Cc
Radiosarajevo.ba
CARDS - CAP - Carine 2007 - Carinska unija - CEFTA - Ciljevi 1, 2 i 3 - Civilni dijalog - COREPER - COREU - COST - Culture 200
CARDS
CARDS (Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation), odnosno „Pomoć Zajednice u obnovi, razvoju i stabilizaciji“ je program tehničko-finansijske pomoći Evropske unije usvojen u decembru 2000. godine. Njegov osnovni cilj je podrška državama jugoistočne Evrope u aktivnom učestvovanju u Procesu stabilizacije i pridruživanja. Države korisnice programa pored BiH su Albanija, Makedonija, Hrvatska, Srbija, Kosovo i Crna Gora. Ukupna vrijednost programa je 4,66 milijardi eura. Prioriteti programa CARDS su: obnova, demokratska stabilizacija i povratak izbjeglica, razvoj institucionalnog i zakonodavnog okvira koji će poboljšati nivo demokratije u društvu i vladanju, vladavinu prava i prava manjina, civilno društvo, nezavisnost medija i tržišnu ekonomiju, održivi ekonomski i socijalni razvoj, podsticanje regionalne, transnacionalne i prekogranične saradnje između država korisnica, između njih i država članica EU, i između njih i država kandidatkinja za članstvo u EU.
Pomoć se sastoji od finansiranja programa izgradnje i jačanja institucija i investicionih programa, a uložena sredstva su nepovratna. Osnovni preduvjeti za dobivanje pomoći u sklopu ovoga programa su da država primateljica pomoći poštuje načela demokratije i vladavine prava, ljudska prava i prava manjina, te osnovne slobode i načela međunarodnog prava. Program CARDS dijeli se na dva dijela: nacionalni i regionalni. Nacionalni je namijenjen državama korisnicama pojedinačno, a za provedbu ovog segmenta Programa u zemljama korisnicama zadužena je Delegacija Evropske komisije u saradnji sa organima državne vlasti. Korisnici regionalnog segmenta su sve države programa CARDS, a priprema i sprovođenje su centralizirani u Evropskoj komisiji. Aktivnosti unutar ovog segmenta zamišljene su kao komplementarne aktivnostima koje se sprovode unutar nacionalnih programa u područjima u kojima zajedničko djelovanje može dovesti do boljih rezultata.
CAP
CAP (Comon Agricultural Policy), odnosno „Zajednička poljoprivredna politika“, jedna je od najstarijih zajedničkih politika Evropske unije, regulirana Rimskim ugovorom iz 1958., a počela se implementirati početkom 60-tih godina 20. stoljeća, kada se odnosila samo na reguliranje razumnih cijena sigurnih zaliha hrane. Pored toga što joj je glavni cilj osiguravanje dovoljno zdrave hrane i razumnih cijena za sve građane Evropske unije, CAP osigurava i odgovarajuće prihoda za poljoprivrednike kroz sistem zajedničkih poljoprivrednih, tržišnih organizacija, primjene načela jedinstvenih cijena, finansijske solidarnosti i preferencijalnog pristupa prema poljoprivrednim proizvodima s područja Zajednice. Zajednička poljoprivredna politika jedna je od najvažnijih nadležnosti Zajednice, na koju se usmjerava više od polovine budžeta EU.
Evropska komisija započela reviziju CAP-a 1999. godine. EU je uvela dodatne promjene i nastavila reformu poljoprivredne politike u 2003., istaknuvši važnost proizvodnje na farmama koje brinu o dobrobiti životinja (tzv. animal-friendly farming practices) te koje paze na zaštitu i očuvanje okoline. EU namjerava smanjiti direktno subvencioniranje poljoprivrednika kako bi se postigla ravnoteža između poljoprivrednog tržišta EU i poljoprivrednih tržišta zemalja u razvoju.
Carine 2007
Carine 2007 (Customs 2007) je program Zajednice namijenjen olakšavanju trgovine i smanjivanju nivoa prevara radi zaštite finansijskih i sigurnosnih interese građana Unije, implementiran u periodu 2003 – 2007. U programu osim država članica mogu učestvovati i države kandidatkinje kako bi im se pružila potpora u pripremi za uslove jedinstvenog tržišta kao i u provođenju carinske kontrole na vanjskim granicama EU nakon njihovog ulaska u članstvo.
Carinska unija
Carinska unija (Customs union) bitan je element zajedničkog tržišta. Njeno uvođenje bilo je primarni cilj nakon potpisivanja Rimskog ugovora i nastavilo se do 1968. Najvažnije mjere uključivale su: uklanjanje svih carinskih taksi i ograničenja između država članica; uvođenje zajedničke carinske tarife (common customs tariff – CCT) koja se primjenjuje širom Evropske zajednice na robu iz trećih zemalja (tako ostvaren prihod čini dio vlastitih resursa Zajednice); zajedničku trgovinsku politiku kao vanjsku dimenziju carinske unije (na međunarodnoj razini Zajednica govori jednoglasno).
