ART OF SOUND: Giulio Caccini

Večerašnja emisija Art Of Sound (emituje se svakoga četvrtka u 22h) donosi djelo autora koji je na prelazu iz perioda Renesanse u muzički Barok svojom aktivnošću u intelektualnim i umjetničkim krugovima značajnim za to vrijeme postavio temelje izvjesnih važnih događaja koji će u muzici uslijediti.

Giulio Caccini (1551-1618) bio je talijanski kompozitor, pjevač i instrumentalist, ali i učitelj i intelektualac. Kao jedan od ključnih članova Firentinske Camerate (Caccini je zapravo bio prvi koji i pominje termin ''camerata'', u talijanskom rječniku objašnjen kao grupa ljudi koji ''zajedno žive i razgovaraju, raspravljaju'') – kruga muzičara, pisaca, humanista i učenjaka koji su se bavili problemima tadašnje umjetničke teorije i prakse -  učestvovao je u raspravama o dramatskom karakteru antičke grčke tragedije i nastojanjima da se po tome uzoru definira ekspresivni stil koji bi bio vjeran ritmu govora. Camerata je ponudila koncept monodije, nasuprot polifonoj praksi Palestrine, veoma uticajnoj u muzičkoj renesansi. Monodijski princip je podrazumijevao razvijanje jednoglasne vokalne dionice uz jednostavnu harmonijsku instrumentalnu pratnju, izražavanjem raznolikih afektivnih stanja kroz muzičko komponovanje riječi – prema mišljenju sljedbenika Camerate, jedino ispravnom uz primjenu solističke melodije.

Caccini je kreirao vokalni izraz koji je bio u stanju pratiti govor, i koji će se vremenom razviti u operni recitativ, komponujući značajnu kolekciju pjesama i monodijskih madrigala, za solo glas i basso continuo. Vjeruje se da je njegova zbirka Le nuove musiche, objavljena 1602 ali uz kompozitorovu bilješku u kojoj stoji godina 1601, možda i prva izdata kolekcija monodijske muzike – najstarije sačuvane u firentinskom stilu. Naročito je zanimljiv predgovor ove zbirke, gdje Caccini piše da ''nije moguće pjevom uzbuditi duh ako se riječi ne razumiju'', i da valja govoriti kroz muziku. Smatrao je da njemu pripada zasluga uvođenja ovoga novog monodijsko-ekspresivnog stila, te je nakon pomenute kolekcije 1614 godine objavio još jednu, slično oslovljenu zbirku, Nuove musiche e nuova maniera di scriverle – ''Nova muzika i novi način pisanja''.

U večerašnjoj emisiji slušamo madrigale i monodijske kompozicije koje je Giulio Caccini predstavio kroz svoje značajne dvije zbirke – selekciju od njih petnaest objavljenih u izdanju Deutsche harmonia mundi, 2011 godine, takođe pod naslovom Le Nuove Musiche. Solistkinja je sopranistica Montserrat Figueras, a instrumentalni ansambl pratnje čine izvrsni Jordi Savall (viola da gamba), Hopkinson Smith (lutnja, barokna gitara), Robert Clancy (barokna gitara, kitaron) i Xenia Schindler (harfa).