Stručnjaci upozoravaju: Zagađenje je ranije znalo biti i veće, ali je kraće trajalo

Da bi u Sarajevu zbog zagađenosti zraka u skladu s planom interventnih mjera Kantona Sarajevo bila proglašena treća epizoda u okviru koje se radi promjena u smislu načina funkcioniranja aktivnosti, potrebno je da koncentracija čestice prašine, suspendiranih čestica PM10 bude na nivou od 400 mikrograma po metru kubnom, a prema jučerašnjim mjerenjima PM 10 na mobilnoj stanici na Ilidži iznosio je 174, a na stanici Otoka 149 mikrograma po metru kubnom, istaknula je u razgovoru za Anadolu Agency (AA) Sanela Salihagić, rukovoditeljica sanitarne hemije Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo.

Međutim, Sarajevo u proteklih nekoliko godina nije imalo u kontinuitetu povećano zagađenje PM10 česticama, kao što je to slučaj ove godine kad ono traje skoro mjesec dana.

Da bi se proglasila druga epizoda, koja je dosta striktnija i traži smanjenje temperature i promjenu energenata u zagrijavanju prostorija i kotlovnicama i slično, navodi Salihagić, predviđeno je da koncentracija čestica PM10 bude 300 mikrograma po metru kubnom.

U Kantonu Sarajevo postoji inicijativa da se ponovno proglašeni prvi stepen pripravnosti zbog zagađenosti zraka u Sarajevu promijeni i da se stave malo zahtjevnije mjere u prvu epizodu da bi se spriječile ovakve i slične situacije. Salihagić je istaknula kako "nemamo tendenciju da ćemo tako lako preći u drugu mjeru iako se vremenski uvjeti neće mijenjati do daljnjeg, prema prognozi Federalnog hidrometeorološkog zavoda".

Prošle godine nivo čestica i preko 300 mikrograma

"Temperaturna inverzija je i dalje moguća tako da stabilno vrijeme bez vjetra i padavina čini da iz dana u dan imamo koncentracije koje padaju i rastu. Za ovaj period, za koji smo mi izvršili mjerenja, to nisu velike oscilacije", navela je Salihagić.

Rukovoditeljica sanitarne hemije Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo istaknula je da je stanje u Kantonu Sarajevo bilo znatno lošije u smislu prisustva čestica PM10 prošle godine u decembru, "ali da to nismo toliko osjetili s obzirom na to da epizode nisu dugo trajale".

Prema podacima Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo u decembru 2014. nivo čestica PM10 bio je znatno povećan, posebno tokom osam dana, u periodu od 19. do 26. decembra.

Najveća koncentracija bila je 25. decembra 2014. godine kada je nivo koncentracije PM10 čestica u Sarajevu bio čak 308 mikrograma po metru kubnom kada je na snazi bila proglašena druga epizoda. Interesantno je da je u tom periodu primjerice nivo čestica PM10, 20. decembra bio 259, 23. decembra 268, dan kasnije 255, dok je 26. decembra iznosila 201 mikrogram po metru kubnom.

Znatno povećani nivo koncentracije čestica PM10 bio je također četiri dana decembra 2014, i to u periodu od 13. do 16. decembra. Tako je nivo 13. decembra iznosio 189, dan kasnije 237, 15. decembra 288, da bi dan kasnije, 16. decembra dostigao čak 291 mikrogram po metru kubnom, da bi potom 17. decembra pao na svega 67 mikrograma po metru kubnom.

Toksično djelovanje u kombinaciji sa sumpordioksidom

Povišeni nivo koncentracije čestica PM10 bio je i 1. decembra 2014, ali samo jedan dan i iznosio je 168 mikrograma po metru kubnom.

"Kanton Sarajevo do sada nije imao u kontinuitetu ovakvo povećanje koncentracije PM10 čestica. Do sada smo imali 10-12 dana epizode. Postojali su blagi prekidi. Isto tako, plan interventnih mjera koji je donijela Vlada Kantona je osmišljen na osnovu dosadašnjih mjerenja i trendova. Kanton Sarajevo prepoznao je svoj problem sa PM10 česticama. On je prisutan tokom čitave godine, da bude jasno. I tokom svih godina praćenja, bilježimo prekoračenja. Međutim, da je ovakav kontinuitet bez prekida bio, to Kanton Sarajevo ne prati. Do sada se nije desilo", navela je Salihagić.

Rukovodilac sanitarne hemije Zavoda za javno zdravstvo Kantona Sarajevo naglasila je da je najkatastrofalnije stanje bilo u decembru 2013. godine. Tada je koncentracija čestica PM10 na Otoci iznosila 229, a na Ilidži 195 mikrograma po metru kubnom.

Istovremeno koncentracija sumpordioksida, koji trenutno iznosi od 33 do 35 mikrograma (dozvoljena količina 125 mikrgrograma) u decembru 2013. godine na Otoci bila 150, a na Ilidži čak 264 mikrograma po metru kubnom.

"Mnogo toksičnije djelovanje PM10 je kada su u kombinaciji s rastom sumpordioksida. Ako pređe 50 mikorograma po metru kubnom, udio u sastavu nitrata se povećava, a oni su dosta štetni za ljudsko zdravlje. To može biti i sadržaj teških metala. Mi to ne znamo, jer nikad dosad nije rađena analiza čestične tvari, ne samo u Kantonu Sarajevo nego nije rađena u državi", istaknula je Salihagić.