Grad koji se rađa i umire (VIDEO)

Nobelovac Ivo Andrić 1975. godine napisao je zapis o gradu u kojem je proveo izvjesno vrijeme kao gimnazijalac i kasnije kao priznat pisac.

''To je grad. U svakom smislu te reči. Počevši od onog fantastičnog smisla koji ta reč ima u bajkama što smo ih slušali kao deca ("pa onda ih dovedoše u jedan veliki grad..") pa do istorijskih činjenica o razvitku i opadanju ovog mesta u prošlosti i do statističkih podataka o njegovom napretku danas, u novoj Jugoslaviji. Gledan ovako sa visine, taj grad nam govori svojim građevinama, baštama i ulicama koje su ispisane i nacrtane na padinama strmih bregova kao na stranicama napola otvorene knjige. Pred nama iskrsavaju magloviti fragmenti njegove prošlosti.

Sarajevo spada u one gradove čiji je postanak vezan za dolazak Osmanlija u našu zemlju, čiji je razvitak i osnovni oblik uslovljen vekovnom osmanlijskom upravom. Pre više od pet stotina godina prethodnice osmanlijske ekspanzije bile su česti gosti. Tu su se najposle i ustalile. One su i bile začetnice prvih naselja na samom ždrelu planinskog klanca kroz koji se reka Miljacka provlači kao konac kroz iglene uši. Sa učvršćenjem osmanlijske vlasti u Bosni iz tih utvrđenja i naseobina oko njih stao je da se razvija administrativni, vojni i trgovački centar. Grad se širio i ulepšavao, naročito u toku XVI i XVII stoleća, ali uvek ostajući na ivici klanca, kao pauk pred pukotinom iz koje izlazi, ali od koje se nikad posve ne odvaja.

Samo dole, u dnu vidika, gde prestaje stari grad, i počinje slobodna ravnica, ima još trag dnevne svetlosti. U posrednom, rumenom odblesku već skrivenog sunca belasa se dim fabričkih dimnjaka i naslućuju krovovi novih naselja. Tamo novi ljudi novih naraštaja ovog starog grada zidaju i grade novo. Sporo i mučno, jer sporo i mučno se ostvaruju velike stvari, biće tamo dole u ravnici savladana prošlost, prevaziđena istorija. Ispod te na oko devičanske ravnice počivaju u bogatim naslagama tragovi preistorijskih naselja, mozaici i miljokazi rimske epohe i novac i oružje srednjovekovne Bosne, a na njoj se grade fabrike i stanovi i pomaljaju oblici novog života. Pomaljaju se sporo i mučno, ali sigurno, po neumitnim zakonima društvenog razvitka. I u koje god doba dana i sa koga god uzvišenja bacite pogled na Sarajevo, vi uvek i nehotice pomislite isto. To je grad. Grad koji i dotrajava i umire, i u isto vreme se rađa i preobražava.''