ART OF SOUND: Luciano Berio

U novoj emisiji Art of Sound slušamo kompozitora čiji su eksperimentalni i drugi osobeni radovi značajan dio repertoara savremene umjetničke muzike.

Luciano Berio (1925-2003) bio je talijanski kompozitor koji se nesretnim slučajem ozbiljno posvetio kompoziciji. Naime, za prvog dana vojne službe u Drugom svjetskom ratu povrijedio je ruku učeći baratati puškom, te dospio u bolnicu. Po završetku rata, za studija na Milanskom Konzervatoriju, zbog povrede nije bio u mogućnosti nastaviti svirati klavir, te se fokusirao na kompoziciju. U godinama koje su uslijedile, on se kroz svoje studije i promišljanja kompozicije susreo sa mnogim velikanima u struci, poput Bouleza, Stockhausena te Ligetija. Počela ga je zanimati elektronička muzika, te je participirao i u ustanovljavanju jednog studija za proučavanje i prakticiranje takve muzike u Milanu, godine 1955. Šezdesetih godina prošloga stoljeća, na poziv Darius Milhauda, dospio je na mjesto nastavnika na Mills koledžu u Kaliforniji, a ubrzo počeo predavati i na prestižnom njujorškom Julliardu, gdje je oformio i jedan ansambl za izvedbu savremene muzike.

Berio je paralelno sa vlastitim učenjem ali i podučavanjem komponovao, i sticao za svoj rad prestižne nagrade i priznanja. Jedno od posebno značajnih djela u njegovoj stvaralačkoj karijeri je Sinfonia, koju je načinio za Njujoršku Filharmoniju povodom njene 125. godišnjice. Sinfonia je namijenjena orkestru i osam glasova, koji ovdje nisu korišteni na klasičan način, jer nerijetko se pored pjevanih dijelova riječi jednostavno izgovaraju, šapući te čak i uzvikuju. Sa druge strane, eksperimentiranja Beria sa elektronički generiranim zvukom takođe su ga dovela do značajnih rezultata, među kojima se ističe elektroakustička kompozicija Thema (Omaggio a Joyce), za glas i traku. Uz ovaj, rad posvećen pisanju James Joycea, Berio je, za primjer, jednu drugu svoju kompoziciju načinio kao hommage Martin Luter Kingu, a u određenim njegovim radovima našli su se citati i reference na riječi Nerude ili T.S.Eliota.

Nasuprot prethodnom, u opusu Beria su i isključivo instrumentalna djela poput njegovih poznatih Sekvenci. Niz kompozicija označenih kao Sequenza I-XIV, nastalih u periodu od  1958 do 2002 godine, Luciano Berio je posvetio raznim instrumentima, istražujući u ovim radovima mnoge njihove mogućnosti.

Na koncu, Berio je značajno poštovao i rad drugih, velikih autora umjetničke muzike, pa je napravio i značajan broj aranžmana djela kompozitora kao što su Monteverdi, Purcell, Brahms, Mahler te Weill, ali i reinterpretacija tradicijske muzike raznih zemalja, kao počast jednom ''iznimnom umijeću'' oslovljenom sa Folk Songs.