urbanih sredina, koje, nažalost, i u glavnom gradu BiH  “betonizacija jede". Javni prostori i zelene površine koje imaju ulogu prostora za socijalizaciju i rekreaciju u  Sarajevu nestaju, a zamjenjuju ih betonska zdanja.

O ovom problemu u razgovoru za agenciju Fena govore asistentica na Katedri za urbanizam i prostorno planiranje Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu Nasiha Pozder i asistent na Tehničkom univerzitetu u Beču Edib Uruči.

Razgovarala: Alma Zukanović

Po mišljenju asistentice Pozder betonizacija znači zauzimanje zelenih površina zbog graditeljske uzurpacije, a koja se često javlja kao posljedica „bespoštedne“ urbanizacije, ali i kao posljedica ekonomskog razvoja društva ili aktuelnih investicijskih interesa.

“Opasnosti betonizacije su, osim estetske, smanjenje zelenih površina koje mogu prouzrokovati ozbiljne ekološke poremećaje, kao što su pregrijavanje objekata i cijelih gradova, povećanje razine ugljendioksida u atmosferi, rizik od poplava uslijed smanjenja površine za upijanje atmosferskih padavina i mnoge druge. Nikako ne smije biti zanemarena ni činjenica da betonizacija utiče i na zdravlje građana budući da nestaju zelene površine za rekreaciju i oslobađanje od svakodnevnog stresa”, objasnila je.

Pozder smatra da je Sarajevo atraktivno za ulagače i građevinski sektor te da ovakav trend u investicijskom smislu sa sobom nosi i određene rizike. “Ne tako davno dopustili smo izgradnju unutar zone poznate kao Sastavci, koja je ranije čuvana kao zona gradskog parka. Svjedočimo i intenzivnoj gradnji na lokalitetu Stupa, koja je svojim koeficijentima i procentima izgrađenosti već uveliko narušila ekološki balans grada Sarajeva. Dakle, ukoliko nastavimo ovim intenzitetom, usudiću se reći da će Sarajevo uskoro zaista ostati i bez ionako vrlo malo zelenih površina.”

Ona ocjenjuje da betonizacija nema pozitivnih strana, ali da je uspješnim arhitektonskim rješenjima moguće smanjiti negativnosti betonizacije barem s aspekta estetskog i vizuelnog te ostvariti zanimljive vizure i siluete grada.

“Kao građanka ovog, pa i bilo kojeg drugog grada kome prijeti betonizacija, moram istaknuti bojaznost koju osjećam zbog negativnih uticaja na okolinu koje smo mogli vidjeti i protekle zime kao što su guste magle i poplave.”

Pozder smatra da pozitivno planiranje ne može dovesti do betonizacije grada, jer planeri imaju određene standarde, principe, postulate kojih se drže. Naglašava da do planerskih promašaja kao što su gradnja zgrada na samom gradskom rubu ili mastodonata koji se grade i u samom gradskom jezgru, može doći zbog slijepog praćenja investitora i interesa ulagača koji nemaju senzibiltet koji je nužan za razumijevanje grada i njegovih posebnosti.

Ona naglašava da je  trenutak da se prestane slijepo slijediti interes pojedinca.

“Grad Sarajevo, a sada već i neke lokalne zajednice u Kantonu Sarajevo imaju urede za okolišnu politiku i energetsku efikasnost, pa bi bilo dobro da ovi uredi počnu raditi na projektima poput ozelenjavanja krovnih površina. Evropski fondovi su još vrlo otvoreni prema ovakvim i sličnim projektima.”

Asistent na Tehničkom univerzitetu u Beču Edib Uruči kazao je da građani pojam betonzacije obično percipiraju kao zatvoren, siv, tmuran, depresivan i nekvalitetan prostor za život.

“S druge strane, proces globalizacije i potraga za boljim radnim mjestima, kvalitetnijim obrazovanjem i većim životnim standardom, nameću gradovima i njihovim strukturama zadatak, da u što kraćem  periodu stvore i omoguće radna mjesta, škole, bolnice, gradski saobraćaj, saobraćajnice i stambene jedinice”, podvukao je Uruči.

Dodaje da su zelene površine s tačke gledišta investitora ili lokalnih vlasti najpovoljnija opcija u kreiranju novog urbanog prostora. Naglašava da je vrlo teško govoriti o pozitivnim ili negativnim stranama betonizacije, jer privatnog investitora u prvom redu interesuje profit, a tek u drugom redu urbanistički izgled, slika grada ili komšijski odnosi.

“Grad nudi stanovnicima i posjetiocima rekreativno-sportske zelene površine, kao što su Park šuma Mojmilo, Vilsonovo šetalište, Veliki park, Pionirska dolina, Bendbaša, te parkove u sklopu naselja Grbavica ili Ali-pašino Polje. Nažalost, činjenica je da u užem gradskom jezgru nema mnogo parkova, zelenih površina, aleja, trgova, kao i uređenih urbano-gradskih javnih prostora”, kaže Uruči.

“Vrlo je bitno naglasiti da se izradom strategije može zatvoriti prostor i napraviti „oaza mira“ unutar gradske gužve. Ti prostori bi kroz prolaze i arkade bili dostupni pješacima ili bi bili „veza“ između dva ili više gradskih trgova. Potencijal za ovakav vid reorganizacije prostora može se naći u Sarajevu na nekoliko lokacija dužinom pješačke ulice Ferhadija”, pojasnio je.

Kao najbolji primjer betonizacije Uruči navodi naselje Marijin-Dvor u Sarajevu, prvenstveno jer u njemu nije moguće stvoriti ambijent gradskog trga zbog „natrpavanja“ šoping centara i administrativnih zgrada.

“Ali ova činjenica ne treba biti obeshrabrujuća. Naime, kroz strategiju o korištenju i zaštiti zelenih površina, moguće je usloviti svakog investitora da je zauzvrat njegove gradnje ili betonizacije dužan investirati u očuvanje ili izgradnju jedne zelene površine. Ta površina bi morala biti povezana s površinom njegovog građevinskog objekta”, naglasio je.

“Tip „zelenog koridora“ mogao bi biti realizovan na Vilsonovom šetalištu koji predstavlja glavnu zelenu arteriju grada uz povremeno račvanje kao što je slučaj na raskrsnici ulica Zmaja od Bosne i Hamdije Čemerlića. Najbolje bi bilo da se duž tramvajske trase posadi dosta cvijeća, drveća i šimšira, a zeleni koridor bi se nastavio preko Studentskog kampusa Univerziteta u Sarajevu do željezničke stanice.”

Preporučuje da bi bilo dobro da svaki investitor na parceli od 500, očuva površinu od 100 metara kvadratnih ili na toj dionici i zasadi određeni broj stabala.