Brojna kršenja izbornih propisa prije početka izborne kampanje

Na konferenciji za medije u Sarajevu je istaknuto da je upućen i apel Centralnoj izbornoj komisiji (CIK) BiH i istražnim organima da pokrenu postupke i sankcionišu počinitelje,.

Dugoročni posmatrači Koalicije "Pod lupom" od 18. jula vrše monitoring predizbornog perioda putem sedam regionalnih kancelarija širom BiH i 41 dugoročnog posmatrača na terenu. Ovaj izvještaj se temelji na analizi 950 izvještaja sa terena, a u fokusu posmatranja su bili politički subjekti, izborna administracija, mediji, civilno društvo i građani.

Najčešći slučajevi kršenja izbornih propisa i pravila prije početka izborne kampanje od političkih subjekata odnose se na vršenje pritisaka na birače, kupovinu glasova, trgovinu mjestima u biračkim odborima, zloupotrebu javnih resursa, plaćeno javno oglašavanje, organizovanje raznih vidova proslava i druženja s građanima pod okriljem redovnih političkih aktivnosti.

Vršenje pritiska na birače i kupovinu glasova Koalicija "Pod lupom" zabilježila je u opštinama Busovača, Šekovići, Sokolac i Veluka Kladuša. Kako su istakli, pritisci na birače i kupovina glasova predstavljaju najozbiljnije oblike kršenja izbornih pravila i krivično su djelo prema krivičnom zakonodavstvu BiH sa predviđenim sankcijama do pet godina zatvora.

"U Busovači postoje dva slučaja u kojima predstavnici kandidati HDZ BiH iz Busovače putem društvene mreže Facebook pišu biračima u inostranstvu i od njih traže kopije ličnih karata i adrese kako bi im dopremili izborni materijal za glasanje poštom. U Šekovićima se radi o prikupljanju kopija ličnih karata u svrhu glasanja poštom", rekao je Dario Jovanović direktor projekta Koalicija "Pod lupom".

Trgovina mjestima u biračkim odborima zabilježena je u 11 opština u BiH (Foča FBiH, Han Pijesak, Istočno Novo Sarajevo, Kiseljak, Kotor Varoš, Mrkonjić Grad, Rogatica, Sokolac, Srbac, Teslić i Travnik).

"Podsjećamo da Izborni zakon BiH izričito zabranjuju ovakvu praksu kroz odredbu da jedan politički subjekt ne može imati više od jednog predstavnika u biračkom odboru. Upozoravali smo na ovaj problem, ponudili prijedlog rješenja u formi amandmana u parlamentarnu proceduru, međutim amandman nije podržan od delegata i poslanika", rekao je Jovanović.

U skoro svim opštinama primjećena je zloupotreba javnih resursa u vremenu prije zvaničnog početka izborne kampanje koja se ogleda u značajnom intenziviranju infrastrukturnih radova u jedinicma lokalne samouprave i kroz korištenje službenih javnih prostorija u svrhe kampanje.

Koalicija je navela da iako Izbornim zakonom BiH nije dozvoljena promocija političkim subjektima unutar ili na zgradama u kojima su smješteni organi vlasti na svim nivoima, u 11 opština politički subjekti koristili su opštinske i druge javne prostorije u svrhu promocije.

Ova koalicija je ocijenila da je rad Centralne izborne komisije BiH pozitivan u dijelu koji se odnosi na organizaciju izbora i provođenje aktivnosti predviđenih izbornim kalendarom, s obzirom da nisu zabilježene nepravilnosti u radu niti kršenja zakonskih odredbi i propisa, ali navode da "u velikom broju slučajeva nedostaje konkretna reakcija CIK BiH na uočene probleme, nedostatke, nepravilnosti u izbornom procesu, posebno u dijelu koji se odnosi na sankcionisanje prekršioca.

Izražene sumnje ili prigovori vezani za ažurnost biračkog spiska zabilježeni su u 17 opština, sa informacijama da se u pojedinim opštinama na biračkom spisku nalaze i umrle osobe.

"Ovo je posebno važno jer se u javnosti aktualizirao problem ažurnosti biračkih spiskova, sa informacijama da se u pojedinim opštinama na biračkom spisku nalaze i umrle osobe. S obzirom da u BiH imamo pasivnu registraciju birača kroz Centralni registar građana veoma je važno ispitati ove navode i otkloniti sve sumnje u ažurnost biračkih spiskova po opštinama“, naglasio je projektni koordinator Koalicije ''Pod lupom'' Mersad Avdić.

U ukupno osam opština zabilježeni su slučajevi većeg broja prijava ili odjava birača. Ovo, kazali su, može predstavljati problem u manjim opštinama i nagovijestiti pokušaj izbornog inžinjeringa to jest uticaja na rezultate izbora.

Jovanović je istakao da će sve primjećene nepravilnosti Koalicija će dostaviti Centralnoj izbornoj komisiji BiH i skrenuti pažnju da se pokrenu provjere ovih informacija i sankcionišu počinitelji tamo gdje je primjenjivo.

Koalicija je dala osvrt i na izvještavanje medija tokom predizbornog perioda, a u izvještaju se navodi da do sada mediji uglavnom uravnoteženo i nepristrasno izvještavaju o aktivnostima političkih subjekata i da do sada nisu zabilježeni slučajevi govora mržnje u medijima.

"Ipak, zabrinjava podatak da je u 22 od 142 opštine primijećeno neuravnoteženo i pristrasno izvještavanje medija. Dalje, mediji uglavnom ne izvještavaju o učešću marginalizovanih grupa u kontekstu izbora, posebno u dijelu koji se odnosi na nacionalne manjine koje na lokalnim zborima takođe biraju svoje predstavnike u vlasti na lokalnom nivou”, naveo je Jovanović.

Borka Rudić iz Udruženja BH novinari je istakla da će ovo Udruženje zajedno sa Agencijom Boram raditi monitoring medija u BiH.

"Radićemo istraživanje koje će biti fokusirano na to da mediji pružaju ravnopravan pristup svim političkim subjektima u okviru predizborne kampanje. Koliko su mediji fer, objektivni i balansirani u predstavljanu političkih subjekata koji će se takmičiti na lokalnim izborima. Mnitoringom če biti obuhvaćeno 38 medija iz BiH, oni koji pokrivaju cijelu BiH, ali i mediji u lokalnim zajednicama budući da su ovo lokalni izbori. Poseban fokus će biti na pet mjesta u BiH: Sarajevo, Banja Luku, Bijeljinu, Zenicu i Tuzlu", kazala je Rudić.

U Bosni i Hercegovini danas je službeno počela izborna kampanja za lokalne izbore 2016. godine i trajt će do 1. oktobra 2016. godine do 7:00 sati ujutro kada počinje izborna šutnja.