Zajedničke procedure i propisi sastavljeni su zajedno s Jedinstvenom carinskom deklaracijom (JCD), čiji je cilj zamjena različitih dokumenata koji su se ranije koristili. Sa stupanjem na snagu zajedničkog tržišta 1993. godine, ukinute su sve rutinske provjere na unutarnjim granicama, kao i carinske formalnosti.
Tako su carinske službe država članica izgubile svoju odgovornost da ubiru trošarine, PDV i prikupljaju statističke podatke. Zajednica je sklopila posebne sporazume za olakšavanje trgovine, na primjer sporazum s Evropskim ekonomskim prostorom (European Economic Area – EEA), te za poticanje razvoja osiguranjem preferencijskog pristupa evropskim tržištima, na primjer Konvenciju iz Lomea koja je potpisana s afričkim, karipskim i pacifičkim zemljama (African, Caribbean and Pacific countries – CAP).
Budući izazovi uključuju promicanje bliže saradnje između nacionalnih uprava u borbi protiv prevare kroz uzastopne programe Carina 2002 i Carina 2007. Za države koje naknadno pristupaju Uniji, utvrđuje se prelazni period dok i na njihovom teritoriju ne zaživi regulativa carinske unije u punom obimu.
CEFTA
CEFTA (Central Europe Free Trade Agreement), odnosno Centralnoevropski sporazum o slobodnoj trgovini, podrazumijeva ekonomsku organizaciju zemalja centralne, istočne i jugoistočne Evrope. Članice CEFTA-e su: Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Hrvatska, Moldavija, Makedonija, Srbija i Kosovo. CEFTA je osnovana 1992. godine, kada u Krakowu (Poljska) Ugovor potpisuju Poljska i Češka Republika. Slovenija se pridružuje 1996., Rumunija 1997., dvije godine kasnije i Bugarska, Hrvatska pristupa CEFTA-i 2002. godine, Makedonija 2006. Ukoliko zemlja članice ove organizacije postane članicom Evropske unije onda joj prestaje članstvo u CEFTA-i. U oktobru 2006. Godine odobreno je članstvo u CEFTA-i i zemljama koje nisu kandidati za pridruživanje Evropskoj uniji, pa tako u CEFTA-u ulaze: BiH, Crna Gora, Srbija, Kosovo, Albanija i Moldavija, Makedonija i Hrvatska. Također, tada CEFTA-i pristupaju i Bugarska i Rumunija, ali su automatski istupile iz Organizacije pristupom Uniji u januaru 2007. godine.
Osnovni ciljevi CEFTA-e su: usklađivanje razvoja ekonomskih odnosa među državama potpisnicama razvojem trgovine, ubrzanjem razvoja trgovinskih aktivnosti, podizanjem životnog standarda i osiguranjem boljih mogućnosti zapošljavanja, povećanjem produktivnosti i postizanjem finansijske stabilnosti.
Ciljevi 1, 2 i 3
Reforma strukturalnih fondova iz Agende 2000 fokusira pomoć dostupnu prema regionalnoj politici Zajednice na ključne probleme razvoja. Sadašnja pravila tako predviđaju postavljanje triju prioritetnih ciljeva, iako ih je nekada bilo šest.
Cilj 1 (Objective 1) promiče napredak ekonomija regija čiji razvoj zaostaje. On je „regionaliziran“ u smislu da se primjenjuje na statistički demarkirana područja. Samo oni čiji je BDP po glavi stanovnika manji od 75% od prosjeka Zajednice mogu biti uzeti u obzir. Sedam „najudaljenijih“ regija, područja u Švedskoj i Finskoj s vrlo niskom gustinom naseljenosti i Sjeverna Irska također primaju pomoć. Sve u svemu, Cilj 1 pokriva šezdesetak regija u trinaest država ćlanica. Prijelazna je pomoć također dostupna u razdoblju od sedam godina za regije koje su zadovoljavale uvjete između 1994. i 1999., a osnovana je i rezerva za postignute rezultate za najbolje regije. Cilj 1 zauzima 70% budžeta strukturalnih fondova (dakle, 137 milijardi tokom sedam godina), koji se dijeli između četiri fonda (ERDF, EDF, EAGGF dio za vođenje i FIFG). Četiri glavna prioritetna područja su osnovne infrastrukture, razvoj ljudskih resursa, ulaganje u istraživanje i inovacije i informatičko društvo.
