Ko nas vodi u EU: država ili entiteti?

Tiha bitka o karakteru EU integracija se vodi između Sarajeva i Banje Luke o tome ko treba da ima veću ulogu u procesu evropskih integracija Bosne i Hercegovine – država ili njena dva autonomna entiteta.

Nakon što je Bakir Izetbegović, predsjedavajući tročlanog državnog Predsjedništva, nedavno najavio da BiH planira da podnese aplikaciju za članstvo u EU do ljeta, povratna poruka iz Brisela je da Evropska unija želi da ima samo jednog sagovornika u BiH. Ali da bi imala jednu “adresu” sa kojom će raditi, BiH mora da ima usaglašeni mehanizam koordinacije o podjeli obaveza vezanih za EU – što se trenutno ne nazire.

Direkcija za evropske integracije BiH do sada nije predložila jasan plan podjele obaveza između države i dva entiteta. Rezultat toga je da je jedan od entiteta odavno otpočeo proces prema svom planu.

RS ima svoju strategiju

Dok nejake bh. državne institucije i bošnjačko-hrvatska Federacija BiH žele proces vođen na državnom nivou, lideri u većinskom srpskom entitetu, Republici Srpskoj, imaju drugačiju ideju. U RS-u kažu da su uspostavili vlastitu entitetsku strategiju evropskih integracija još prije pet godina i da će nastaviti da rade po njoj.

Ministarka ekonomskih odnosa i regionalne saradnje RS-a Željka Cvijanović rekla je za Balkan Insight da je RS počela da adresira EU obaveze još 2007, kada su parlamentarci počeli da usvajaju zakone usklađujući ih sa evropskom legislativom.

BiH je potpisala Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, SSP, sa Briselom 2008. godine, ali je RS počela da radi na EU integracijama prije toga, kaže Cvijanović. “Mi imamo u potpunosti formiranu strukturu u okviru vlade koja odgovara sadašnjim potrebama integracionog procesa.”

Cvijanović je rekla da u RS-u nisu htjeli da gube vrijeme čekajući da državni program integrisanja bude napravljen, jer je bilo jasno koje će biti obaveze entiteta.

Nakon proučavanja Ustava BiH i SSP-a iz 2008, Ministarstvo koje vodi Cvijanović je zaključilo da je oko 75 posto nadležnosti nad usvajanjem acquis communautaire na entitetskom nivou, i RS je radila po tome. Istovremeno, Cvijanović kaže, FBiH nije htjela da se bavi EU integracijama, po logici da je to posao države.

“Naša logika je drugačija,” kaže ona. “Ako ja vidim da neka obaveza proističe iz SSP-a i da je ona vezana je za entitet – onda entitet mora da djeluje. Zašto bih ja čekala?”


Vlada Republike Srpske

Federacija nema isti stav – i zabrinuta je zbog načina na koji Republika Srpska nastupa.

“Ne postoji jasna analiza koja ukazuje na to da je preko 70 posto acquis-a u nadležnosti entiteta,” kaže Haris Abaspahić, savjetnik za EU u Vladi FBiH. “Naravno, proces vodi i koordinira država, a u njega su uključeni i niži nivoi vlasti.”

Ministarstvo vanjskih poslova BiH smatra da je DEI jedina institucija koja treba da odredi obaveze BiH u EU integracijama. Amer Kapetanović, šef Odjela za EU u MVP kaže za Balkan Insight da nivo obaveza koji bi entiteti preuzeli u procesu integracija treba biti usaglašen između svih relevantnih institucija, a ne samo procijenjen u Banjoj Luci.

“Utemeljenost podatka da je 75 posto pravnog naslijeđa EU u nadležnosti entiteta je upitna,” kaže Kapetanović, “Niko to ne može znati bez programa integrisanja.”

Direktorica DEI-a Nevenka Savić odbila je da govori o tome za Balkan Insight, uz objašnjenje da je proces uspostavljanja sistema koordinacije u toku i da treba da bude dogovoren među svim institucijama. Ali nacrt DEI-jevog dokumenta, do kojeg je došao Balkan Insight, pokazuje da bi on, kada bude predložen, mogao da podrži poziciju na kojoj je Republika Srpska.

U pratećem dokumentu obrazloženja se kaže da “budući da je BiH decentralizovana zemlja...oko 70 posto EU acquis-a je u nadležnosti eniteta.” Objašnjenje ne kaže i odakle taj podatak dolazi, budući da o tome još nije postignut dogovor među svim relevantnim institucijama

Osman Topčagić, bivši šef Misije BiH pri EU, kaže da je iz RS-a opstruisan rad nekih državnih institucija vezano za posao u EU integracijama, dok je provođeno ono što je državni nivo treba da radi.

“Uglavnom su bila protivljenja iz RS-a na usvajanje provođenje zakona i aktivnosti koje su predlagane i inicirana na državnom nivou,” kaže Topčagić.

Brisel želi jednog sagovornika

Iz Brisela je Štefan Fule, evropski komesar za proširenje, krajem prošle godine pisao bivšem premijeru BiHNikoli Špiriću i podsjetio da je poboljšanje “sistema koordinacije za evropske integracije među svm institucijama” među prioritetima za zemlju.

Andy McGuffie, glasnogovornik EU delegacije u BiH, ponavlja to danas i kaže da više pažnje treba biti posvećeno uspostavljanju glatkog sistema koorcinacije evropskih integracija među svim relevantnm tijelima i legislatorima da bi zemlja mogla govoriti jednim glasom.

Brisel

“Takav sistem koordinacije kao i odgovarajući politički podržan program usvajanja evropske legislative je potreban prije nego BiH može početi pregovarati sa EU ozbiljno,” McGuffie je rekao za Balkan Insight.

Milos Šolaja, banjalučki profesor, kaže da se program integrisanja u EU pretvara u pretjerano političko pitanje. Ali, kaže on, političari bi trebali početi prvo od reforme ustava, što je dio procesa tranzicije zemlje prema Evropskoj uniji.

U međuvremenu, dok država čeka zvanični program integrisanja i dogovoreni mehanizam koordinacije, nejasno je da li RS preuzima nadležnosti koje pripadaju državi ili ne. DEI ostaje ključna adresa sa koje se očekuje program integrisanja – ali što se duže čeka, cijeli proces evropskih integracija postaje sve neizvjesniji za Bosnu i Hercegovinu.