Firme iz BiH u ogromnim gubicima zbog libijskog rata

Kompanije iz BiH u velikoj mjeri su obustavile radove u Libiji i drugim arapskim zemljama zbog nemira na Bliskom Istoku. Analitičari kažu da će kao rezultat toga ekonomija BiH pretrpjeti težak udarac.

"Vrijednost projekata u Libiji je preko 1 milijarde eura. Većina kompanija nije naplatila svoja potraživanja, u Libiji je ostalo i mnogo opreme i sirovina, a oko 1.000 radnika se vratilo. Situacija je vrlo neizvjesna -- niko ne može kontrolirati niti predvidjeti šta će se desiti u budućnosti," izjavio je za SETimes profesor ekonomije na Univerzitetu u Sarajevu Muris Čičić.

Čičić kaže da najveće pogođene kompanije održavaju sastanke s Privrednom komorom BiH kako bi formirale strategiju za suočavanje s tom krizom.

Međutim, bez uspostave novih vlasti, napori na političkom nivou još uvijek su u zastoju. Oni koji su u poziciji da mogu pomoći, naime političari u zemlji, izgleda da većinom nisu tome skloni.

Jedan izuzetak je predsjedavajući Vijeća ministara BiH Nikola Špirić, koji se susreo s libijskim ambasadorom Salemom Finirom i razgovarao o potraživanjima, naknadi štete BiH kompanijama i drugim ključnim pitanjima.

Međutim, analitičar Privredne komore BiH Igor Gavran pojasnio je da naplata duga možda neće mnogo značiti. "Svaka pravna zaštita, čak i ako je savršeno ugovorena, zahtijeva dugo vremena, a čak i kad se dug naplati, on obično nije na nivou stvarnog gubitka."

U izvještajima lokalnih medija nagovještava se da su gubici toliko veliki da su neke kompanije možda na ivici stečaja.

Najdirektniji -- a i najbolniji -- utjecaj izgleda da je onaj na tržištu rada.

"Situacija s nezaposlenošću u BiH je takva da je velika stvar čak i ako deset ljudi ostane bez posla, a kamoli 1.000," izjavila je za lokalne medije ekonomska analitičarka i bivša ministrica finansija Republike Srpske Svetlana Cenić.

Rukovodstvo kompanija kaže da će možda prebaciti manji broj radnika koji su se vratili iz Libije na druge poslove. Međutim, "kompanije ne mogu sve same uraditi," kaže Čičić.

Mujo Selimović vlasnik je firme Mims Jafara, jedne od "velike četvorke" kompanija koje posluju u Libiji. On kaže da je bio primoran obustaviti sve projekte i evakuirati svih 100 radnika iz pogona za proizvodnju hrane i sokova te kompanije u predgrađu Tripolija.

Taj potez pogađa radnike cijelog kompleksa Mims Jafara, koji obuhvaća upravnu zgradu, skladište, restoran, prodajni salon i hotel.

Širbegović, građevinska kompanija koja je u Bosni osnovana nakon sukoba iz perioda 1992-1995, pokrenula je nekoliko građevinskih projekata u Libiji. Oni zajednički vrijede oko 100 miliona eura. Jedan od projekata bila je izgradnja prostranog turističkog naselja u priobalnom libijskom gradu Misurati, koji sad predstavlja uporište pobunjenika koji se protive režimu Muammara Gaddafija.

Vlasnik i generalni direktor Faruk Širbegović kaže da trenutna potraživanja iz Libije iznose 7 miliona eura, pored 5 miliona opreme. U izjavi za medije, Širbegović je izjavio kako je kompanija posebno zabrinuta zbog 800.000 eura potrebnih za pokrivanje plaća radnika.

 "Libija je bila fokus Energoinvesta i jedno od njegovih glavnih stranih tržišta," kaže Džemail Vlahovljak, izvršni direktor tog nekadašnjeg jugoslavenskog giganta. Ta kompanija ima u Libiji ugovorene poslove u vrijednosti od 150 miliona eura.

Jedan radnik Energoinvesta koji je želio ostati anoniman kaže za SETimes da, uprkos teškim uslovima "mi nikad nismo propustili posao tokom nijedne [prirodne] nepogode. Želio bih da se situacija dolje smiri tako da možemo nastaviti radove na elektrovodovima."

Hidrogradnja, još jedna državna građevinska kompanija, mogla bi se suočiti s teškim gubicima. Ona u Libiji radi od 1967. Kad su nemiri počeli, ona je imala najmanje četiri građevinska projekta u toku, uključujući tu i projekat izgradnje vodotornjeva u gradu Aydabiyi.

Preko 120 radnika Hidrogradnje je na "listi čekanja", a generalni direktor Semin Mašić priznaje da to predstavlja skoro isto kao da su oni izgubili posao. "Sve zavisi od toga da li će Hidrogradnja imati budućih aranžmana," izjavio je on za medije u BiH.