Cilj 2 (Objective 2) doprinosi ekonomskoj i socijalnoj reformi regija koje su u strukturalnim problemima. I on je regionaliziran: demarkacija područja koja zadovoljavaju uslove zavisi od nacionalnih i evropskih gornjih granicama stanovništva (18% stanovništva Unije), te o specifičnim socioekonomskim kriterijima. Definirane su četiri kategorije područja koja se kvalificiraju: područja koja prolaze kroz ekonomske promjene u industriji ili uslužnom sektoru, ruralna područja u smanjenju, urbana područja u problemima i područja niske zaposlenosti koja ovise o ribarstvu. Budući da cijeli njihov teritorij zadovoljava uvjete iz Cilja 1, Grčka, Irska i Portugal ne kvalificiraju se za pomoć prema Cilju 2. Prijelazna pomoć također je dostupna za regije koje su prije zadovoljavale uvjete prema Ciljevima 2 i 5(b) tokom razdoblja 1994 – 99. Budžet za Cilj 2 iznosi 22,5 milijarde tokom sedam godina (11,5% od ukupnog budžeta), a finansiraju ga ERDF i ESF.
Cilj 3 (Objective 3) podržava prilagođavanje i modernizaciju politika i sistema obrazovanja, edukacije i zapošljavanja. On služi kao referentni okvir za sve mjere poduzete na osnovu nove glave o zapošljavanju u Ugovoru iz Amsterdama i za evropsku strategiju. Ona nije regionalizirana: sve regije koje nisu obuhvaćene Ciljem 1 mogu biti kandidati. On ima budžet od 24,05 milijardi tokom sedam godina (12,3% od ukupnog budžeta), a finansira ga isključivo ESF.
Civilni dijalog
Civilni dijalog (Civil dialogue) podrazumijeva proces savjetovanja Evropske komisije s civilnim društvom, odnosno organizacijama civilnog društva, kada se donosi neka nova odluka ili zakon Unije. Civilni dijalog je uži pojam od socijalnog dijaloga, koji podrazumijeva proces savjetovanja Komisije sa sindikatima i drugim organizacijama koje predstavljaju socijalne grupe i kategorije.
COREPER
COREPER (Permanent Representatives Committee / fr. Comité des représentants permanents – COREPER), odnosno Odbor stalnih predstavnika, označava stalno radno tijelo Vijeća Evropske unije. COREPER djeluje kroz dva nivoa: COREPER I u kojem su ambasadori država članica u Briselu i COREPER II u kojem su zamjenici ambasadora, odnosno diplomate iz briselskih ambasada država članica. rije nego što se u Vijeću odlučuje o bilo kojem problemu, o njemu raspravlja i glasuje COREPER. Uobičajeno je da saglasnost u COREPERU znači usvajanje odluke u Vijeću bez većih problema, pri čemu ministri država članica određeni dokument tada uglavnom samo izglasaju bez rasprave.
COREU
COREU (CORrespondance Européenne) označava komunikacijsku mrežu Evropske unije između država članica i Komisije za saradnju na područjima vanjske politike. To olakšava brzo odlučivanje u hitnim situacijama.
COST
COST (European Cooperation in the Field of Scientific and Technical Research / Coopération européenne dans le domaine de recherche scientifique et technique), što znači Evropska saradnja na polju naučnih i tehničkih istraživanja, predstavlja najstariji okvir Zajednice koji se odnosi na ova pitanja. Osnovan je 1971. godine. Osnovni cilj programa je zajedničko planiranje istraživačkih projekata, koje finansiraju pojedine države u području informacione tehnologije, telekomunikacija, oceanografije, metalurgije, materijala, zaštite okoline, poljoprivrede, meteorologije, prehrambene tehnologije, medicinskih istraživanja i zdravstva. U njemu učestvuje 36 država: 27 država Evropske unije, te Hrvatska, Island, Makedonija, Norveška, Srbija, Crna Gora, Švicarska, Turska i Izrael, koji ima status države saradnice. Osim navedenih, u pojedinim aktivnostima COST-a učestvuju i institucije iz vanevropskih država (Armenije, Australije, Indije, Japana, Kanade, Kine, SAD, Rusije i Ukrajine).
Culture 2000
Culture 2000, odnosno Kultura 2000 je okvirni program Zajednice za razdoblje 2000 – 2006., čiji je cilj poticanje saradnje među državama članicama u kulturi, odnosno stvaranje zajedničkog evropskog kulturnog prostora koji bi zbližio evropske narode, uz istovremeno očuvanje njihovih nacionalnih i regionalnih posebnosti. Ciljevi programa se postižu poticanjem mobilnosti i kreativnosti umjetnika i njihovih djela, međukulturalnog dijaloga, dostupnosti kulture široj javnosti i poznavanja historijskog i kulturnog nasljeđa evropskih naroda.
Radiosarajevo.ba pratite putem aplikacije za Android | iOS i društvenih mreža Twitter | Facebook | Instagram, kao i putem našeg Viber Chata.