ART OF SOUND: Pérotin

Nova emisije Art of Sound vraća se daleko u prošlost, jednome kompozitoru koji je uveo značajne novine u tadašnju zapadnoevropsku muziku.

Pérotin, ili Perotinus Magnus, Perotin Veliki, kako su ga zvali, bio je istaknuti kompozitor notrdamske škole polifonije i ars antique stila, koji je živio i djelovao krajem 12. i početkom 13. stoljeća. Zahvaljujući jednom engleskom studentu Notre Damea, poznatom kao Anonymous IV, Perotinovo ime je sačuvano, u određenim spisima u kojima se pominje on i njegov takođe značajni prethodnik Leonin.

Perotin je bio umjetnik koji je najavio obilježja i strukture budućeg moteta. Komponovao je organume, rani tip polifone muzike, sa kojima je načinio prelaz prema troglasju i četveroglasju. Kako se već drugi glas u organumu zvao duplum, trećemu je dat naziv triplum, a četvrtome quadruplum. U skladu s time postojali su troglasni, organum triplum, ili četveroglasni, organum quadruplum. Perotinovi organumi konstruirani su od dva paralelna sloja – jednog u tenorovoj dionici, koja nerijetko predstavlja niz ritmičkih jedinica i melodiju što se ponavljaju, i drugog sačinjenoj od dvije ili tri dionice donekle homogene strukture i u bržem kretanju. Opseg svih dionica u ovakvome organumu obuhvaća tenorov registar, u okviru kojeg se gornji glasovi međusobno prepliću i prožimaju. Njihovo kretanje je prilično slobodno, te se pojavljuju paralelni intervali, unisoni i disonance, pored onih uobičajenih koje kompozitor koristi – oktava, kvinta i kvarta. Neobičnost u to vrijeme Perotinova djela su upravo pomenuti disonantni intervali, koji danas zvuče mnogo pristupačnije, obzirom na emancipaciju disonance u muzici od proteklog, 20. stoljeća.

Iako stotinama godina udaljeno, djelo Perotina je uticalo i na muzičko stvaranje kompozitora novog doba, među kojima je bio i Steve Reich, a u svoje je vrijeme predstavljalo ponajbolje izraze tehnike organuma, te najavilo neke drugačije težnje u muzici.

U ovoj emisiji Art of Sound slušamo nekoliko kompozicija Perotina: Viderunt omnes, Alleluia posul adiutorium, Alleluia nativitas i Sederunt principes, u organum stilu, te Dum sigillum i Beata viscera u conductus stilu, u izvođenju The Hilliard Ensemble.