Dokument iz 1930. otkrio: U ovom bh. gradu ima nafte

Vlada Federacije Bosne i Hercegovine objavila je nedavno javni poziv za prava na vršenju istraživanja nalazišta nafte i plina, a procjenjuje se da su ovim prirodnim bogatstvima najbogatija područja Panonskog bazena i Dinarida. 

Da indicije o nalazištima nafte u BiH nisu tako nove, svjedoče i novinski arhivi. Tako su Kakanjske novine u izdanju iz marta 1982. godine donijele zanimljiv tekst o nafti u Kakanju, u kojem se navodi da indicije sežo još od 30-tih godina prošlog stoljeća. 

Naime, inžinjer Ervin Pšorn, direktor Direkcije državnih rudarskih preduzeća, u svom referatu od 12. decembra 1930. godine, koji je uputio Rudarskom odjeljenju Ministarstva šuma i ruda u Beogradu, navodi slijedeće:

"Izvještavam da je 10. decembra 1930. godine duboka bušotina broj X na 347 metru naišla na naftu. Na 300 metara nabušen je jedan sloj uglja, koji je dosta izjalovljen, debljine oko dva metra, a na 347. metru nabušena je nafta u laporovitom pješčeniku. Nad ovim pješčenikom su ilovasti lapori. Prečnik bušotine je 120 mm. Do 12. decembra izvađeno je kašikom oko 2 280 litara nafte. Tačnim mjerenjem je utvrđeno da je priliv 22 do 25 litara na sat. Vode nema. Nafta je dosta gusta, vrlo tamno smeđe boje sa dosta jakim mirisom. Prema viskoznosti se zaključuje da sadrži mnogo parafina. Do sada je pritok konstantan, plinovi neprekidno izlaze. Nafta se nalazi pod pritiskom, jer se nivo odiže u koloni"

Svoj izvještaj inženjer Ervin Pšorn završava:

„Svakako će se već sa nekoliko bušotina moći dobiti tačna slika o izdašnosti ovog nalazišta, ne govoreći o eventualnim dubljim naftonosnim horizontima“.

Četiri područja u FBiH posebno interesantna za istraživanje nafte i plina

Federacija Bosne i Hercegovine je napravila korak naprijed u istraživanju mogućih nalazišta nafte i plina. Šta je konkretno učinjeno objasnili su nadležni iz ovog bosanskohercegovačkog entiteta i predstavnik britanske kompanije koja je učestvovala tom procesu. Ministar energetike, rudarstva i industrije Nermin Džindić je podsjetio Vlada Federacije Bosne i Hercegovine 2015.

Iz raspoloživih podataka vidi se da je nastavljeno bušenje do konačne dubine od 392 metra, a da se nafta pojavljivala do 355 metara ili da je naftonosni sloj konstatovan u mogućnosti od četiri metra. U septembru 1934. godine cijevi su izvađene i bušotina je zatvorena.

U studiji geologa Tihomira Jakšića koja je štampana u Rudarsko-geološkom vjesniku, brojevi 11 i 12, 1934. godine ustanovljeno je da se nafta pojavljuje u krečnjačkom i laporovitom materijalu. U vrijeme pojave nafte u Kaknju pozvani su tada vodeći stručnjaci da daju ocjenu: Profesor Vagen, šef Geološkog zavoda u Beču, profesor Krepač, direktor naftinih zavoda Gibelina u Čehoslovačkoj i od domaćih inžinjera Jakšić, Belančić i Turina, generalni direktor Rudnika. Po njihovom savjetu nastavljeno je istraživanje i 1933. godine kod bušenja na lokalitetu potoka Primač, na dubini od 92 metra, pojavila se nafta sa pritokom, prvih dana 120 litara, a kasnije 5 litara na dan“.

Ocjena geologa tog vremena je različita, a većina smatra da je naftonosni horizont sekundaran i da je nastao migracijom uz rasjeline iz dubljih horizonata, to jest iz primarnog ležišta. Koliko se zna ni ocjena geologa tog vremena nije drugačija. Navode se indikacije na bušotinama 1, 78, 43, 46, 64, 78, 99, 154. i 336.

Na strani 91. Tehničkog dokumenta 1967. godine piše:

„Dosadašnji rezultati istraživanja gasnih karakteristika slojeva ukazuju na ekonomski najznačajnije područje za eksploataciju uglja kod najmanje dubine eksploatacije i ekonomski značajno ležište nafte na području Kaknja“, pisale su Kakanjske novine 1982. godine. 

Na ovaj tekst podsjetili su iz Općine Kakanj.